Φόβο για το μέλλον της ΕΕ εκφράζουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, εν όψει των Ευρωεκλογών, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (European Council on Foreign Relations, ECFR), που βασίστηκε σε δημοσκόπηση του YouGov- αν και οι πιο πολλοί βλέπουν θετικά την Ένωση, με τη στήριξη σε αυτήν να κινείται σε επίπεδα ρεκόρ.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση στην ιστοσελίδα του ECFR, η έρευνα βασίζεται σε δημοσκόπηση που έγινε σε 14 χώρες – μέλη που συνιστούν το 80% των εδρών στο Ευρωκοινοβούλιο. Τα 2/3 των Ευρωπαίων έχουν θετική στάση απέναντι στην ΕΕ σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, την πιο θετική που έχει καταγραφεί από το 1983. Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα των ECFR/YouGov, η πλειονότητα των ψηφοφόρων φοβούνται πως η Ένωση θα καταρρεύσει μέσα σε 10-20 χρόνια, και μέχρι το 1/3 των ψηφοφόρων στη Γαλλία και την Πολωνία και πάνω από το 1/4 στη Γερμανία πιστεύουν ότι πόλεμοι μεταξύ χωρών- μελών της ΕΕ αποτελούν «ρεαλιστικό ενδεχόμενο» κατά την επερχόμενη δεκαετία.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ECFR, η πρόκληση για τους φιλοευρωπαϊστές είναι να αξιοποιήσουν αυτό το παράδοξο για την κινητοποίηση της αποκαλούμενης «σιωπηλής πλειοψηφίας», ώστε να διασφαλιστεί πως δεν θα σημειώσουν επιτυχή πορεία μόνο τα «αντισυστημικά» κόμματα στις ευρωεκλογές. Η έρευνα δείχνει πως τουλάχιστον το 92% των ψηφοφόρων εκτιμούν πως μια κατάρρευση της ΕΕ θα τους έβλαπτε, φοβούμενοι κυρίως τις επιπτώσεις στο εμπόριο, τα ταξίδια και τις δυνατότητες εργασίας σε άλλες χώρες της ΕΕ. Επίσης, πολλοί φοβούνται την απώλεια ενότητας σε θέματα ασφάλειας και άμυνας, καθώς και την απώλεια της συμμετοχής σε μια Ένωση που μπορεί να σταθεί απέναντι στις ΗΠΑ και την Κίνα.
Όσον αφορά στους φόβους περί πολέμου, δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν «απλά» ως πρόβλεψη πραγματικών πολεμικών συγκρούσεων, αλλά ως έκφραση προβληματισμού σχετικά με την κυριαρχία της «λογικής της σύγκρουσης» στο πολιτικό σύστημα.
Σε πέντε μεγάλες χώρες- μέλη της ΕΕ (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία και Ισπανία), οι πλειοψηφίες αυτών που σκοπεύουν να απέχουν, και σημαντικά ποσοστά αυτών που σκοπεύουν να ψηφίσουν υπέρ αντισυστημικών κομμάτων, θεωρούν υπαρκτό το ενδεχόμενο να λάβουν χώρα πόλεμοι στην ΕΕ. Για παράδειγμα, το 46% των υποστηρικτών του Rassemblement National (Γαλλία) και το 41% των υποστηρικτών του AFD (Γερμανία) έχουν αυτή την άποψη. Ανά την Ευρώπη, τα 3/4 των ψηφοφόρων πιστεύουν πως η πολιτική έχει υποστεί «βλάβη» σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο, ή και στα δύο- και, στη Γαλλία, μόνο το 15% πιστεύουν ότι το πολιτικό σύστημα λειτουργεί σωστά.
Αξίζει να σημειωθεί πως, αντίθετα με τα στερεότυπα περί αισιοδοξίας των νέων, η ανάλυση δείχνει πως οι περισσότεροι ψηφοφόροι που φοβούνται πόλεμο στην ΕΕ εμπίπτουν στα ηλικιακά γκρουπ 18-24 και 25-34 ετών- με το 46% των νεαρότερων ψηφοφόρων στη Γαλλία, ηλικίας 18-24 ετών, να ανησυχούν για αυτό το ενδεχόμενο.
