Διεθνής Διαφάνεια: Κριτική στην ΕΚΤ για τους χειρισμούς της στην ελληνική κρίση του 2015

Διεθνής Διαφάνεια: Κριτική στην ΕΚΤ για τους χειρισμούς της στην ελληνική κρίση του 2015
The European Central Bank (ECB) skyscraper headquarters stand illuminated at dusk in Frankfurt, Germany, on Thursday, Jan. 19, 2017. The ECB left its quantitative-easing program unchanged as policy makers wait to see if a pickup in inflation will be sustained. Photographer: Krisztian Bocsi/Bloomberg via Getty Images
The European Central Bank (ECB) skyscraper headquarters stand illuminated at dusk in Frankfurt, Germany, on Thursday, Jan. 19, 2017. The ECB left its quantitative-easing program unchanged as policy makers wait to see if a pickup in inflation will be sustained. Photographer: Krisztian Bocsi/Bloomberg via Getty Images
Bloomberg via Getty Images

Κριτική στην ΕΚΤ σχετικά με τους χειρισμούς της κατά την ελληνική κρίση του 2015 ασκείται σε έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας με τίτλο «Οι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος; Ανεξαρτησία και λογοδοσία της ΕΚΤ».

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, «μετά από χρόνια λιτότητας και δομικών μεταρρυθμίσεων, μια νέα ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να αναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα διάσωσης το 2015, αφήνοντας τις ελληνικές τράπεζες στο έλεος του ELA (Emergency Liquidity Assistance) του Ευρωσυστήματος. Η μελέτη μας δείχνει πως αυτό επέτρεψε στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ να πιέσει τις ελληνικές τράπεζες στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της τρόικας των διεθνών δανειστών, με κίνδυνο την πρόκληση ενός άτακτου Grexit».

Όπως υποστηρίζεται, η ΕΚΤ πρέπει άμεσα να αυξήσει την δημοκρατική επίβλεψη και την λογοδοσία της, εάν θέλει να διασώσει το ευρώ από μια επόμενη κρίση. Σύμφωνα με την έκθεση η έλλειψη πολιτικής ηγεσίας και αποφασιστικών μεταρρυθμίσεων έχουν οδηγήσει την ΕΚΤ να ξεστρατίσει προς την λήψη πολιτικών αποφάσεων, χωρίς τον απαραίτητο δημοκρατικό και σε βάθος έλεγχο. Αυτό έχει ως συνέπεια την σημαντική μείωση της εμπιστοσύνης των πολιτών σε μια εποχή που έχουν παραχωρηθεί στην ΕΚΤ νέες εκτεταμένες εξουσίες εποπτείας των σημαντικών τραπεζών της Ευρώπης.

«Ενώ η ΕΚΤ έχει διασώσει το ενιαίο νόμισμα περισσότερες από μια φορές, η απουσία ενός Υπουργείου Οικονομικών της Ευρωζώνης ως ομολόγου της ΕΚΤ σημαίνει ότι η ΕΚΤ έπρεπε να επεκτείνει την δικαιοδοσία της ως ένα κρίσιμο σημείο», δήλωσε ο Leo Hoffmann-Axthelm, Reaserch and Advocacy Coordinator του αρμοδίου για θέματα ΕΕ γραφείου της Διεθνούς Διαφάνειας. «Εάν το ευρώ πρέπει να διασωθεί από μια επόμενη κρίση, τότε οι χώρες μέλη της ΕΕ θα πρέπει να σταματήσουν να κρύβονται πίσω από τους τεχνοκράτες της ΕΚΤ, να ξεπεράσουν την πολιτική αδράνεια και να αποφασίσουν σοβαρά για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης», συνέχισε ο Hoffmann-Axthelm.

Από την έκθεση σημειώνεται ότι η διαφύλαξη της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ περιορίζει την λογοδοσία της προς τους πολίτες, και προτείνεται η ΕΚΤ να το διορθώσει αυτό αυξάνοντας την διαφάνειά της. Η ΕΚΤ θα πρέπει να κάνει άμεσα βήματα, όπως να δημοσιεύει αυτόματα τις Αποφάσεις της και τις Γνώμες της και να είναι περισσότερο ανοιχτή αναφορικά με τις πολιτικές επιλογές που έχει να αντιμετωπίσει, αντί να εμμένει στο ότι οι αποφάσεις της είναι αμιγώς τεχνικές.

