Αν προσπαθούσαμε να θυμηθούμε τις χώρες που τράβηξαν πάνω τους τα βλέμματα όλου του πλανήτη μέσα στο 2014, τότε σίγουρα μια από αυτές θα ήταν Ουκρανία. Και όχι για ευχάριστο λόγο. Από την αρχή του έτους κιόλας, η κατάσταση ήταν έκρυθμη. Τον Ιανουάριο οι μαζικές διαδηλώσεις είχαν ήδη κάνει την εμφάνιση τους, ενώ στις 22 του ίδιου μήνα, δύο διαδηλωτές σκοτώνονται κατά την διάρκεια συμπλοκών με την αστυνομία. Αμέσως η ένταση και η πόλωση εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ουκρανία, με τους πολίτες να καταλήγουν χωρισμένοι σε «φιλοευρωπαίους» και «φιλορώσους».
Η «σπίθα» για να ξεκινήσουν όλα αυτά, ήταν η απόφαση του Προέδρου της χώρας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να αναστείλει τη συμφωνία για εμπορική και οικονομική σύνδεση μεταξύ Ουκρανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιδιώκοντας στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία. Ο ίδιος ο Ουκρανός Πρόεδρος μόλις οι διαδηλώσεις άρχισαν να παίρνουν μεγάλες διαστάσεις, έδωσε εντολή για για εκκένωση της πλατείας Ανεξαρτησίας. Το αποτέλεσμα όμως ήταν καταστροφικό: συνολικά 82 θάνατοι διαδηλωτών. Λίγες μέρες αργότερα, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς «δραπέτευσε« από τη χώρα με ελικόπτερο.
Η επίσημη αντίδραση της Ε.Ε. μετά την ακύρωση της συμφωνίας ήταν να πει ανοιχτά πως «η πόρτα των Βρυξελλών είναι ακόμη ανοιχτή για την Ουκρανία». Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι, σημείωσε ότι αν η Ουκρανία αλλάξει γνώμη, τότε η Ε.Ε. είναι διατεθειμένη κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενώ η γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ είπε ότι η Ουκρανία είναι ακόμη ευπρόσδεκτη να υπογράψει συμφωνία εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, η Ευρώπη με κάθε ευκαιρία τασσόταν υπέρ της ηρεμίας στην περιοχή, χωρίς ωστόσο να επέμβει ουσιαστικά.
Εν μέσω των αναταραχών, αποφυλακίστηκε η ηγέτης της «Πορτοκαλί επανάστασης» Γιούλια Τιμοτσένκο, η οποία είχε καταδικαστεί στο παρελθόν σε φυλάκιση 7 ετών για κατάχρηση εξουσίας και στέρηση των πολιτικών της δικαιωμάτων για 3 χρόνια.
Στις 27 Νοεμβρίου, το κοινοβούλιο της Ουκρανίας επανεξέλεξε τον νυν πρωθυπουργό της χώρας, Αρσένι Γιατσενιούκ, στον πρωθυπουργικό θώκο. Υπενθυμίζεται, ότι ο ίδιος είχε αναλάβει το «τιμόνι» της Ουκρανίας αμέσως μετά τις βίαιες αναταραχές.
Ο ρόλος «κλειδί» της Κριμαίας
Σε όλη αυτή την ιστορία, πολυπόθητο... λάβαρο υπήρξε η Κριμαία. Η πλευρά της Ρωσίας παρακολουθούσε στενά τις εξελίξεις. Και ο στόχος ήταν ξεκάθαρος: η απόσχιση της Κριμαίας από την Ουκρανία, και η ένωση της με την Ρωσία. Η συγκεκριμένη περιοχή φιλοξενεί τη ναυτική βάση της Σεβαστούπολης, έδρας -τουλάχιστον μέχρι το 2042 οπότε και εκπνέει η σχετική συμφωνία- του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.
Στις 16 Μαρτίου η Κριμαία, μέσω δημοψηφίσματος, αποφασίζει να αποσχιστεί από την Ουκρανία (η διεθνής κοινότητα δεν αναγνώρισε ποτέ το δημοψήφισμα). Στο μεταξύ, τα Ρωσικά στρατεύματα είχαν ήδη κάνει την εμφάνιση τους στην περιοχή.
Δυο μέρες αργότερα, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν και ο αυτοαποκαλούμενος ομόλογός του, υπέγραψαν συνθήκη για την ένωση της χερσονήσου με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Σημειώνεται, ότι αυτή είναι η πρώτη φορά μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που αλλάζουν τα σύνορα της Ευρώπης.
Γιατί η Ουκρανία είναι σημαντική
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Ουκρανία αποτελεί ένα κομβικό πέρασμα του φυσικού αερίου από την Ρωσία προς την Ευρώπη. Είναι επίσης γνωστή η χρόνια διαμάχη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας αναφορικά με το φυσικό αέριο και τους όρους διέλευσης του από το ουκρανικό έδαφος.
Όπως φαίνεται και στον παραπάνω χάρτη, η Ουκρανία είναι ουσιαστικά ένας μεσολαβητής έτσι ώστε το ρωσικό φυσικό αέριο να φτάσει σε χώρες της Ευρώπης. Αυτός είναι και ένας από τους κυριότερους λόγους, που Δύση και Ρωσία θέλουν να έχουν όσο το δυνατό στενότερες σχέσεις με την Ουκρανία.
Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η Ουκρανία θεωρείται σημαντική, είναι το εμπόριο. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει η Ουκρανία να ενταχθεί στην τελωνειακή ένωση της Ρωσίας με τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και σύντομα, την Αρμενία. Η εν λόγω τελωνειακή ένωση είναι η απάντησή της Ρωσίας στο πολύ μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ σημειώνεται και κάτι ακόμα: οι διαδηλώσεις στην Ουκρανία ξέσπασαν όταν ο Ουκρανός πρόεδρος, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ανέστειλε τη συμφωνία για εμπορική σύνδεση μεταξύ Ουκρανίας και Ε.Ε.
Παράλληλα, όπως επισημαίνεται και πιο πάνω, ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας έχει τη βάση του στην Σεβαστούπολη της κριμαϊκής χερσονήσου (η οποία βρίσκεται λιγότερα από 200 μίλια βορειοδυτικά του Σότσι). Αν μία εχθρική ουκρανική κυβέρνηση έδινε τέλος στη μίσθωση, η Ρωσία θα αναγκαζόταν να μετακινήσει τη βάση της.