Συνοπτικά, μεταξύ των ευρημάτων της έρευνας είναι τα εξής:
-Παρά τη στήριξη-ρεκόρ προς την ΕΕ μεταξύ των ψηφοφόρων, φοβούνται για το μακροπρόθεσμο μέλλον της. Οι πλειοψηφίες στις 11 από τις 14 χώρες όπου έλαβε χώρα η έρευνα- περιλαμβανομένων της Γαλλίας (58%), της Γερμανίας (50%), της Ιταλίας (58%), της Ολλανδίας (52%), της Πολωνίας (58%), της Ρουμανίας (58%) και της Σλοβακίας (66%), πιστεύουν πως η ΕΕ θα διαλυθεί μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Η Ισπανία είχε ένα από τα χαμηλότερα σκορ, καθώς διάλυση φοβάται «μόλις» το 40%.
-Οι νεαρότερης ηλικίας ψηφοφόροι, 18-34 ετών, ανησυχούν για το ενδεχόμενο συγκρούσεων μεταξύ χωρών- μελών εντός δεκαετίας- με τους φόβους αυτούς να είναι εντονότεροι στη Γαλλία (40%) και στην Ολλανδία (47%), αλλά να είναι αρκετά ισχυροί και στη Γερμανία (34%), την Πολωνία (43%) και την Ισπανία (32%).
-Αν η ΕΕ διαλυόταν, οι Ευρωπαίοι φοβούνται περισσότερο πως δεν θα είναι σε σχέση να εμπορεύονται ελεύθερα (38%), να ταξιδεύουν ελεύθερα (37%), να ζουν και εργάζονται ελεύθερα (35%) να συνεργάζονται στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας (28%) και να ανήκουν σε ένα μπλοκ το οποίο θα μπορεί να σταθεί απέναντι σε υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα. Μόνο το 8% πιστεύουν πως δεν θα χάσουν πολλά.
-Η ανησυχία για την οικονομία είναι έντονη στην ΕΕ, με θέματα στέγασης, ανεργίας και κόστους ζωής να βρίσκονται μεταξύ των σημαντικότερων προβληματισμών που εκφράζουν ψηφοφόροι στην Ολλανδία, την Αυστρία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Γερμανία και τη Ρουμανία.
-Οι ψηφοφόροι επίσης ανησυχούν για την εκμετάλλευση των απλών εργαζομένων από τις μεγάλες επιχειρήσεις, με τους Γάλλους (69%), τους Ολλανδούς (64%) τους Ρουμάνους (66%), τους Ούγγρους (70%), τους Πολωνούς (69%) και τους Ισπανούς (71%) να το υποδεικνύουν ως φλέγον ζήτημα.
-Η κλιματική αλλαγή επίσης απασχολεί πολλούς: Στην Ιταλία το ποσοστό βρίσκεται στο 74%, στην Ουγγαρία στο 73%, στην Αυστρία στο 66%, στη Γερμανία στο 61%, στην Πολωνία στο 62%, στην Ισπανία στο 63%, και στη Γαλλία στο 64%.
-Ο φόβος του εθνικισμού είναι το ίδιο έντονος με τον φόβο απέναντι στη μετανάστευση σε χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ολλανδία, η Πολωνία και η Ισπανία. Τα δεδομένα της δημοσκόπησης επίσης δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι που ανησυχούν για τον εθνικισμό είναι πιο πιθανό να πάνε να ψηφίσουν από αυτούς που ανησυχούν για τη μετανάστευση.
-Πολλοί από αυτούς που υποστηρίζουν «συστημικά» κόμματα εξακολουθούν να πιστεύουν στη δύναμη της ΕΕ ως ενός εγχειρήματος ειρήνης, καθώς δεν πιστεύουν πως θα ήταν δυνατός ένας πόλεμος μεταξύ χωρών της ΕΕ.
Τα δεδομένα της έρευνας επίσης δείχνουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις των ψηφοφόρων για το μέλλον: Αξιοσημείωτα ποσοστά πολιτών που «φοβούνται» παρατηρούνται στη Γαλλία (36%), στην Τσεχία (35%) και στη Σλοβακία (31%), ενώ, σε χώρες με πιο ευμετάβλητη πολιτική σκηνή και πιο εύθραυστη οικονομική κατάσταση, όπως η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Ελλάδα, μέχρι και το 50% των ερωτηθέντων δήλωναν πως νιώθουν «αγχωμένοι» (stressed).