Την ανοδική πορεία της στον «Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς 2014» της Διεθνούς Διαφάνειας συνεχίζει η Ελλάδα, η οποία βρίσκεται πλέον στην 69η θέση στην παγκόσμια κατάταξη μαζί με την Ιταλία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Σημειώνεται ότι η βαθμολογία της χώρας αυξάνεται σταθερά από το 2012 μέχρι σήμερα. «Υπάρχει πορεία βελτίωσης, ωστόσο χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια. H αποτελεσματικότερη νομοθεσία για όσους αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς (whistleblowers), καθώς και η δημιουργία μητρώων δημόσια προσβάσιμων πραγματικών τελικών δικαιούχων εταιριών, θα ανακόψουν πρακτικές διαφθοράς και θα ενισχύσουν την αξιοπιστία και την εικόνα της Ελλάδας», τονίζει ο Κώστας Μπακούρης, Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος.
Σε κίνδυνο η «καθαρή» ανάπτυξη
Σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια, εταιρικά απόρρητα και παγκόσμιες πρακτικές ξεπλύματος χρήματος αποτελούν τις βασικές αιτίες που δυσχεραίνουν την καταπολέμηση της διαφθοράς στις αναδυόμενες οικονομίες.
Όπως επισημαίνει σχετικά η παγκόσμια οργάνωση κατά της διαφθοράς, η διαφθορά αποτελεί πρόβλημα για όλες τις οικονομίες, το οποίο απαιτεί από τα μεγάλα οικονομικά κέντρα της ΕΕ και των ΗΠΑ να δράσουν από κοινού με τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες με σκοπό να εμποδίσουν τους διεφθαρμένους να συνεχίσουν τη δράση τους.
Στην 20η έκδοση του Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς (Corruption Perceptions Index), η Κίνα (με βαθμό 36 στην κλίμακα 0-100), η Τουρκία (με βαθμό 45), η Αγκόλα (με βαθμό 19) είναι μεταξύ των χωρών που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη επιδείνωση στη γενική βαθμολογία με πτώση 4-5 βαθμών, παρά τη μέση οικονομική ανάπτυξη με ποσοστό πλέον του 4% τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
«Ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς 2014 δείχνει ότι η οικονομική ανάπτυξη υπονομεύεται και κάθε προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς φθίνει όταν ηγέτες και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι καταχρώνται την εξουσία για να οικειοποιηθούν δημόσιους πόρους για προσωπικό τους όφελος», σχολιάζει ο José Ugaz, Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας.
«Διεφθαρμένοι αξιωματούχοι διακινούν υπογείως σε φορολογικούς παραδείσους περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν παράνομα, μέσω offshore εταιρειών, χωρίς να τιμωρηθούν», προσθέτει ο Ugaz. «Χώρες που βρίσκονται πολύ χαμηλά στην παγκόσμια κατάταξη πρέπει να υιοθετήσουν ριζικά μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς προς όφελος των πολιτών. Οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή του “Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς” θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν εξάγουν πρακτικές διαφθοράς σε υπανάπτυκτα κράτη».
Πάνω από τα 2/3 των 175 χωρών που συμπεριλαμβάνονται στον “Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς 2014”, βαθμολογούνται κάτω από 50, σε κλίμακα 0 (που σημαίνει ότι θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένες) ως 100 (που σημαίνει ότι θεωρούνται απαλλαγμένες από διαφθορά). Στην κορυφή του Δείκτη βρίσκεται η Δανία με βαθμό 92. Στον αντίποδα, η Βόρεια Κορέα και η Σομαλία μοιράζονται την τελευταία θέση της κατάταξης με βαθμό 8.
Η φετινή βαθμολογία αρκετών χωρών, σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, αυξήθηκε ή μειώθηκε κατά 4 και πλέον βαθμούς. Τη μεγαλύτερη πτώση στη βαθμολογία σημείωσαν η Τουρκία (-5), η Αγκόλα, η Κίνα, το Μαλάουι και η Ρουάντα (όλες με -4). Τη μεγαλύτερη βελτίωση στη βαθμολογία σημείωσαν οι εξής χώρες: Ακτή του Ελεφαντοστού, Αίγυπτος, Άγιος Βικέντιος και οι νήσοι Γρεναδίνες (+5) καθώς και : Αφγανιστάν, Ιορδανία, Μάλι και Σουαζιλάνδη (+4).
