Ευρωεκλογές 2019: Μια κριτική ματιά στις καμπάνιες των κομμάτων

Η στρατηγική των κομμάτων

Μια παραδοξολογία είναι ίσως το καλύτερο μέσο προκειμένου να περιγραφούν οι προεκλογικές καμπάνιες των ελληνικών κομμάτων ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα διεξαχθούν την προσεχή Κυριακή 26 Μαΐου: είχαν λίγο απ′ όλα και ...τίποτα!

Στο πλαίσιο της ανάλυσης που ακολουθεί, καταγράφηκαν λάθη και πάθη, αντιγραφές και αντιδικίες, απόπειρες για χιούμορ και στερεοτυπικές προσεγγίσεις στα όρια του κλισέ. Η αλήθεια είναι πως ακούστηκαν πολλά για την Ελλάδα και λίγα (ίσως ελάχιστα) για την Ευρώπη.

Συμπέρασμα; Δεν υπήρξε μεν κάποια καθοριστική ”στιγμή” (αφίσα, spot, ατάκα, φωτογραφία κ.ο.κ.) που να μένει κυρίαρχη ως επίγευση στη μνήμη μας - ωστόσο, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να περιγραφούν, με αδρές έστω γραμμές, οι πιο ξεχωριστοί τρόποι με τους οποίους οι βασικοί συνδυασμοί, που συμμετέχουν στις φετινές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προσπάθησαν να αποσπάσουν αρχικά την προσοχή και στη συνέχεια την εύνοιά μας.

Προτού, ωστόσο, παρουσιαστούν τα προεκλογικά υλικά των κομμάτων, θα προταχθεί ένα μικρό γενικό σχόλιο που αφορά στην ψηφιακή παρουσία τους στα social media. Πρόσφατα παρουσιάστηκαν τα ευρήματα από μια ενδιαφέρουσα έρευνα βρετανικού πανεπιστημίου, με επικεφαλής την Ελληνίδα Επίκουρη Καθηγήτρια Αναστασία Βενετή. Για τις ανάγκες της έγιναν 22 συνεντεύξεις πολιτικών και συμβούλων πολιτικής επικοινωνίας (τα ονόματων των οποίων δεν δημοσιοποιήθηκαν) μεταξύ Μαρτίου - Μαΐου 2018. Μια από τις βασικότερες διαπιστώσεις της έρευνας είναι πως οι Έλληνες πολιτικοί δεν ήταν ακόμα αρκετά εξοικειωμένοι με τη χρήση των δυνατοτήτων των social media στην πολιτική επικοινωνία και τις πολιτικές καμπάνιες. Αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν ”ως ένας τρόπος άμεσης επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους -παρακάμπτοντας τα παραδοσιακά μέσα-” οι Έλληνες πολιτικοί ″παράλληλα φοβούνται τη χρήση τους για διαφόρους λόγους όπως οι εκφράσεις μίσους σε online περιβάλλοντα, η έκθεση της οικογένειας, η παραποίηση λεγομένων κ.ά.”. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα για παράδειγμα στο YouTube, όλοι οι λογαριασμοί των πολιτικών κομμάτων να έχουν απενεργοποιημένα τα σχόλια.

Ένα χρόνο μετά, η αντίστοιχη διαπίστωση που προκύπτει από την ανάλυση της τρέχουσας καμπάνιας είναι πιο αισιόδοξη: αρκετά κόμματα κατάφεραν, με αξιοσημείωτη επιτυχία, να διαχειριστούν τα προφίλ τους στα social media, ανεβάζοντας πολύ τακτικά post, βίντεο και φωτογραφίες. Εκμεταλλεύτηκαν επίσης τη δυνατότητα live μετάδοσης των συγκεντρώσεων, των ομιλιών και των συνεντεύξεων των επικεφαλής τους.

Σημείωση: παρουσιάζονται τα κόμματα που έλαβαν έστω μια έδρα στις ευρωεκλογές του 2014. Η παράθεσή τους γίνεται με βάση τα ποσοστά που συγκέντρωσαν τότε, από το μεγαλύτερο στο μικρότερο.

ΣΥΡΙΖΑ - ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Σλόγκαν: Ήρθε η ώρα των πολλών. Έχουμε τη δυναμη. #ΈχουμεΤηΔύναμη

Η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται ότι επικεντρώνεται στην προσπάθεια για την οικοδόμηση μιας ”ευρύτερης” κοινωνικής και πολιτικής συμμαχίας, με αποτέλεσμα να κατεβαίνει στις εκλογές με τον τίτλο ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ. Γι′ αυτό και άλλαξε το λογότυπό του, προσθέτοντας, πίσω από το σήμα του, άλλες τέσσερις χρωματικές επιφάνειες: κόκκινη, πράσινη, μπλε και γαλάζια. Το κόκκινο παραμένει ως βασικό αντιπροσωπευτικό χρώμα του κόμματος αλλά προστίθενται και άλλα, τα οποία συμβολίζουν τις διαφορετικές τάσεις, ρεύματα και απόψεις. Εξ’ ου και η επιλογή του σχήματός τους, που θυμίζει συννεφάκι διαλόγου σε chat μέσου κοινωνικής δικτύωσης.

