Βήματα προόδου γίνονται στις υποδομές της χώρας, οι ξενοδόχοι επενδύουν στις μονάδες τους, όμως η επέκταση της τουριστικής περιόδου δύσκολα επιτυγχάνεται.
Αναφέρομαι συχνά, με άρθρα μου, στον ελληνικό τουρισμό, διότι αποτελεί την ατμομηχανή της ανάπτυξης στη χώρα μας, αν θέλουμε να κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα. Δεν θα χαρακτήριζα τον ελληνικό τουρισμό, ως «βαριά βιομηχανία», που συχνά πυκνά ακούγεται, ωστόσο αναπτύσσει τέτοια δυναμική που σε συνδυασμό με δύο άλλους πυλώνες, τον πολιτισμό και τον αγροδιατροφικό τομέα, μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα στην Ελλάδα.
Η χώρα μας, βρίσκεται σε ένα γίγνεσθαι όπου ο Παγκόσμιος Τουρισμός αυξήθηκε κατά 6% το 2018, με τα δεύτερα καλύτερα αποτελέσματα μετά το 2010. Ωστόσο, η δυναμική του ευρωπαϊκού τουρισμού σημείωσε επιβράδυνση, οφειλόμενη κατά μεγάλο μέρος στην επιβράδυνση του θετικού ρυθμού μεταβολής του τουρισμού στη Μεσογειακή Ευρώπη (7% το 2018, έναντι 13% το 2017). Πάντως, η Ευρώπη είχε αύξηση 6% με 713 εκατ., τουρισμό, η Αφρική 7% με 67 εκατ., η Αμερική 3% με 217 εκατ., η Ασία – Ειρηνικός 6% με 343 εκατ. και η Μέση Ανατολή 10% με 64 εκατ. Σε αυτά που μας ενδιαφέρουν περισσότερο, στη γειτονιά μας, δηλαδή, στη Μεσόγειο, η Ισπανία με 82,8 εκατ. τουρίστες, εμφάνισε αύξηση 1,1% και +3,7% τουριστικά έσοδα, η Ιταλία με 62 εκατ. τουρισμό είχε αντίστοιχα +5,5% και +6,1%, η Τουρκία με 39,5 εκατ. τουρισμό είχε +21,8% και +12,2%, η Κύπρος με 3,9 εκατ. τουρίστες εμφάνισε +7,8% και +2,7% και η Ελλάδα με 33,1 εκατ. τουρισμό, ξεπετάχθηκε με +9,7% στις αφίξεις και +10,0% στα τουριστικά έσοδα.
Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα, για να φθάσουμε σε αυτά τα στοιχεία; Η Ετήσια Έκθεση του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ): «Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας το 2018», αποτυπώνει τη δυναμική της ελληνικής ξενοδοχίας στην ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η μεγαλύτερη αύξηση τουριστικής κίνησης παρατηρήθηκε στα αεροδρόμια των Κυκλάδων με +20,5%, ενώ από όλα τα περιφερειακά αεροδρόμια, μόνο σε αυτά της Πελοποννήσου (+15%), της Κρήτης (+7,8%) και της Βόρειας Ελλάδας (+13,5%), σημειώθηκε μικρότερη αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Όμως, το εποχικό πρότυπο του ελληνικού τουρισμού παραμένει αμετάβλητο τα δύο τελευταία χρόνια, δηλαδή το τρίμηνο Ιούνιος – Αύγουστος, μολονότι οι διανυκτερεύσεις εμφανίζουν μικρή πτώση, που εξισορροπείται από τη σταθερή αύξηση των διανυκτερεύσεων τον Μάιο. Ο Σεπτέμβριος παραμένει σταθερός, ενώ ακόμα στοιχεία του τελευταίου τριμήνου δεν υπάρχουν. Πάντως, το 55% περίπου των συνολικών διανυκτερεύσεων πραγματοποιείται το 3μηνο Ιουνίου-Αυγούστου.