Οι χειρισμοί κατά την κρίση

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, στο ζενίθ της ελληνικής κρίσης το 2015, η ΕΚΤ επανειλημμένως περιόριζε το όριο παροχής Επείγουσας Παροχής Ρευστότητας (ELA) για τις τράπεζες της χώρας, χωρίς να το ανακοινώνει δημόσια. Η διακριτική ευχέρεια που διαθέτει η ΕΚΤ, της επέτρεψε να ασκήσει πίεση στις ελληνικές τράπεζες, την ίδια στιγμή που διαπραγματευόταν μεταρρυθμίσεις διάσωσης με την ελληνική κυβέρνηση ως μέρος της Τρόικα των διεθνών πιστωτών. Η ίδια δυναμική θα μπορούσε να αναπτυχθεί και στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, καθώς και με την τρέχουσα ανακεφαλαιοποίηση της ιταλικής τράπεζας Monte dei Paschi di Siena, που απειλούν την τρέχουσα εύθραυστη σταθερότητα της Ευρωζώνης, σύμφωνα με την ομάδα.

«Αποφάσεις οι οποίες επηρεάζουν την τύχη ολόκληρων οικονομιών θα έπρεπε ξεκάθαρα να υπόκεινται σε κάποια δημοκρατική εποπτεία. Η ΕΚΤ δεν θα έπρεπε να είναι σε θέση να τραβήξει την πρίζα ως προς την συμμετοχή μιας χώρας στο ευρώ – μια τέτοια απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται τελικά από δημοκρατικά εκλεγμένους πολιτικούς», είπε ο Hoffmann-Axthelm.

Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι τα τελευταία χρόνια η ΕΚΤ έχει βελτιώσει τη διαφάνειά της, δημοσιεύοντας τα πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου της, καθώς και τις ατζέντες των μελών του Εκτελεστικού Συμβουλίου της. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κενά στον τρόπο με τον οποίο η ΕΚΤ διαχειρίζεται ζητήματα σύγκρουσης συμφερόντων, δεδομένου ότι τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της δεν δημοσιοποιούν τις δηλώσεις τους περί σύγκρουσης συμφερόντων και περιουσιακής κατάστασης. Επιπλέον, οι πολιτικές της για το whistleblowing είναι κατακερματισμένες και ξεπερασμένες και θα έπρεπε να επικαιροποιηθούν σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

Λαμβάνοντας υπόψη τις αρμοδιότητες της ΕΚΤ αναφορικά με την εποπτεία των σημαντικών τραπεζών, θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο Μητρώο Διαφάνειας των οργανισμών που κάνουν lobbying στην ΕΕ.

Προτάσεις

Η έκθεση κάνει 18 εξειδικευμένες συστάσεις για την βελτίωση της διακυβέρνησης της ΕΚΤ μπορεί να βελτιώσει τη διακυβέρνησή της. Οι κύριες εξ αυτών είναι οι ακόλουθες:

  • Η ΕΚΤ θα πρέπει να επιδιώξει μία συμφωνία με το Eurogroup και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφορικά με υιοθέτηση διαδικασίας παροχής πολιτικής έγκρισης για τα μέτρα που είναι μεν αναγκαία αλλά υπερβαίνουν τις αρμοδιότητες της ΕΚΤ, π.χ. αναφορικά με επιστολές της ΕΚΤ που περιέχουν ειδικές συστάσεις προς κυβερνήσεις.
  • Η ΕΚΤ θα πρέπει να έχει ως κανόνα να δημοσιοποιεί τις Αποφάσεις, Συστάσεις και Γνώμες της.
  • Η ΕΚΤ θα πρέπει να αναφέρει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τις θέσεις που διατυπώνει ενώπιον διεθνών εποπτικών φορέων, όπως η Επιτροπή της Βασιλείας.
  • Η ΕΚΤ θα πρέπει να αναβαθμίσει και να δημοσιοποιήσει την πολιτικής της για το whistleblowing, ώστε να διασφαλίσει ότι οι δυνητικοί πληροφοριοδότες θα αισθάνονται ασφαλείς να προβαίνουν σε αναφορές για περιστατικά ενδεχόμενης διαφθοράς στην ΕΚΤ.

Δημοφιλή