Η (ποδοσφαιρική) δικαίωση ενός ρημαγμένου από τον πόλεμο έθνους

Η (ποδοσφαιρική) δικαίωση ενός ρημαγμένου από τον πόλεμο έθνους
Valery Sharifulin via Getty Images

Καλοκαίρι του 1991, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έχει δρομολογηθεί αλλά ο πόλεμος δεν έχει αρχίσει ακόμα, καθώς η Κροατία προετοιμάζει την απόσχιση της ο τότε πρόεδρος της Franjo Tudjman εκτιμά ότι με τον οπλισμό του πρώην ομοσπονδιακού στρατού (JNA) στα χέρια των Σέρβων η μόνη οδός για να κερδίσει τη μάχη είναι η διπλωματική. Η μονομερής κήρυξη της ανεξαρτησίας αφήνει ελάχιστα περιθώρια στη διεθνή κοινότητα, ενώ η ενοποιημένη πλέον Γερμανία αναγνωρίζει στην δημιουργία του νέου κράτους την ύπαρξη ενός ιδανικού πολιτισμικού και οικονομικού εταίρου. Η μαζική παρουσία ωστόσο της Σερβικής μειονότητας στην περιοχή της Kraijna, στα σύνορα με την Βοσνία, καθιστά το αιματοκύλισμα αναπόφευκτο.

Η κινητοποίηση των Σέρβων της Κροατίας είναι άμεση, με την δημιουργία της «Αυτόνομης Σερβικής περιοχής της Kraijna» πρόεδρος της οποίας ανακηρύσσεται ο πρώην αστυνομικός διευθυντής και μετέπειτα υπόλογος για εγκλήματα πολέμου Milan Martic. Οι προσπάθειες του στρατιωτικά αποδυναμωμένου Zagreb να αποκαταστήσουν την τάξη αποβαίνουν άκαρπες, οι μετριοπαθείς φωνές φιμώνονται και τα εθνικιστικά πάθη φουντώνουν. Οι πρώτες απώλειες καταγράφονται και στις δύο πλευρές. Το πρώτο σοβαρό περιστατικό ωστόσο θα λάβει χώρα στις 26 Αυγούστου στο χωριό Kijevo, έναν Κροατικό θύλακα μέσα στον ευρύτερο Σέρβικο θύλακα της Kraijna.

Ο Martic έχει ήδη παραδόσει από τις 20 Αυγούστου τελεσίγραφο στους κατοίκους του να το εγκαταλείψουν, στο πλευρό του έχει τον άγνωστο τότε στρατιωτικό διοικητή Ratko Mladic. Με την λήξη της προθεσμίας τα Σερβικά στρατεύματα θα ισοπεδώσουν το χωριό μετά από βομβαρδισμούς δώδεκα ωρών. Είναι η πρώτη πράξη μιας τακτικής που θα γίνει συνώνυμη αυτού του πολέμου, της λεγόμενης čiščenje terrena ή, ελληνιστί, «εθνοκάθαρσης». Θα ακολουθήσει το μαρτυρικό Vukovar, το Osijek, το Zadar, το Dubrovnik καθώς και αμέτρητα ανυπεράσπιστα χωριά.

Τέσσερα χρόνια αργότερα οι Κροάτες με μια αντεπίθεση διαρκείας θα ανακτήσουν όλα τα χαμένα εδάφη δημιουργώντας το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έως τότε η οικτρή Ευρωπαική διπλωματία και η κυνική Αμερικάνικη παρέμβαση έχουν αναγνωρίσει ότι η λύση στον γόρδιο Βαλκανικό δεσμό έχει ονοματεπώνυμο: čiščenje terrena. Η γενοκτονία της Srebrenica θα αποτελέσει την τελευταία πράξη του δράματος πριν τη συμφωνία του Dayton.

Είναι δύσκολο να επιρρίψει κανείς την αποκλειστική ευθύνη στη μια ή την άλλη πλευρά, κανείς ωστόσο από τους πρωτεργάτες αυτού του πολέμου δεν πλήρωσε τις προσωπικές φιλοδοξίες και τα μεσσιανικά του συμπλέγματα με τη ζωή του. Το τίμημα μοιράστηκε, όπως άλλωστε συμβαίνει πάντα, στους απλούς πολίτες.

Κοντά τρεις δεκαετίες αργότερα οι ουλές του εφιάλτη είναι πλέον δυσδιάκριτες, το Vukovar, το Osijek και το Kijevo έχουν αναστηλωθεί και το βράδυ της Κυριακής οι άνθρωποι θα ξεχυθούν στις πλατείες γνωρίζοντας ότι τα βλέμματα του πλανήτη δεν θα είναι στραμμένα πάνω τους για όλους τους λάθους λόγους, αλλά για τη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική γιορτή. Είναι και αυτό μια δικαίωση για ένα έθνος που δοκιμάστηκε από τον πόλεμο νιώθοντας τον εφιάλτη του στο πετσί του…

Δημοφιλή