Μετά την πτώση, χθες Τρίτη, της δεξιάς κυβέρνησης της Πορτογαλίας, ο πρόεδρος Ανίμπαλ Καβάκο Σίλβα πρέπει τώρα να αποφασίσει αν θα αναθέσει στον επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Αντόνιο Κόστα να σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση, παρά τον εύθραυστο χαρακτήρα που φαίνεται ότι έχει η ένωση της αριστεράς, η οποία γίνεται για πρώτη φορά.
«Το πιθανότερο σενάριο είναι να ορίσει πρωθυπουργό τον Αντόνιο Κόστα, αλλά η απόφασή του θα εξαρτηθεί από τη σταθερότητα της συμφωνίας που θα του παρουσιασθεί», προβλέπει ο πολιτειολόγος Αντόνιο Κόστα Πίντο.
Ο αρχηγός του κράτους, ο οποίος ανήκει στη συντηρητική παράταξη και ουδέποτε έκρυψε την απροθυμία του να διορίσει μια κυβέρνηση που να υποστηρίζεται από κόμματα της αριστεράς που είναι "αντιευρωπαϊκά" και "αντιτίθενται στο ΝΑΤΟ", θα μπορούσε να απαιτήσει επιπλέον εγγυήσεις σταθερότητας από τον Κόστα.
Η πορτογαλική αριστερά, η οποία ενώθηκε για πρώτη φορά σε 40 χρόνια δημοκρατικού πολιτεύματος, προκάλεσε χθες Τρίτη την πτώση της δεξιάς κυβέρνησης μειοψηφίας του Πέντρο Πάσος Κοέλιο "για να γυρίσει η σελίδα της λιτότητας".
Ο Καβάκο Σίλβα θα μπορούσε επίσης να αφήσει στη θέση της μια υπηρεσιακή κυβέρνηση της δεξιάς εν αναμονή νέων εκλογών, ένα σενάριο που φαίνεται πάντως να μην επιθυμεί ο Πάσος Κοέλιο, ο οποίος πρόκειται να γίνει δεκτός από τον πρόεδρο το απόγευμα της Τετάρτης.
Σε κάθε περίπτωση, το κοινοβούλιο δεν μπορεί να διαλυθεί μέσα στους έξι πρώτους μήνες της θητείας του, πράγμα που εμποδίζει την άμεση προκήρυξη βουλευτικών εκλογών.
Οι τρεις χωριστές συμφωνίες που συνήφθησαν με τα κόμματα της αριστεράς «επιτρέπουν να σχηματισθεί μια σταθερή κυβέρνηση για ολόκληρη την κοινοβουλευτική θητεία», δήλωσε την Τρίτη ο Κόστα, αμέσως μετά την ομόφωνη ψήφο της αριστεράς στο κοινοβούλιο κατά της κυβέρνησης.
«Δεν πιστεύω στη συνοχή αυτής της νέας πλειοψηφίας, ούτε και η χώρα πιστεύει» αντέδρασε ο Πάσος Κοέλιο κατηγορώντας τον Κόστα ότι κίνητρό του είναι «η φιλοδοξία του για εξουσία».
Συμφωνία στα ελάχιστα
Παρά την καθόλου δημοφιλή πολιτική της δημοσιονομικής λιτότητας που εφάρμοσε από το 2011, ο Πάσος Κοέλιο τέθηκε και πάλι επικεφαλης της κυβέρνησης αφού κέρδισε τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, στις οποίες έχασε όμως την απόλυτη πλειοψηφία του.
Ο Κόστα, πρώην δήμαρχος της Λισαβόνας, κατήγγειλε αυτή την πολιτική της λιτότητας και κέρδισε έτσι την υποστήριξη του Αριστερού Μπλοκ, του Κομμουνιστικού Κόμματος και των Πρασίνων, σχηματίζοντας μια συμμαχία πρωτοφανή στα 40 χρόνια της πορτογαλικής δημοκρατίας.
Όμως τα τρία έγγραφα που υπογράφηκαν χθες, Τρίτη, κεκλεισμένων των θυρών είναι συμφωνίες στα ελάχιστα. Δεν εγγυώνται παρά την έγκριση ενός προϋπολογισμού, κάτι που είναι απαραίτητο για να υπάρξει κυβέρνηση, ενώ κανένα από τα κόμματα της αντιφιλελεύθερης αριστεράς δεν έχει εκφράσει την επιθυμία να συμμετάσχει σε μια σοσιαλιστική κυβέρνηση.
Επιπλέον στις τρεις συμφωνίες δεν γίνεται καμιά αναφορά στις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις της Πορτογαλίας, κάτι που αποτελεί σημείο τριβής ανάμεσα στο πολύ φιλοευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα και τους παραδοσιακά επικριτικούς έναντι των Βρυξελλών εταίρους του.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα στο Ευρωκοινοβούλιο έχει ήδη καλέσει τον πορτογάλο πρόεδρο να διορίσει πρωθυπουργό τον Κόστα, εκτιμώντας πως "έπειτα από τέσσερα χρόνια λιτότητας, είναι καιρός να δοθεί η ευκαιρία σε μια προοδευτική κυβέρνηση".
Πρόωρες εκλογές;
Ο Αντόνιο Κόστα διαβεβαιώνει πως «η Πορτογαλία θα σεβαστεί τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις της» και δεν θα σταματήσει να αντιμετωπίζει με σοβαρότητα το οικονομικό πρόγραμμά της, το οποίο προβλέπει ένα έλλειμμα που από το 2016 επιστρέφει εντός των πλαισίων που θέτουν οι Βρυξέλλες, στο 2,8% του ΑΕΠ.
Πάντως "αν δεν γίνει κάποιο οικονομικό θαύμα, οι σοσιαλιστές θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στις υποσχέσεις που έδωσαν στους Πορτογάλους και στις διεθνείς δεσμεύσεις", προειδοποιεί ο καθηγητής Οικονομίας Ζοάο Ντούκε.
Η πιθανότητα πρόωρων εκλογών, οι οποίες δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν πριν από τον Ιούνιο, βρίσκεται στο μυαλό όλων. Όμως η επιλογή αυτή θα είναι στα χέρια του επόμενου προέδρου της Πορτογαλίας, η εκλογή του οποίου θα γίνει τον Ιανουάριο.
Στο μεταξύ η δεξιά ετοιμάζεται να περάσει στην αντιπολίτευση, αποφασισμένη να μην αφήσει να περάσει κανένα στραβοπάτημα μιας κυβέρνησης του Κόστα. «Αν δεν με αφήνετε να υπερασπιστώ την Πορτογαλία στην κυβέρνηση, θα αγωνισθώ στο κοινοβούλιο», προειδοποίησε ο Πάσος Κοέλιο.
Ερωτηθείς σχετικά με το ενδεχόμενο μιας αδελφοκτόνου πρότασης μομφής από ένα από τα κόμματα της ριζοσπαστικής αριστεράς, ο Αντόνιο Κόστα παραδέχθηκε χθες πως, «αν αυτό γινόταν μια μέρα, θα ήταν σαν κατάθεση αίτησης διαζυγίου. Η ημέρα αυτή θα σήμαινε το τέλος του γάμου, το τέλος της κυβέρνησης».