Ο «Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς 2014» βασίζεται στις απόψεις ειδικών εμπειρογνωμόνων για τη διαφθορά στον Δημόσιο τομέα. Χώρες οι οποίες εφαρμόζουν πρακτικές ανοικτής διακυβέρνησης και λογοδοσίας του κράτους απέναντι στους πολίτες, σημειώνουν υψηλή βαθμολογία. Σε αντίθεση, η χαμηλή βαθμολογία είναι ένδειξη ότι σε κάποιες χώρες σημειώνεται εκτεταμένη δωροδοκία, ατιμωρησία των διεφθαρμένων πρακτικών και ταυτόχρονα, οι δημόσιοι φορείς δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών.
Η διαφθορά στις αναδυόμενες οικονομίες
Η Κίνα έπεσε κατά 4 βαθμούς συγκριτικά με το 2013 (από 40 σε 36), παρά το γεγονός ότι η Κινεζική κυβέρνηση πραγματοποίησε εκστρατεία κατά της διαφθοράς στοχοποιώντας διεφθαρμένους δημόσιους λειτουργούς.
Η διαφθορά και το ξέπλυμα χρήματος παραμένουν μεγάλα προβλήματα και των άλλων χωρών BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα). Στη διάρκεια αυτού του χρόνου δημιουργήθηκαν πολλά ερωτηματικά για πετρελαϊκό κολοσσό που χρησιμοποιεί κρυφές εταιρείες για να δωροδοκήσει πολιτικούς στη Βραζιλία (βαθμολογείται με 43 στον Δείκτη), για στελέχη από την Ινδία (βαθμολογείται με 38) που διαθέτουν λογαριασμούς στον Μαυρίκιο (βαθμολογείται με 54) καθώς και για Ρώσους (βαθμολογείται με 27) που διατηρούν λογαριασμούς στην Κύπρο (βαθμολογείται με 63).
«Η μεγαλοδιαφθορά στις ισχυρές οικονομίες όχι μόνο υπονομεύει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των φτωχότερων αλλά επίσης δημιουργεί προβλήματα διακυβέρνησης και αστάθειας. Οι ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες, των οποίων οι κυβερνήσεις αρνούνται να είναι διαφανείς και δείχνουν ανοχή στη διαφθορά, δημιουργούν μια κουλτούρα ατιμωρησίας όπου επιτρέπει στη διαφθορά να ανθεί», καταλήγει ο Ugaz.
Η Διεθνής Διαφάνεια απηύθυνε έκκληση στις χώρες που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της κατάταξης, και στις οποίες παρατηρείται περιορισμένη διαφθορά στο Δημόσιο τομέα, να ενισχύσουν μέτρα κατά του ξεπλύματος χρήματος και κατά των μυστικών εταιρειών που υποκρύπτουν διαφθορά σε άλλες χώρες.
Η Δανία, εκτός από ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο, την υποστήριξη της Κοινωνίας των Πολιτών και την εφαρμογή κώδικα δεοντολογίας για όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα, αυτό τον Νοέμβριο ανακοίνωσε σχέδιο για τη δημιουργία δημόσιου μητρώου που θα συγκεντρώνει πληροφορίες για τους πραγματικούς δικαιούχους όλων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Παρόμοιο μέτρο, που ανακοινώθηκε από την Ουκρανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αποσκοπεί να παρεμποδίσει όσους κρύβονται πίσω από εταιρίες που λειτουργούν στο όνομα τρίτων.
Η Διεθνής Διαφάνεια υλοποιεί παγκόσμια εκστρατεία με τίτλο “Unmask the Corrupt”/”Ξεσκέπασε τους Διεφθαρμένους” ασκώντας πίεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις ΗΠΑ και τις χώρες του G20, να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Δανίας σχετικά με τη δημιουργία δημόσιου μητρώου πραγματικών δικαιούχων.
«Κανείς από εμάς δεν επιβιβάζεται σε αεροπλάνο χωρίς να δώσει τα στοιχεία του. Ωστόσο, επιτρέπουμε κρυφές εταιρίες να συγκαλύπτουν παράνομες δραστηριότητες. Τα δημόσια μητρώα που καταγράφουν τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιριών δεν θα επιτρέπουν στους διεφθαρμένους να απολαμβάνουν όσα κατέκτησαν με την κατάχρηση της εξουσίας», επισημαίνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Διεθνούς Διαφάνειας, Cobus de Swardt.