Το «αντισυστημικού» χαρακτήρα «Κίνημα Πέντε Αστέρων» (M5S) του Μπέπε Γκρίλο ηγήθηκε της εκστρατείας κατά του «όχι» στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση στην Ιταλία. Οι εξελίξεις είναι γνωστές: Το «όχι» επικράτησε, και ο πρωθυπουργός είναι υπό παραίτηση, καθώς είχε δεσμευτεί πως θα αποχωρήσει σε αυτό το ενδεχόμενο. Το αποτέλεσμα είναι ένα σκηνικό πολιτικής αστάθειας και αβεβαιότητας στην Ιταλία.
Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να δει κανείς ποιο και τι ακριβώς είναι το M5S, το οποίο επιδιώκει να παίξει σημαντικό ρόλο στα ιταλικά πολιτικά δρώμενα, ζητώντας μάλιστα εκλογές άμεσα, καθώς φιλοδοξεί να αναλάβει τα ηνία. Σε δημοσίευμα του Bloomberg παρουσιάζονται, υπό τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων, τα βασικά χαρακτηριστικά του M5S.
Τι είναι το Κίνημα Πέντε Αστέρων;
Αυτοχαρακτηρίζεται κίνημα και επιμένει πως δεν είναι συμβατικό πολιτικό κόμμα. Δημιουργήθηκε το 2009 μέσω του Ίντερνετ από τον Μπέπε Γκρίλο, έναν κωμικό που στράφηκε στην πολιτική, και τον Τζιανρομπέρτο Κασαλέτζιο, έναν ειδικό σε θέματα διαδικτυακής στρατηγικής. Ο Γκρίλο στην αρχή επικεντρώθηκε σε θέματα αποκάλυψης διαφθοράς στην κυβέρνηση και σε εταιρείες, και στη συνέχεια επεκτάθηκε στην πολιτική. Το M5S υποστηρίζει πως δεν είναι ούτε αριστερό ούτε δεξιό, και η βασική πηγή όσον αφορά στις απόψεις του είναι το blog του Γκρίλο, beppegrillo.it. Ο ίδιος είναι διαβόητος για το υβρεολόγιό του κατά τις πολιτικές συγκεντρώσεις.
Ποιος θα ήταν αυτός που θα αναλάμβανε να ηγηθεί μιας κυβέρνησής του;
Το ποινικό μητρώο του Γκρίλο – μια καταδίκη για ανθρωποκτονία τη δεκαετία του 1980 (το τζιπ που οδηγούσε γλίστρησε σε πάγο σε ορεινό δρόμο κι έπεσε σε γκρεμό, με αποτέλεσμα τον θάνατο τριών εκ των τεσσάρων επιβατών του)- τον εμποδίζει να υπηρετήσει στο κοινοβούλιο. Ως εκ τούτου, για τη θέση του πρωθυπουργού φαίνεται να ετοιμάζεται ο Λουΐτζι ντι Μάιο, 30 ετών, που βρίσκεται ήδη στην κάτω βουλή.
Τι είναι τα «Πέντε Αστέρια»;
Τα πέντε αστέρια αντιπροσωπεύουν τα πέντε ζητήματα για τα οποία υποτίθεται πως ενδιαφέρεται περισσότερο το M5S: Δημόσια ύδρευση, βιώσιμες μεταφορές, βιώσιμη ανάπτυξη, το δικαίωμα στην πρόσβαση στο Ίντερνετ και το περιβάλλον. Το κίνημα επιτίθεται κατά της διαφθοράς στη «συστημική» πολιτική σκηνή και αποδοκιμάζει τις μεγάλες απολαβές των τραπεζιτών, ενώ απαιτεί περικοπές φόρων στις μικρές επιχειρήσεις. Ο ντι Μάιο έχει επικρίνει επίσης τους κανονισμούς της ΕΕ για τον προϋπολογισμό, ενώ ζητά μεγαλύτερα περιθώρια δημοσίων επενδύσεων και σκοπεύει να ιδρύσει μια τράπεζα δημοσίων επενδύσεων βασισμένη στο μοντέλο της γερμανικής KfW.
Θα μπορούσε το M5S να βγάλει την Ιταλία από το ευρώ;
Το M5S έχει δεσμευτεί να κάνει άλλο ένα δημοψήφισμα, για τη συμμετοχή της Ιταλίας στο ευρώ. Ωστόσο, ακόμα και αν το αποτέλεσμα ήταν κατά της, αυτό δεν θα επαρκούσε, καθώς πρόκειται για διεθνή συνθήκη, οπότε τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Και δεν υπάρχει κάποια εγγύηση ότι το M5S θα κέρδιζε, καθώς δημοσκοπήσεις δείχνουν πως μόνο το 15% των Ιταλών υποστηρίζουν έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη. Επίσης, οι επικεφαλής του κόμματος ίσως να έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται πως τα δημοψηφίσματα μπορεί να βλάψουν αυτούς που τα καλούν.
Πόσο ισχυρό είναι το M5S;
Κέρδισε τις τοπικές εκλογές στη Ρώμη, το Τορίνο και άλλες πόλεις τον Ιούνιο, με τη δικηγόρο Βιρτζίνια Ράτζι να εκλέγεται ως πρώτη γυναίκα δήμαρχος της πρωτεύουσας. Αλλά η Ράτζι αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω παραιτήσεων στελεχών και σκανδάλων διαφθοράς. Σε εθνικό επίπεδο, το M5S είναι πολύ κοντά με το Δημοκρατικό κόμμα του Ρέντσι.
Οπότε μπορεί να αναλάβει την εξουσία;
Η λαϊκή στήριξη μπορεί να μην επαρκεί. Ο εκλογικός νόμος αυτή τη στιγμή δίνει αυτόματα μπόνους έδρες στο κόμμα που είναι πρώτο στην κάτω βουλή, για να ενισχύσει τη σταθερότητα. Αυτό ανησυχεί τα «συστημικά» κόμματα, τα οποία σκοπεύουν να αλλάξουν τους «κανόνες του παιχνιδιού», πριν το M5S επωφεληθεί. Αν ο επόμενος νόμος ευνοεί τις συμμαχίες αντί για τα μεμονωμένα κόμματα, το M5S πιθανώς να δυσκολευτεί πολύ να βρει συμμάχους.
Ο Γκρίλο αυτοαποκαλείται κωμικός. Είναι αστείος;
Το 1986, ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Μπετίνο Κράξι επισκεπτόταν την Κίνα. Ο Γκρίλο στην τηλεόραση παρουσίασε έναν σατιρικό υποθετικό διάλογο ανάμεσα στον Κράξι κι έναν από τους βοηθούς του.
«Οπότε είναι ένα δισεκατομμύριο, και είναι όλοι σοσιαλιστές;» ρωτά ο βοηθός.
«Ναι, γιατί;» απαντά ο Κράξι.
«Επειδή, αν όλοι είναι σοσιαλιστές, από ποιον κλέβουν;» απαντά ο αξιωματούχος.