Δεν θα ήταν παράτολμο να υποστηριχθεί πως κάθε χρώμα απευθύνεται στους ψηφοφόρους των κομμάτων από τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί να αποσπάσει ψήφους. Τα χρώματα δε, είναι συγχρόνως και σύμβολα ορισμένων αξιών που θέλει να προβάλλει η ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ. Το κόκκινο είναι συνδεδεμένο με την αφύπνιση, την εξέγερση, την τόλμη, το πάθος, τη δύναμη. Το πράσινο συμβολίζει ηρεμία, άνεση, ισορροπία, αρμονία, ελπίδα, φύση, ειρήνη, ευημερία, ασφάλεια. Το μπλε συνδέεται με την εξυπνάδα, την επικοινωνία, την εμπιστοσύνη, την αποτελεσματικότητα, το καθήκον και τη λογική. Τέλος, το γαλάζιο αντιπροσωπεύει την επούλωση, την ηρεμία και την κατανόηση. Σε αφίσες και spot, όπου προστίθεται κάποιο σύνθημα πλάι στο λογότυπο, μπαίνει μια ακόμα επιφάνεια χρώματος μοβ, το οποίο συμβολίζει αυθεντικότητα, γοητεία, αξιοπρέπεια, ποιότητα, αισθησιασμό, εκλέπτυνση και πνευματικότητα.

Λογότυπο ΣΥΡΙΖΑ (αριστερά) και λογότυπο ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (δεξιά).
Λογότυπο ΣΥΡΙΖΑ (αριστερά) και λογότυπο ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (δεξιά).

Στην καμπάνια ωστόσο, κυρίαρχο χρώμα είναι το κόκκινο, διότι δημιουργεί στο θεατή την ανάγκη να δράσει άμεσα. Όλα τα συνοδευτικά κείμενα που υπάρχουν στα βίντεο έχουν λευκό χρώμα (ανεξαρτήτως φόντου) και είναι ζωντανά και ευδιάκριτα.

ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ: βασική αφίσα Ευρωεκλογών
ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ: βασική αφίσα Ευρωεκλογών

Στο πρώτο τηλεοπτικό spot, με τίτλο ”Η δύναμη των Ελλήνων”, συστρατεύονται ορισμένες από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της χώρας μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα (όπως για παράδειγμα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο Ελευθέριος Βενιζέλος) . Οι φωτογραφίες διαδέχονται η μια την άλλη ταχύτατα, ενώ ως μουσική υπόκρουση ακούγονται κρουστά σε γρήγορο ρυθμό. Ωστόσο, μαζί με όλα τα σημαίνοντα πρόσωπα συνυπάρχει και ο ...δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, μία επιλογή που δικαίως χαρακτηρίστηκε ως γκάφα ολκής. Το βίντεο έμεινε online για λεπτά μόνο της ώρας πριν κατέβει, ενώ προβλήθηκε και στην κρατική τηλεόραση. Επιβεβαιώθηκε έτσι πως στην σημερινή εποχή ακόμα και τα λίγα λεπτά είναι αρκετά για να καταγραφεί το λάθος, το οποίο φυσικά δεν συγχωρείται και μπορεί να κοστίσει πολύ ακριβά σε επίπεδο επικοινωνιακής τακτικής, αλλά και πολιτικής και εκλογικής δυναμικής.

Η φωτογραφία του Ιωάννη Μεταξά που "κόπηκε" από το προεκλογικό spot του ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ.
Η φωτογραφία του Ιωάννη Μεταξά που "κόπηκε" από το προεκλογικό spot του ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ.

Το πρώτο αυτό spot του ΣΥΡΙΖΑ φέρει πολλές ομοιότητες με την τηλεοπτική καμπάνια του Jacques Séguéla για τις ανάγκες της προεκλογικής εκστρατείας του François Mitterrand το 1988. Η δυναμική και το ύφος εκείνου του spot θεωρούνται ακόμη και σήμερα αξεπέραστα. Ο Séguéla είναι ένας από τους σπουδαιότερους διαφημιστές και επικοινωνιολόγους και είχε αναλάβει την προεκλογική καμπάνια για τον Mitterrand το 1981. Εκείνη τη χρονιά ο Γάλλος πολιτικός σάρωσε, ενώ το σύνθημα που χρησιμοποιήθηκε (”Ηρεμη Δύναμη”) θεωρήθηκε ένα από τα πιο επιτυχημένα στο είδος του. Στις επόμενες εκλογές λάνσαρε το σύνθημα ”Γενιά Mitterrand”. Ο Séguéla μάλιστα είχε αναλάβει και την προεκλογική καμπάνια της Μελίνας Μερκούρη για τον Δήμο Αθηναίων, το 1990, την οποία χαρακτήρισε ο ίδιος ως μία από τις μεγαλύτερές του αποτυχίες (τις εκλογές κέρδισε ο Αντώνης Τρίτσης). Γνωρίζοντας το ταλέντο του στην πολιτική διαφήμιση, ο Ανδρέας Παπανδρέου θέλησε να συνεργαστεί μαζί του, για τις εθνικές εκλογές του 1993, ωστόσο ο Γάλλος διαφημιστής αρνήθηκε.

Τελικά, στις εκλογές του Οκτώβρη του 1993 το ΠΑΣΟΚ δημιούργησε ένα πανομοιότυπο spot με εκείνο του Séguéla, όπου ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας της Ελλάδας, μέσα από πολλαπλές εικόνες σε χρονολογική αλληλουχία, και μουσική υπόκρουση το "Chariots of fire" του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Θεωρείται έως σήμερα σημείο αναφοράς στην πολιτική επικοινωνία στην Ελλάδα, λόγω της αισθητικής του ποιότητας αλλά και του μοναδικού συνδυασμού θετικής διαφήμισης και αποτελεσματικότητας του πολιτικού μηνύματος.

Το συγκεκριμένο spot του ΣΥΡΙΖΑ έχει και μια άλλη ομοιότητα: αυτή τη φορά με το δεύτερο προεκλογικό spot της Χρυσής Αυγής (βλ. παρακάτω). Και τα δύο ξεκινούν με μια εικόνα από την ελληνική επανάσταση. Στο spot του ΣΥΡΙΖΑ, στο πρώτο δευτερόλεπτο, εμφανίζεται ένας ζωγραφικός πίνακας του Θεόδωρου Βρυζάκη που απεικονίζει τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να ευλογεί την ελληνική σημαία (έργο του 1865). Αντίστοιχα, στο spot της Χρυσής Αυγής (και πάλι στο πρώτο δευτερόλεπτο) εμφανίζεται ένας άλλος πίνακας του ίδιου ζωγράφου, "Η άφιξη του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι" (έργο του 1861).

Από το προεκλογικό spot του ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (αριστερά) και από το προεκλογικό spot της Χρυσής Αυγής (δεξιά).
Από το προεκλογικό spot του ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (αριστερά) και από το προεκλογικό spot της Χρυσής Αυγής (δεξιά).

Το δεύτερο τηλεοπτικό spot τιτλοφορείται ”Πατρίδα είναι οι άνθρωποί της”, και έχει ως κεντρικό πρόσωπο τον αρχηγό του κόμματος. Τα κείμενα που εμφανίζονται είναι συγχρονισμένα με τα λεγόμενά του, ενώ το έντονο κόκκινο χρώμα γύρω του είναι εκτυφλωτικό. Η έμφαση έχει δοθεί στα λεγόμενα του πρωθυπουργού και στα πλάνα με το πλήθος που τον επευφημεί.

Στο τρίτο τηλεοπτικό spot, το κόμμα προβαίνει σε αρνητική διαφήμιση, εκμεταλλευόμενο τρεις τοποθετήσεις του κ. Μητσοτάκη σε συνεντεύξεις του, με θέματα, την 13η σύνταξη, το δώρο των Χριστουγέννων και την επταήμερη εργασία. Αυτά τα θέματα απασχόλησαν για αρκετό καιρό την επικαιρότητα, με τις δύο μεγάλες πολιτικές δυνάμεις να εξαπολύουν τα βέλη τους η μία στην άλλη.

Post-απάντηση της Νέας Δημοκρατίας στο Facebook, για το παραπάνω βίντεο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι καταγγελίες για fake news έδιναν και έπαιρναν καθόλη την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.
Post-απάντηση της Νέας Δημοκρατίας στο Facebook, για το παραπάνω βίντεο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι καταγγελίες για fake news έδιναν και έπαιρναν καθόλη την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.

Στην συνέχεια ακολούθησε ένα μπαράζ προεκλογικών spot και λοιπών βίντεο που ανέβηκαν στο YouTube. Αυτό που θεωρώ πως ξεχώρισε είναι με την ηλικιωμένη συνταξιούχο. Το συγκεκριμένο spot αποτέλεσε την αφορμή για να ξεκινήσει μια διαμάχη μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ - Νέας Δημοκρατίας, η οποία δημιούργησε βίντεο - απάντηση στις κατηγορίες για περικοπή συντάξεων στα χρόνια της δικής της διακυβέρνησης.

Η αρχή της τηλεοπτικής αντιπαράθεσης:

Την ίδια μέρα η Νέα Δημοκρατία απάντησε με δικό της βίντεο στην απορία της συνταξιούχου:

Ο ΣΥΡΙΖΑ επανήλθε, βάζοντας τη συνταξιούχο να δηλώσει «Το πορτοφόλι μου δεν λέει ποτέ ψέματα» προτού κλείσει επιθετικά λέγοντας: «Εντάξει Κυριάκο;»

Σε ένα άλλο spot του κόμματος, επιστρατεύτηκαν διάφορα γνωστά πολιτικά και μη πρόσωπα από το εξωτερικό (από τον πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Antonio Costa, μέχρι τον Πάπα Φραγκίσκο) οι οποίοι αναφέρονται θετικά στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα, τονώνοντας έτσι το ηγετικό του προφίλ και προσδίδοντάς του διεθνή διάσταση: πρόκειται, φυσικά, για ένα από τα γνωστότερα διαφημιστικά ”κόλπα” στην πολιτική. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, ως πρωθυπουργός της χώρας, είχε την ευκαιρία να συναντηθεί και να συναναστραφεί με πολιτικούς ηγέτες και προσωπικότητες από ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη, ένα πλεονέκτημα που δεν είχε φυσικά ο μεγάλος πολιτικός του αντίπαλος. Για να αντισταθμίσει αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα του κ. Τσίπρα, το επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη, δημιούργησε ένα spot όπου προβάλλεται η (ευρωπαϊκή κυρίως) ιστορία της Νέας Δημοκρατίας μέσα από τους ηγέτες της που έφτασαν επίσης στο πρωθυπουργικό αξίωμα (βλ. παρακάτω).

Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε επίσης και στη δημιουργία μιας σειράς από βίντεο με τις κατακτήσεις της κυβέρνησης, η οποία δεν αναφέρεται άμεσα στις Ευρωεκλογές, αλλά συνιστά μία εισαγωγή για τις εθνικές εκλογές που έρχονται. Τα κείμενα πλέον δεν εμφανίζονται πάνω στο κλασικό κόκκινο φόντο, αλλά σε διαφάνειες υποτονισμένων χρωμάτων που αντιστοιχούν στα χρώματα της ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ (κόκκινο, πράσινο, μοβ, μπλε, γαλάζιο).

Συνολικά, και ως τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο (22/5/19, ώρα 21:00) ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δημοσιεύσει 21 προεκλογικά spot, από τα οποία τα 17 προβάλλουν το πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα. Το στοιχείο αυτό καταδεικνύει πως το κόμμα προεκλογικά στηρίζεται και ποντάρει τα πάντα σχεδόν επάνω στο πρόσωπο του ηγέτη του.

Όσον αφορά την προεκλογική καμπάνια μέσω των social media, φαίνεται πως ο ΣΥΡΙΖΑ προτιμά να χρησιμοποιεί την πλατφόρμα του Facebook. Ωστόσο και στο YouTube η κινητικότητά του αυξανόταν όσο πλησίαζε η μέρα των εκλογών. Από την άλλη, στο Twitter, ο πρωθυπουργός διαθέτει τρεις διαφορετικούς λογαριασμούς (έναν ελληνόφωνο, έναν αγγλόφωνο και έναν ως πρωθυπουργός της Ελλάδας). Έμφαση δίνεται κυρίως στον ελληνόφωνο λογαριασμό που αριθμεί μάλιστα περισσότερους από 500 χιλιάδες ακολούθους (ενδεικτικά, ο λογαριασμός του ΣΥΡΙΖΑ στο Twitter διαθέτει μόλις 92 χιλιάδες!) Όπως θα δούμε πάντως παρακάτω, η Νέα Δημοκρατία κερδίζει κατά κράτος τη μάχη των social media, με την πληθώρα του δημιουργικού υλικού που ανεβάζει.

Ενδεικτικές εικόνες που αναρτήθηκαν στον προσωπικό λογαριασμό του Αλέξη Τσίπρα στο Twitter.
Ενδεικτικές εικόνες που αναρτήθηκαν στον προσωπικό λογαριασμό του Αλέξη Τσίπρα στο Twitter.

Νέα Δημοκρατία

Σλόγκαν: Αξίζουμε καλύτερα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. #Αξίζουμε_καλύτερα

Με τον αέρα των δημοσκοπήσεων που φέρουν τη Νέα Δημοκρατία στη πρώτη θέση στην πρόθεση ψήφου, το κόμμα της Πειραιώς μπήκε στην προεκλογική αρένα με διαφημιστικά που αφορούσαν σε τρεις άξονες/δεσμεύσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη:

1) Λιγότερους φόρους, 2) Περισσότερες δουλειές μέσα από ιδιωτικές επενδύσεις και 3) Ασφάλεια για όλους.

Η Νέα Δημοκρατία αισθάνθηκε την ανάγκη σε αρκετές περιπτώσεις να απαντά σε προεκλογικό υλικό που δημοσίευε ο ΣΥΡΙΖΑ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αφίσα του κ. Μητσοτάκη ο οποίος ευθέως απαντά στο κεντρικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ ”Ήρθε η ώρα των πολλών”. Ενδιαφέρον έχει εδώ η σημειολογία των πραγμάτων: Ο κ. Τσίπρας, όντας ηγέτης αριστερών πολιτικών πεποιθήσεων, έχει στραμμένο το κορμί του και το βλέμμα του προς τα αριστερά στην κεντρική αφίσα του ΣΥΡΙΖΑ. Αντίθετα, ο κ. Μητσοτάκης σε post στο Twitter, αντιπροσωπεύοντας ένα κεντροδεξιό κατά βάση κόμμα, απαντά κοιτώντας προς τα δεξιά. Επιπρόσθετα, και οι δύο σφίγγουν τα χέρια τους γροθιά όταν μιλούν, για να προσδώσουν βαρύτητα στα λόγια τους.

Το κόμμα του κ. Μητσοτάκη, χρησιμοποίησε αρκετά την τακτική της αρνητικής διαφήμισης - πρόκειται για μια πρακτική που αποτελεί και διεθνώς βασικό εργαλείο για τα κόμματα που δεν ασκούν εξουσία αλλά αντιπολίτευση. Περισσότερο υλικό αυτού του ύφους δημοσιεύτηκε μέσω των social media και θα παρουσιαστεί παρακάτω.

Τηλεοπτικά, στο πρώτο ουσιαστικά προεκλογικό spot της Νέας Δημοκρατίας, που άνοιξε και την εκδήλωση για την παρουσίαση των υποψηφίων Ευρωβουλευτών της, παρουσιάζονται ιστορικές στιγμές του κόμματος συνυφασμένες με την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας, με όλους τους πολιτικούς της ηγέτες στην πρώτη γραμμή. Ένα spot καθαρά Ευρωεκλογών!

Δύο από τα επόμενα προεκλογικά spot του κόμματος βασίζονται στους προαναφερόμενους 3 άξονες/δεσμεύσεις του κ. Μητσοτάκη. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που δεν βρίσκουν δουλειά, πληρώνουν μεγάλους φόρους και ζουν υπό το συνεχή φόβο κλοπής, αναζητούν την ”πολιτική αλλαγή” από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Η μελαγχολική μουσική της εισαγωγής δίνει στη συνέχεια τη θέση της σε πιο δυναμικούς και αισιόδοξους τόνους που αντικατοπτρίζουν αυτήν την επιζητούμενη αλλαγή. Τα χρώματα δεν θα μπορούσαν να ήταν άλλα από το μπλε και το λευκό, τα παραδοσιακά χρώματα της παράταξης.

Η πολιτική αλλαγή στην οποία αναφέρεται η πλειοψηφία των προεκλογικών spot της Νέας Δημοκρατίας, αντικατοπτρίζεται και στην αλλαγή του λογοτύπου του κόμματος, που εξαγγέλθηκε από τις 4 Οκτωβρίου 2018. Ένα λογότυπο τολμηρό και αφαιρετικό που δίνει ένα στίγμα εκμοντερνισμού. Ωστόσο δεν έλειψαν και τα παρατράγουδα, όταν η κ. Ζωή Κωνσταντοπούλου κατηγόρησε ευθέως τον Κυριάκο Μητσοτάκη για αντιγραφή του λογοτύπου του δικού της κόμματος!

Τα λογότυπα της Πλεύσης Ελευθερίας (αριστερά) και της Νέας Δημοκρατίας (δεξιά).
Τα λογότυπα της Πλεύσης Ελευθερίας (αριστερά) και της Νέας Δημοκρατίας (δεξιά).

Υπήρξε πράγματι αντιγραφή; Θα απαντήσω με την αναφορά μιας προσωπικής μου εμπειρίας. Για τις ανάγκες του μεταπτυχιακού μου στην οπτική επικοινωνία το 2012, καταπιάστηκα με ένα υποτιθέμενο δημοψήφισμα στην Ελλάδα, που έθετε το ερώτημα ”Ναι ή Όχι στην παραμονή της Ελλάδος στην Ευρωζώνη;”. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το 2015 πραγματοποιήθηκε όντως δημοψήφισμα στη χώρα! Ένα από τα λογότυπα που είχα σχεδιάσει στη δική μου εργασία ήταν αυτό της επιτροπής υποστήριξης του ΟΧΙ. Τρία χρόνια αργότερα με έκπληξη είδα ένα ...πανομοιότυπο σχέδιο για το ΟΧΙ! Τι είχε συμβεί; Είχε αντιγραφεί το λογότυπό μου; Προφανώς όχι! Απλώς, όπως είχα ακολουθήσει εγώ μια συλλογιστική πορεία για το σχεδιασμό του δικού μου λογοτύπου το 2012, την ίδια περίπου είχε ακολουθήσει και ο συνάδελφος γραφίστας το 2015.

Στο ίδιο ύφος με την ”πολιτική αλλαγή”, κινείται και ένα άλλο spot με κεντρικό σύνθημα ”Ως εδώ”. Οι πολίτες που ήταν τόσο καιρό καθισμένοι στην πολυθρόνα τους, άκουγαν μεγάλα λόγια και δεν μιλούσαν, καλούνται να κλείσουν την τηλεόραση και να αντιδράσουν με την ψήφο τους.

Πληθώρα δημιουργικών posts αναρτήθηκαν στα social media της Νέας Δημοκρατίας φανερώνοντας πόσο βάρος έδωσαν οι συντελεστές της προεκλογικής καμπάνιας σε αυτό το χώρο. Η κεντρική αφίσα του κόμματος είναι απλή και αποπνέει ελευθερία, με την επιλογή γαλάζιου χρώματος. Μια εναλλακτική, καλλιτεχνική χροιά υποδηλώνεται με το σχεδιασμό του κτιρίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με χρήση τριών μεγάλων πινελιών.

Η κεντρική αφίσα στα social media του κόμματος.
Η κεντρική αφίσα στα social media του κόμματος.

Τα posts της Νέας Δημοκρατίας σε Twitter και Facebook είναι ξεκάθαρα, λιτά και ταυτοχρόνως μοντέρνα.

Ενδεικτικές εικόνες από αναρτήσεις της Νέας Δημοκρατίας στο Twitter. Τα κείμενα είναι με τέτοιο τρόπο στημένα, ώστε πρώτον να δείχνουν πως αποτελούν λεγόμενα του κ. Μητσοτάκη και δεύτερον να συμβάλλουν στην ενίσχυση της εικόνας του.
Ενδεικτικές εικόνες από αναρτήσεις της Νέας Δημοκρατίας στο Twitter. Τα κείμενα είναι με τέτοιο τρόπο στημένα, ώστε πρώτον να δείχνουν πως αποτελούν λεγόμενα του κ. Μητσοτάκη και δεύτερον να συμβάλλουν στην ενίσχυση της εικόνας του.
Ενδεικτικές αναρτήσεις εικόνων της Νέας Δημοκρατίας στο Facebook. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών, ασκούν αρνητική διαφήμιση.
Ενδεικτικές αναρτήσεις εικόνων της Νέας Δημοκρατίας στο Facebook. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών, ασκούν αρνητική διαφήμιση.

Χρυσή Αυγή

Σλόγκαν: Ψηφίζουμε ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ για να μείνει η Ελλάδα Ελληνική!

Το συγκεκριμένο κόμμα προωθεί τις πολιτικές του θέσεις μέσω κυρίως του site που διαθέτει, των τηλεοπτικών καναλιών και της σελίδας του στο YouTube - το τελευταίο αποτελεί τη μόνη πλατφόρμα ευρείας κοινωνικής δικτύωσης που δεν έχει διαγράψει το κόμμα της Χρυσής Αυγής, πράγμα το οποίο έχουν κάνει το Facebook και το Twitter. Στο Twitter ωστόσο, κορυφαία στελέχη του κόμματος έχουν ξαναδημιουργήσει λογαριασμούς. Παραμένει άγνωστο το αν η δημοφιλής πλατφόρμα θα προβεί εκ νέου σε διαγραφή τους.

Αφισέτα του κόμματος για τις Ευρωεκλογές του 2019.
Αφισέτα του κόμματος για τις Ευρωεκλογές του 2019.

Το spot της Χρυσής Αυγής που ξεχωρίζει είναι εκείνο που ξεκινά με τον πίνακα του Θεόδωρου Βρυζάκη, συνεχίζει με μια εικόνα από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και κλείνει με εικόνες από το συλλαλητήριο που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη για τη Μακεδονία.

Στιγμιότυπο από το δεύτερο προεκλογικό spot της Χρυσής Αυγής. Έλληνες στρατιώτες παρελαύνουν κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου, στο Παρίσι. Οι Γάλλοι πανηγύριζαν την εθνική τους εορτή και, παράλληλα, τη συμμαχική νίκη στον πόλεμο (14 Ιουλίου 1919).
Στιγμιότυπο από το δεύτερο προεκλογικό spot της Χρυσής Αυγής. Έλληνες στρατιώτες παρελαύνουν κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου, στο Παρίσι. Οι Γάλλοι πανηγύριζαν την εθνική τους εορτή και, παράλληλα, τη συμμαχική νίκη στον πόλεμο (14 Ιουλίου 1919).

Κ.Κ.Ε.

Σλόγκαν: Δυνατό ναι στο ΚΚΕ το πιο δυνατό όχι στην ΕΕ. #kane_ti_diafora, #psifizw_KKE

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας για άλλη μια προεκλογική περίοδο δείχνει να μην αντιλαμβάνεται την δυναμική των social media, καθώς ούτε στο Facebook ούτε στο Twitter έχει παρουσία. Στο YouTube ωστόσο, έχει ανεβάσει ήδη τρία προεκλογικά spot για τις Ευρωεκλογές. Σε ένα από αυτά, το πρώτο κατά σειρά, περιλαμβάνει όλα τα παραδοσιακά σύμβολά του: εργάτες, μια φλεγόμενη σημαία της ΕΕ, νέοι σε διαδηλώσεις, πυρσοί, ένα κόκκινο γαρύφαλλο κ.ο.κ.

Εκεί που το ΚΚΕ χωλαίνει, η νεολαία του κόμματος ΚΝΕ έρχεται να ”δώσει ρέστα”, προβάλλοντας ενδιαφέρον προεκλογικό υλικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απεικόνιση του Αλέξη Τσίπρα ως ...Καλίσι από το γνωστό τηλεοπτικό σίριαλ Game of Thrones. Ένα spot που δημιουργήθηκε από νέους για νέους. Αναμφισβήτητα μια έξυπνη επιλογή!

Από το υπόλοιπο προεκλογικό υλικό αξίζει να σταθεί κανείς, στην επίσημη αφίσα του κόμματος. Αν και δεν αξιώνει δάφνες πρωτοτυπίας, η επιλογή του ζωηρού κίτρινου χρώματος ως κύριου συστατικού, αποτελεί μια ιδιαίτερη πινελιά για μια αφίσα του ΚΚΕ. Ταυτόχρονα, η αντίθεση του κόμματος προς την ΕΕ καθίσταται κραυγαλέα μέσα από τη χρήση δύο πελώριων αντίθετων βελών.

Κεντρική αφίσα του ΚΚΕ για τις Ευρωεκλογές 2019.
Κεντρική αφίσα του ΚΚΕ για τις Ευρωεκλογές 2019.

Κίνημα Αλλαγής

Σλόγκαν: Στείλε μήνυμα αλλαγής. #ItsTime

Το Κίνημα Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ) επέστρεψε επικοινωνιακά στις ρίζες του, χρησιμοποιώντας για ακόμη μια φορά το σύνθημα για αλλαγή που τόσο επιτυχημένα έκανε στο παρελθόν ως ΠΑΣΟΚ. Προσπαθεί να παίξει το προεκλογικό παιχνίδι όσο πιο “safe” γίνεται, μέσα από δοκιμασμένες λέξεις, γραμματοσειρές bold, αντίθετα χρώματα (πράσινο και κόκκινο). Μιλώντας για λέξεις: Η δύναμη που ακόμα περικλείει μέσα της η λέξη ”αλλαγή” είναι τέτοια που ακόμα και η Νέα Δημοκρατία μιλάει γι′ αυτήν (”Πολιτική αλλαγή”)!

Βρισκόμενο κι αυτό στην αντιπολίτευση, το ΚΙΝΑΛ, στην προεκλογική του καμπάνια, εστίασε περισσότερο στην αρνητική διαφήμιση των αντιπάλων του. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το ακόλουθο βίντεο, που στρέφεται κατά των Τσίπρα - Μητσοτάκη.

Στη συνέχεια, προχώρησε στη δημιουργία ενός πιο εναλλακτικού προεκλογικού spot, που θυμίζει λίγο τα παλιά, παραμένοντας όμως στη στρατηγική της αρνητικής διαφήμισης. Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ παρομοιάζεται με αυτοκίνητο που ξεκίνησε για αριστερή πορεία και τελικά έστριψε προς τα δεξιά, εκεί που συνάντησε ένα άλλο πιο ακριβό αυτοκίνητο: τη Νέα Δημοκρατία. Και τα δύο οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο και σταμάτησαν την πορεία τους.

Ο συμβολισμός των αυτοκινήτων στην προεκλογική διαφήμιση, μας ταξιδεύει στο μακρινό 2002 όταν η Φώφη Γεννηματά βρέθηκε αντιμέτωπη με το Γιάννη Τζανετάκο για την υπερνομαρχία Αθηνών - Πειραιώς. Στο αξέχαστο πλέον βίντεο του τελευταίου, η Φώφη Γεννηματά παρομοιαζόταν με ένα μικρό αυτοκινητάκι πόλης - στην κάλπη ωστόσο, κατάφερε να κατατροπώσει με ευκολία τον πολιτικό της αντίπαλο.

Στο φετινό βίντεο του ΚΙΝΑΛ, το κόμμα της κ. Γεννηματά απεικονίζεται και πάλι ως ένα συνηθισμένο αυτοκίνητο πόλης, το οποίο προχωρά ακάθεκτο στο δρόμο του με φόντο έναν ολόλαμπρο ήλιο, νοσταλγικό σύμβολο του παρελθόντος.

Ειδικό spot δημιουργήθηκε κατά του φασισμού και των ρατσιστών:

Όσον αφορά στα social media, το ΚΙΝΑΛ μπορούμε να πούμε ότι τα πήγε εξαιρετικά. Πρώτον, διότι κατάφερε να εκμεταλλευτεί την ιδιαιτερότητα της κάθε πλατφόρμας και δεύτερον διότι σε κάθε μέσο ανέβαζε πρωτότυπο υλικό κι έτσι δεν κούραζε τους ακόλουθούς του. Στο Facebook δε, ενημέρωνε με ειδικά posts για τις επικείμενες live μεταδόσεις των ομιλιών της προέδρου Φώφης Γεννηματά.

Ενδεικτικές εικόνες από post του ΚΙΝΑΛ στα social media.
Ενδεικτικές εικόνες από post του ΚΙΝΑΛ στα social media.
Ενδεικτικό post στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης του ΚΙΝΑΛ, που ενημερώνει για επικείμενη ζωντανή μετάδοση ομιλίας της κ. Γεννηματά.
Ενδεικτικό post στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης του ΚΙΝΑΛ, που ενημερώνει για επικείμενη ζωντανή μετάδοση ομιλίας της κ. Γεννηματά.

Το Ποτάμι

Σλόγκαν: Αλήθειες μόνο. #AlithiesMono

Το πολιτικό κόμμα του Σταύρου Θεοδωράκη επέλεξε να βγει στην προεκλογική μάχη ανανεωμένο με πολλά και διαφορετικά όπλα. Η ανανέωση ξεκίνησε από την αλλαγή του λογοτύπου του. Στη νέα του μορφή αποτελεί ένα σαφώς πιο καθαρό και μοντέρνο λογότυπο από όλες τις απόψεις, έχοντας υιοθετήσει πιο καθαρή γραμματοσειρά, πιο καθαρές γραμμές και όντας πλέον μονόχρωμο.

Το παλαιό λογότυπο του Ποταμιού (αριστερά) και το νέο (δεξιά).
Το παλαιό λογότυπο του Ποταμιού (αριστερά) και το νέο (δεξιά).

Εάν υπήρχε ένας νικητής της προεκλογικής περιόδου όσον αφορά ειδικά τα προεκλογικά spot, αυτός θα ήταν το Ποτάμι. Οι ιδέες πολλές, οι ατάκες ακόμα περισσότερες. Τα spot του Ποταμιού δεν είχαν αυστηρή και ενιαία τεχνοτροπία ή ύφος - αντίθετα παρουσιάστηκαν διάφορες σειρές μηνυμάτων: στο spot που ακολουθεί ένα προφανώς πλούσιο ζευγάρι καλεί τους λοιπούς ψηφοφόρους να μην πάνε να ψηφίσουν. Το spot απευθύνεται κυρίως στους νέους, οι οποίοι συνήθως αντιδρούν όταν ακούν κάποιον να τους λέει τι να κάνουν.

Ένα ακόμα spot που απευθύνεται στους νέους, πλασάρεται μέσα από στίχους και μουσική ραπ!

Στο παρακάτω spot, ο Σταύρος Θεοδωράκης παρουσιάζει τις θέσεις του κόμματός του, γυρνώντας ταυτόχρονα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) την πλάτη σε εκείνους που κάθε φορά τον αποδοκιμάζουν.

Προσέξτε κι ένα spot αρνητικής διαφήμισης, βασισμένο επακριβώς στο ύφος και τη μουσική του αντίστοιχου spot του ΣΥΡΙΖΑ ”Η δύναμη των Ελλήνων” που παρουσιάστηκε παραπάνω.

Στα social media του Ποταμιού, από την άλλη, εκτός από όλα τα παραπάνω spot, ”έτρεξε” μια καμπάνια με εναλλακτικά post υπό τον τίτλο ”δεν είσαι μόνος”.

Από το υπόλοιπο προεκλογικό υλικό του κόμματος, ξεχωρίζει η αφίσα, η οποία δεν περιέχει ούτε ένα συγκεκριμένο μήνυμα, αλλά παρόλα αυτά ...φωνάζει ”διαφορετικότητα”.

Κεντρική αφίσα του Ποταμιού.
Κεντρική αφίσα του Ποταμιού.

Ανεξάρτητοι Έλληνες

Σλόγκαν: Πιστοί στην Ελλάδα.

Το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων δεν μπόρεσε να ακολουθήσει το προεκλογικό πάρτι των υπολοίπων κομμάτων. Ωστόσο, κατάφερε να δημιουργήσει αίσθηση με το χιούμορ των τηλεοπτικών του spot, που είχαν ως πρωταγωνιστή ένα συμπαθέστατο σκυλάκι. Ο ...Thanassis, όπως ονομάστηκε ο σκύλος, ανέλαβε να υποδυθεί το σύνολο των πολιτικών αντιπάλων του Πάνου Καμμένου, οι οποίοι είναι ”κωλοτούμπες” και υπακούν σε γερμανικές εντολές!

Ο Thanassis πρωταγωνίστησε και σε προεκλογική αφίσα των Ανεξάρτητων Ελλήνων, με το χιούμορ να αποτελεί και εδώ βασικό χαρακτηριστικό.

Ως κεντρική προεκλογική αφίσα ωστόσο, που ανέβηκε σε όλα τα social media του κόμματος, επιλέχθηκε μια πιο λιτή και απλή δημιουργία. Λογότυπο, σλόγκαν, εικόνα κοινοβουλίου και το μήνυμα "Ευρωεκλογές 2019", παρατίθενται σε κεντρική στοίχιση, με μπλε φόντο σε όλους τους δυνατούς τόνους.

Το ποια ακριβώς επίδραση είχαν όλες οι παραπάνω προσπάθειες, μαζί ασφαλώς με τις αντίστοιχες όλων των υπόλοιπων συνδυασμών που συμμετέχουν στις φετινές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα το γνωρίζουμε με ακρίβεια, αργά το βράδυ της προσεχούς Κυριακής...

Δημοφιλή