Ο ελληνικός τουρισμός έφθασε σε αυτό το υψηλό επίπεδο, διότι την περίοδο 2010-2017 οι διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών αυξήθηκαν κατά 10%, ενώ άλλο τόσο μειώθηκαν οι διανυκτερεύσεις των ημεδαπών τουριστών, λόγω της κρίσης. Χαρακτηριστικά, το 84% των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία αφορά στους αλλοδαπούς επισκέπτες, γεγονός που καταδεικνύει την πίεση που υφίστανται τα ξενοδοχεία που βασίζονται στον εσωτερικό τουρισμό. Το ποσοστό των διανυκτερεύσεων των ημεδαπών τουριστών έχει συρρικνωθεί στο 16% το 2017, από 26% που ήταν το 2010.
Διαχρονική Εξέλιξη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2012 – 2018
Τα στοιχεία της έκθεσης καταγράφουν ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος από το 2012 παρουσιάζει σταθερή ανοδική πορεία. Την περίοδο 2012-2018 τα ξενοδοχεία αυξήθηκαν κατά 2% σε μονάδες και κατά 6,8% σε δωμάτια. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων το 2018, είναι 43 δωμάτια.
Επίσης, το 2000 τα 5στερα ξενοδοχεία αποτελούσαν μόλις το 6% του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού, ενώ το 2018 έφθασαν στο 19,5% του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού. Ταυτόχρονα μειώνεται και το ποσοστό των ξενοδοχείων που ανήκουν στην πιο χαμηλή κατηγορία. Από 8,9% το 2000, σε 6,0% το 2018. Για να συμβεί αυτό, οι Ελληνες ξενοδόχοι έβαλαν το χέρι στην τσέπη, με άμεσες επενδύσεις 1,618 δισ. ευρώ τη διετία 2017-2018. Συγκεκριμένα, για 5στερα ξόδεψαν 560.670.072 ευρώ, για 4στερα 524.392.868, για 3στερα 282.845.191, για 2 αστέρων 202.785.825 και για ενός αστεριού 46.730.587. Πάντως, συνολικά επενδύθηκαν το 2018 λιγότερα χρήματα (756.047.260) από το 2017 (861.377.282).
Ο μέσος όρος δαπάνης ανακαίνισης ανά δωμάτιο κυμαίνεται από 810 ευρώ στα ξενοδοχεία 1 στεριού μέχρι 3.390 ευρώ στα ξενοδοχεία 5 αστέρων. Το ποσοστό των εσόδων των ξενοδοχείων που δαπανάται για επισκευές/ανακαινίσεις κυμαίνεται από 10% για τα ξενοδοχεία 5 αστέρων έως 19% για τα ξενοδοχεία 1 αστεριού.
Σύμφωνα με την έκθεση, η απασχόληση στα ελληνικά ξενοδοχεία αυξήθηκε κατά 25% το Μάιο και κατά 20% τον Αύγουστο του 2018 σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του 2017. Από τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. προκύπτει ότι το διάστημα 2008-2017 μόνο στις υπηρεσίες καταλύματος-εστίασης παρατηρήθηκε αύξηση της απασχόλησης κατά 9%, όταν στους άλλους 3 βασικούς παραγωγικούς κλάδους, κατασκευές, μεταποίηση και γεωργία, η απασχόληση μειώθηκε κατά 62%, 34% και 12%, αντίστοιχα. Η μεγαλύτερη αύξηση απασχόλησης παρατηρήθηκε στην Πελοπόννησο και ακολούθησαν νησιά Νοτίου Αιγαίου και Κρήτη. Η μικρότερη αύξηση εμφανίστηκε στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Παρ’ όλα αυτά, η εποχικότητα του ελληνικού τουρισμού εξακολουθεί να παραμένει υψηλή, όπως αποτυπώνεται στην κατανομή της πληρότητας των ξενοδοχείων. Συγκεκριμένα, τον Μάιο το 60% των ξενοδοχείων είχε πληρότητα που δεν ξεπερνούσε το 60% (το 76% των ξενοδοχείων διέθεσε τα δωμάτιά του σε τιμές κάτω των 80 ευρώ και πάνω από 160 ευρώ μόνο το 4% των ξενοδοχείων) ενώ τον Αύγουστο, το 67% των ξενοδοχείων είχε πληρότητα πάνω από 80% (το 57% διέθετε δωμάτια κάτω από 80 ευρώ και το 14,4% πάνω από 160 ευρώ). Γενικά, η μέση τιμή δωματίου αυξήθηκε τον Μάιο κατά 8% και τον Αύγουστο κατά 5,95%, το 2018, έναντι του 2017 και συνολικά, σε όλες τις κατηγορίες, το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο αυξήθηκε κατά 13% (7% στα 5στερα, 12% στα 4στερα).
Κατά τη 10ετία 2009-2018 η τιμή διάθεσης δίκλινου δωματίου τον Μάιο αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,8%. Αντίθετα, η πληρότητα αυξανόταν με μόλις 0,6%, ενώ το έσοδο ανά δωμάτιο αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 3%.
Παράλληλα, η Ετήσια Έκθεση του ΙΤΕΠ καταγράφει τον έντονο δυισμό του ελληνικού τουρισμού, καθώς 5 περιφέρειες (Κρήτη, Νότιο Αιγαίο, Ιόνια Νησιά, Αττική και Κεντρική Μακεδονία), συγκεντρώνουν πάνω από το 85% των τουριστικών μεγεθών στη χώρα μας. Αυτό, πέραν των σοβαρών επιπτώσεων που έχει στις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες, επηρεάζει αρνητικά και τις επιδόσεις των ξενοδοχείων που βρίσκονται στους λιγότερο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, καθώς μειώθηκαν: το μέσο έσοδο κατά 40% (!), η μέση πληρότητα τον Μάιο κατά 31% και τον Αύγουστο κατά 24% καθώς και η μέση τιμή δωματίου τον Μάιο κατά 16% και τον Αύγουστο κατά 24%. Κατά συνέπεια, προκύπτει τεράστιο ζήτημα.
Όπως αποκαλύπτει η έκθεση ως προς την πληρότητα των ξενοδοχείων, ανοδική τάση διαπιστώνεται μόνο τον Μάιο, ενώ τον Αύγουστο παρατηρείται στασιμότητα από το 2014 έως σήμερα.
Επίσης κατά τους δύο μήνες που εξετάζονται στην έρευνα, δηλαδή τον Μάιο και τον Αύγουστο, παρατηρείται ανοδική τάση στις τιμές διάθεσης των δωματίων. Το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο, από το 2012 μέχρι το 2018 ακολουθεί ανοδική πορεία, με εξαίρεση το 2016, οπότε σημείωσε υποχώρηση.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η αύξηση του μέσου εσόδου δεν σημαίνει και ανάλογη αύξηση της κερδοφορίας των ελληνικών ξενοδοχείων, καθώς τα τελευταία χρόνια αυτά έχουν υποστεί σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις (αύξηση συντελεστών ΦΠΑ, κατάργηση μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά, ΕΝΦΙΑ, φόρος διαμονής κλπ).
«Μιλάμε συνέχεια για την ανάγκη επενδύσεων και για κίνητρα προσέλκυσης ξένων επενδυτών και ξεχνάμε, όπως αποτυπώνεται με σαφήνεια στην Έκθεση, τον όγκο των επενδύσεων που υλοποιούν κάθε χρόνο οι ίδιοι οι ξενοδόχοι αναβαθμίζοντας το προϊόν τους. Οι επενδύσεις μόνο σε ανακαινίσεις ξενοδοχείων ξεπέρασαν το ποσό 1,6 δις. ευρώ σε μία διετία. Καλώ την Πολιτεία να συνειδητοποιήσει τη δύναμη που μπορούν να δώσουν οι Έλληνες ξενοδόχοι στην εθνική προσπάθεια ανάκαμψης, εφόσον απαλλαγούν από τα υπέρμετρα φορολογικά βάρη και θεσπιστούν κίνητρα για περαιτέρω επενδύσεις,» επισήμανε ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητήριου Ελλάδος, Αλέξανδρος Βασιλικός.