Το μέσο δεν είναι το μήνυμα, όπως ισχυριζόταν κάποτε ο ΜακΛιούαν. Όμως όποιος ελέγχει το μέσο, ελέγχει το μήνυμα.
Baac3nes via Getty Images

Με πρόσχημα την (προφανή και καταδικαστέα) ηθική συνέργεια του Τραμπ στα θλιβερά έκτροπα του Καπιτωλίου (έκτροπα που από τους αντιπάλους του διογκώθηκαν κατά τρόπο γκροτέσκο σε... απόπειρα πραξικοπήματος), το κύμα λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έχει προηγούμενο στην σύντομη ιστορία του διαδικτύου. Ακόμη και εντελώς αντιτραμπικές εφημερίδες όπως η γερμανική Zeit θεωρούν έωλα τα επιχειρήματα του Twitter, του Facebook, της Apple, του YouTube, της Amazon κ.ά. με τα οποία σβήνουν λογαριασμούς, κατεβάζουν εφαρμογές και στην ουσία επιχειρούν να φιμώσουν εκατομμύρια ανθρώπους με πρώτο ανάμεσά τους τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Έχουμε εδώ την κορύφωση μιας γενικής τάσης. Αναρίθμητα είναι τα περιστατικά φίμωσης και αποκλεισμού δημοσιογράφων, πολιτικών, πανεπιστημιακών και συγγραφέων τα τελευταία χρόνια, επειδή οι ιδέες τους θεωρήθηκαν hate speach από κάποιους φιλάνθρωπους φωστήρες. Κάποτε, η χρήση και μίας μόνο ”απαγορευμένης λέξης”, αρκεί για την επιβολή κυρώσεων.

«Είναι εκπληκτικό» γράφει η παρισινή Le Figaro για τους οπαδούς αυτής της γραμμής, «ότι είναι τόσο τυφλοί πως με αυτόν τον τρόπο ανοίγουν το κουτί της Πανδώρας και ότι αυτό θα οδηγήσει σε ακραίους περιορισμούς της ελευθερίας. Ότι σ’ αυτήν την ιστορία ο Τραμπ υπήρξε πιο δημοκρατικός και φιλελεύθερος από πολλούς αντιπάλους του καταδεικνύει την απίστευτη και υπονομευτική της ελευθερίας καθίζηση των τελευταίων ετών».

Η λογοκριτική αυτή εκστρατεία των ηλεκτρονικών μονοπωλίων έρχεται να προστεθεί σε τρία πρόδρομα στάδια οργουελισμού, όλα της τελευταίας εικοσαετίας.

Το πρώτο ήταν βεβαίως η οικοδόμηση ενός καθολικού συστήματος παρακολούθησης μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Οι αποκαλύψεις του ανεξάρτητου τύπου απέδειξαν ότι το οικιακό μας άσυλο και απόρρητο, το δικαίωμα της ιδιωτικότητας, η αξιοπρέπεια ενός εκάστου, οι προβλέψεις των συνταγμάτων και κάθε χάρτα δικαιωμάτων, ποδοπατούνται επί 24ώρου βάσεως. Και σε αυτό το νέο ”Πανοπτικόν”, η συνέργεια των ιδιωτικών τεχνολογικών κολοσσών με τις διωκτικές και μυστικές υπηρεσίες υπήρξε καθοριστική.

Το δεύτερο είναι η γιγάντωση του πλέον μισαλλόδοξου και ιδεολογικού κινήματος του 21ου αιώνα, της πολιτικής ορθοέπειας. Εδώ πλέον έχουμε συστηματική κατατρομοκράτηση των αλλόγνωμων. Πέρα από το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ, ειδικά στα πανεπιστήμια η κατάσταση είναι θλιβερή. Εκεί η λογοκρισία έχει ήδη μεταμορφωθεί σε εσωτερικευμένη αυτολογοκρισία που καταπνίγει προληπτικά την ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης.

Ως τρίτο προστάδιο του νέου οργουελισμού, φοβάμαι, θα αποδειχθεί ο κατασταλτικός και κυρωτικός μηχανισμός που αναπτύσσεται στην παρούσα πανδημία. Οι αγαθές προθέσεις των υγειονομικών αρχών εδώ δεν μετρούν. Οι δυνατότητες αυτού του μηχανισμού είναι τέτοιες ώστε η ”πείρα” και η τεχνογνωσία που θα αποκομίσουν οι απαγορεύοντες να μπορεί να χρησιμοποιηθεί αργότερα για αλλότριους σκοπούς, και όχι βέβαια μόνον επ′ αγαθώ.

Σε αντίθεση με τα μεγάλα λόγια των δικαιωματιστών, όλα τα σημάδια είναι δυσοίωνα: η τεχνολογία διαπλάθει γύρω μας σταδιακά έναν κόσμο όλο και περισσότερο ανελεύθερο. Το μέσο δεν είναι το μήνυμα, όπως ισχυριζόταν κάποτε ο ΜακΛιούαν. Όμως όποιος ελέγχει το μέσο, ελέγχει το μήνυμα. Το ίντερνετ είναι πολύ πιο ευάλωτο στους ποικίλης φύσεως λογοκριτικούς μηχανισμούς απ′ όσο οι ουτοπιστές πιστοί του θέλουν να παραδεχθούν. Ίσως μάλιστα αποδειχθεί πιο χειραγωγήσιμο και ελέγξιμο από τον παραδοσιακό Τύπο.

Μέσω της οικονομικής της επιρροής, λ.χ., η Κίνα πέτυχε επί σειρά ετών να απαγορεύσει ουσιαστικά στα δυτικά ΜΜΕ να θίγουν τα συμβαίνοντα στη χώρα των Ουιγούρων. Χρειάστηκε ένας εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ για να διαρραγεί η αποσιώπηση αυτή. Η απάνθρωπη δίωξη που υφίσταται ο Ασσάνζ έχει ”παραδειγματίσει” καθώς φαίνεται τους πιθανούς μιμητές του. Οι διαρροές κρατικών εγγράφων και οι αποκαλύψεις επικίνδυνων μυστικών έχουν μειωθεί δραστικά. Η ισλαμική τρομοκρατία έχει από την πλευρά της πετύχει πλήρως τους στόχους της, ιδίως μετά το Σαρλί Εμπντό. Οι γελοιογραφίες του Αλλάχ έχουν κοπεί μαχαίρι...

Τα σαμιζντάτ που κυκλοφορούσαν χειρόγραφα ή πολυγραφημένα συνιστούσαν σοβαρή απειλή κάποτε για τα καθεστώτα. Την εποχή του καθολικού ψηφιακού φακελώματος, ποια μορφή θα λάβει η αντίσταση στην εκάστοτε συνταγογραφούμενη ”αλήθεια”;

(Ότι αυτή η νέα ανελευθερία οικοδομείται από ανθρώπους που αυταποκαλούνται ...“liberals”, φιλελεύθεροι, τον γνώστη της ιστορίας δεν θα τον εκπλήξει.)

Δημοφιλή