Η Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, αποτελεί μια υπενθύμιση για τα δικαιώματα και τον ρόλο των γυναικών μέσα σε μια κοινωνία. Στην σύγχρονη εποχή, η έννοια του gender gap, που μεταφράζεται ως χάσμα μεταξύ των φύλων, είναι το ζήτημα που απασχολεί το εσωτερικό κοινωνιών και την διεθνή πολιτική. Σε αρκετά κράτη έχει θεσμοθετηθεί η ισότητα των φύλων, με την κατοχύρωση κανόνων που αποτρέπουν οποιαδήποτε διάκριση και αποκλεισμό, όμως, στην πραγματικότητα, υπάρχουν αρκετές παράμετροι, κοινωνικο-οικονομικής φύσεως, που επηρεάζουν την πραγματική αποτύπωση των δεδομένων και μπορούν να οδηγήσουν σε χάσμα μεταξύ των φύλων. Για τον οικονομικό κλάδο, υπάρχει η σχετική έννοια του gender pay gap που αναφέρεται στο ζήτημα της ισότιμης μισθοδοσίας γυναικών και ανδρών για την ίδια εργασία.
Οι αντίστοιχες αναλύσεις για το gender pay gap εστιάζουν στα ζητήματα του τρόπου υπολογισμού της μισθολογικής διαφοράς μεταξύ ανδρών και γυναικών, τις ιδιαιτερότητες του μισθολογικού πλαισίου και στο είδος της εργασιακής απασχόλησης, ώστε να καταδειχθεί ο τρόπος με τον οποίον προκαλείται το, λεγόμενο, μισθολογικό χάσμα, παρόλο που μπορεί να έχουν προβλεφθεί οι αντίστοιχοι κανόνες που θα το απέτρεπαν. Σε αυτό το σημείο, στην ανάλυση προστίθενται και οι κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό κάθε χώρας, με τον τρόπο δόμησης του πολιτικού συστήματος, τις κοινωνικές νόρμες, την πρόσβαση σε φορείς και δομές, όπως το εκπαιδευτικό σύστημα, να επηρεάζουν το επίπεδο του χάσματος μεταξύ των φύλων. Η κοινωνικο-πολιτική ανάλυση είναι χρήσιμη για την μελέτη των δεδομένων σε κάθε οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο, καθώς η κάθε κοινωνία έχει την δική της ιστορική εξέλιξη, με την πολιτειακή ιστορία των θεσμών κάθε κράτους και της κοινωνικής του δομής να προσφέρουν σημαντικά στοιχεία για την ευρύτερη κατανόηση του φαινομένου. ’Έτσι, οδηγούμαστε στον τομέα της διεθνούς πολιτικής, στον οποίο υπάρχει μια πλούσια βιβλιογραφική αναφορά, για το πώς η έννοια του φύλου επιδρά στον τρόπο μελέτης και ανάλυσης.
Είναι μια μέθοδος έρευνας, στην οποία αναδεικνύονται τα συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ των φύλων, τα δικαιώματα των γυναικών, τον ρόλο τους μέσα σε μια κοινωνία, τις πολιτικές που θα ενδυναμώσουν την θέση τους. Στον κλάδο των διεθνών σχέσεων έχουν αναπτυχθεί θεωρίες, όπως η φεμινιστική, που χρησιμοποιούν τις παραπάνω έννοιες ως μεθοδολογικά εργαλεία, με στόχο την άσκηση κριτικής στον τρόπο έρευνας των κρίσιμων ζητημάτων και την δόμηση συγκεκριμένων αφηγηματικών εννοιών. Η περίοδος του Διαφωτισμού και, γενικώς, η κληρονομιά του, αποτέλεσε την αρχή για την δημοσίευση έργων που αφορούσαν την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών. Η διεκδίκηση των γυναικών για ισότιμη πρόσβαση στην εκλογική διαδικασία και στην αγορά εργασίας ήταν το ιστορικό γεγονός που οδήγησε στην ένταξή τους στα δημόσια δρώμενα της κοινωνίας.
Η δεκαετία του 1960 μπορεί να χαρακτηριστεί ως το επόμενο σημαντικό ιστορικό στάδιο, επειδή ξεκίνησε η εδραίωση του πλαισίου ανάλυσης των σχέσεων μεταξύ των φύλων και ο τρόπος καταγραφής των παραμέτρων που μπορούν να οδηγήσουν σε χάσμα, το οποίο επικαιροποιείται ως έννοια σύμφωνα με την εξέλιξη της κάθε κοινωνίας. Σε επίπεδο διεθνούς πολιτικής, η έννοια του χάσματος των φύλων χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα στα ζητήματα ασφαλείας. Ο τομέας της επίλυσης συγκρούσεων αποτελεί ένα παράδειγμα για το πώς ενσωματώνεται η διάσταση του φύλου στον τρόπο που δομούνται οι διαπραγματεύσεις στην μετα-συγκρουσιακή περίοδο, με στόχο την κατοχύρωση βιώσιμων συνθηκών ειρήνης. Με αυτόν τον τρόπο, η θέση των γυναικών γίνεται πιο ορατή και δίνεται η δυνατότητα να προκρίνονται μέτρα που θα προστατεύουν τα δικαιώματά τους και λύσεις που θα ενδυναμώσουν τον ρόλο τους.
Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι η έννοια του χάσματος των φύλων είναι πολύ σημαντική στην διεθνή κοινότητα, καθώς είναι ένα ζήτημα με πολλές προεκτάσεις, που αφορά όλο το εύρος των δραστηριοτήτων σε ένα κράτος, αλλά και βοηθά στην ευρύτερη κατανόηση των εξελίξεων που διαδραματίζονται σε διεθνές επίπεδο. ’Εχουν γίνει κάποια θετικά βήματα, καθώς, έχουν θεσπιστεί, σε εθνικό επίπεδο από ορισμένα κράτη, πρακτικές που ευνοούν την συμμετοχή των γυναικών στην δημόσια ζωή, όπως και οι αντίστοιχες δράσεις από διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο, είναι αναγκαιότητα η εδραίωση των πρακτικών αυτών να γίνει με ουσιαστικό τρόπο, αποτυπώνοντας τα πραγματικά δεδομένα σε μια κοινωνία, χωρίς να τίθονται υπό αμφισβήτηση σε μια κρίσιμη περίοδο.
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί περίληψη του αντίστοιχου άρθρου μου που δημοσιεύθηκε στο συλλογικό έργο ”Ζητήματα Φύλου στις Διεθνείς Σχέσεις: Τα Δικαιώματα των Γυναικών και ο Τομέας της Ασφαλείας”, της ομάδας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δημοκρατίας του Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου