Την αντικατάσταση της πολυετούς «λατρείας» προς το πρόσωπο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ από ένα δόγμα που επικεντρώνεται και διαμορφώνεται από τον ίδιο φαίνεται να επιδιώκει ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Politico.
Όπως σημειώνεται, ο Ερντογάν έχει αλλάξει στρατηγική όσον αφορά στα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας (με τον καταποντισμό της τουρκικής λίρας), υποστηρίζοντας ότι «κάποιος προσπαθεί να κάνει τη χώρα να γονατίσει μέσω οικονομικού σαμποτάζ», εμπλέκοντας τα οικονομικά με τα πολιτικά και εντάσσοντάς τα στο «κάδρο» του κυβερνητικού αφηγήματος γύρω από το πραξικόπημα και τις δυνάμεις που «προσπαθούν να καταστρέψουν την Τουρκία».
Μεγάλο μέρος αυτής της ρητορικής, αναφέρεται στο δημοσίευμα, προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση: Η εικόνα μιας χώρας που δέχεται επίθεση από σκοτεινές εξωτερικές δυνάμεις (τρομοκράτες, γκιουλενιστές, πραξικοπηματίες κ.α.), με τον Ερντογάν να είναι ο μόνος ηγέτης ικανός να την προστατέψει, εδραιώνοντας την εξουσία του.
Το αφήγημα αυτό επίσης είναι η ραχοκοκαλιά μιας δραματικής αλλαγής στην Άγκυρα, για την αντικατάσταση του «παραδοσιακού» Κεμαλισμού από μια ιδεολογία γύρω από τον Ερντογάν. «Ο Κεμαλισμός ήταν μια κατευθυντήρια γραμμή για όλο το έθνος...η περίοδος αυτή έχει τελειώσει. Οι άνθρωποι ακόμα τιμούν τον Ατατούρκ, αλλά η ηγεμονία του Κεμαλισμού έχει τελειώσει. Αντικαθίσταται από τον Ερντογανισμό» λέει ο Τούρκος συγγραφέας και αρθρογράφος Μουσταφά Ακιόλ.
Ο Ερντογάν, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, είχε επί μακρόν φιλοδοξίες να αντικαταστήσει τον Κεμάλ ως ο πιο λατρευτός ηγέτης στην Τουρκία, και για αυτό έχει πάρει αποστάσεις από τα ιδεώδη του, δίνοντας έμφαση στο ισλαμικό και οθωμανικό παρελθόν της χώρας αντί για την κοσμική της διάσταση. Επίσης, έχει προβεί σε σειρά μεταρρυθμίσεων ανά τα χρόνια, αλλάζοντας την οικονομία, μειώνοντας τη δύναμη των ενόπλων δυνάμεων, παρέχοντας (αρχικά) πολιτικά και πολιτιστικά δικαιώματα στους Κούρδους κ.α.- ωστόσο το αφήγημά του δεν είχε έναν «ιδρυτικό μύθο» που θα συσπείρωνε τους Τούρκους, όπως τον «πόλεμο της Ανεξαρτησίας» του Κεμάλ μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό άλλαξε στις 15 Ιουλίου με την απόπειρα πραξικοπήματος, που ήταν ένα σύμβολο για τον Ερντογάν, μια νίκη αντίστοιχη αυτής του Κεμάλ. «Ο εθνικός μύθος που δημιουργείται από τις 15 Ιουλίου είναι πως πρόκειται για τον δεύτερο πόλεμο της ανεξαρτησίας» λέει ο Ασλί Αϊντιντασμπάς, μέλος του European Council on Foreign Relations. «Ο Ερντογάν, η επιβίωσή του, η επέκταση της Τουρκίας, η ανεξαρτησία της- όλα ενσωματώνονται μέσα σε αυτή την εθνική μυθολογία».
Η ιδεολογία του Ερντογάν έχει μια σημαντική ομοιότητα με τον Κεμαλισμό, τον προσωποπαγή χαρακτήρα, ωστόσο εκεί, όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, οι διαφορές σταματούν, καθώς ο Κεμάλ επιδίωξε να δυτικοποιήσει τη χώρα, ενώ ο Ερντογάν βλέπει τη Δύση και τα κοινωνικο-οικονομικά της συστήματα με καχυποψία. Επίσης, αντίθετα με τον Κεμάλ, που ηγήθηκε ενός μονοκομματικού συστήματος, ο Ερντογάν βλέπει τη χώρα του ως μια πολυκομματική δημοκρατία, στην οποία όμως δεν υπάρχουν ανεξάρτητοι θεσμοί και το μόνο που χρειάζεται για να κυβερνά κανείς είναι να κερδίζει την ψήφο. Επίσης, υπάρχει ο ισλαμιστικός χαρακτήρας, τον οποίο απέρριπταν οι Κεμαλιστές, απαγορεύοντας πχ να φοριούνται θρησκευτικά σύμβολα δημοσίως, ή να μπαίνουν στα πανεπιστήμια γυναίκες με μαντίλα. Ο Ερντογάν, ο οποίος είχε φυλακιστεί για λίγο το 1999 για απαγγελία ισλαμικού ποιήματος, δεν έδωσε απλά λόγο πίσω στην πιο θρήσκα μερίδα της κοινωνίας, αλλά την κατέστησε και άρχουσα ελίτ.
Ωστόσο, όπως αναφέρει στο Politico ο Ακιόλ, πέρα από το ισλαμικό στοιχείο, δεν είναι πως πρόκειται για μια μοναδική ιδεολογία, καθώς αντίστοιχες έχουν υπάρξει και υπάρχουν: «Η ιδέα αυτή, ενός ισχυρού ηγέτη που λαμβάνει την υποστήριξη ανθρώπων οι οποίοι παραδοσιακά δεν ήταν στην εξουσία, εκθρονίζοντας την ελίτ, εδραιώνοντας τον έλεγχο, κάνοντας τον εαυτό του ενσάρκωση του έθνους- το βρίσκεις αυτό και αλλού. Είναι κυρίως μια ιστορία λαϊκισμού».
Ο λαϊκισμός αυτός είναι δημοφιλής στην Τουρκία, με τη δημοτικότητα του Ερντογάν να έχει πάει στα ύψη μετά το πραξικόπημα. Ωστόσο, η ρητορική του έχει παρενέργειες, με την εκφραζόμενη «νοσταλγία» για το οθωμανικό παρελθόν και την αμφισβήτηση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων να προκαλούν εντάσεις με τους γείτονες, όπως η Ελλάδα και το Ιράκ. Επίσης, οι επενδυτές αποθαρρύνονται: Κάθε φορά που ο Ερντογάν κατηγορεί δυνάμεις στο εξωτερικό για τα υψηλά επιτόκια, η λίρα πέφτει ακόμα πιο πολύ. «Η δημοτικότητα του Ερντογάν βασίζεται σε κάποιους πυλώνες- την ιδεολογία του και το Ισλάμ, αλλά και το ότι βελτίωσε το βιοτικό επίπεδο του απλού Τούρκου. Η Αχίλλειος Πτέρνα του είναι η οικονομία» εκτιμά ο Ακιόλ.