Το 2017, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών σόκαρε τους δυτικούς συμμάχους της Ουάσινγκτον κατά τη διάρκεια του πρώτου ευρωπαϊκού ταξιδιού του, επιπλήττοντάς τους επειδή δεν πληρώνουν το «δίκαιο μερίδιό τους» στην άμυνα, σπρώχνοντας έναν πρωθυπουργό και τρομάζοντας έναν άλλο ηγέτη σε μια δημόσια χειραψία.
Μετά από τέσσερα ταραχώδη χρόνια για τη διατλαντική σχέση υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, τα λόγια φιλίας του δημοκρατικού διάδοχου του Τζο Μπάιντεν και οι υποσχέσεις του ότι «η Αμερική επιστρέφει», καθώς συναντά τους Δυτικούς συμμάχους αυτή την εβδομάδα, είναι μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση.
Αλλά δεν είναι αρκετή, λένε διπλωμάτες και εμπειρογνώμονες της εξωτερικής πολιτικής.
Ο Μπάιντεν αντιμετωπίζει παρατεταμένες αμφιβολίες για την αξιοπιστία της Αμερικής ως συνεργάτη. Οι ηγέτες της Ομάδας των Επτά προηγμένων οικονομιών, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανησυχούν ότι το εκκρεμές της πολιτικής των ΗΠΑ αιωρείται ξανά και αναζητούν συγκεκριμένη δράση, όχι μόνο λόγια μετά το σοκ της διακυβέρνησης Τραμπ.
«Είναι ένα μεσοδιάστημα μεταξύ του Tραμπ 1.0 και του Τραμπ 2.0; Κανείς δεν ξέρει», δήλωσε ο Ντέιβιντ Ο’Σάλιβαν, πρώην πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Ουάσινγκτον. «Νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι της άποψης ότι πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία με αυτήν την κυβέρνηση για να ενισχύσουμε τη σχέση μας με τις ΗΠΑ και ελπίζουμε ότι αυτό μπορεί να επιβιώσει μετά και το 2024».
«Η Αμερική πρώτα»
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες εμφανίζονται αισιόδοξοι δημοσίως, χαιρετίζοντας την επιβίωση της πολυμέρειας - αλλά οι αμφιβολίες τους υπερβαίνουν τις πληγές της εποχής Τραμπ.
Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν στέλνει ανάμεικτα μηνύματα, που χαρακτηρίζονται από κάποια λάθη και αβεβαιότητα σχετικά με βασικούς τομείς πολιτικής όπως η Κίνα.
«Οι εταίροι της Αμερικής εξακολουθούν να είναι κλονισμένοι από αυτό που συνέβη υπό τον Τραμπ», δήλωσε ο Χάρι Μπρόντμαν, πρώην ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ και διευθύνων σύμβουλος στο Berkeley Research Group. «Αλλά ορισμένα από τα μηνύματα του Μπάιντεν έχουν επίσης προκαλέσει προβληματισμό», πρόσθεσε.
Μόνο λίγες είναι οι συγκεκριμένες θέσεις διεθνούς πολιτικής σχεδόν πέντε μήνες από την ανάληψη της εξουσίας, ενώ αποφάσεις του Μπάιντεν όπως η υπεράσπιση της άρσης της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια χωρίς διαβούλευση με τα άλλα έθνη ή η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν έχουν αναστατώσει τους δυτικούς συμμάχους.
Τόσο ο Μπάιντεν όσο και ο ανώτερος διπλωμάτης του, υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν, έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ πρωτίστως θα ωφελήσει τη μεσαία τάξη της Αμερικής.
Για πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αυτό μοιάζει με έναν ευφημισμό για το ρητό της «Αμερικής πρώτα» που διατράνωνε ο Τραμπ. «Η Αμερική πρώτα θα παραμείνει, χωρίς αμφιβολία», ανέφερε μια δυτική διπλωματική πηγή.
Μια λιγότερο δημοκρατική Αμερική;
Μια σημαντική ανησυχία για πολλούς ξένους συμμάχους είναι θεμελιώδης, λένε πολλοί ειδικοί - η πίστη τους στην αμερικανική δημοκρατία κλονίζεται.
Ο Τραμπ για μήνες ξεκαθάριζε με ψευδείς ισχυρισμούς ότι κέρδισε τις εκλογές στις 3 Νοεμβρίου και στις 6 Ιανουαρίου ενθάρρυνε τους υποστηρικτές του να εισβάλλουν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, την ώρα που οι βουλευτές πιστοποιούσαν τη νίκη του Μπάιντεν.
Η ταραχή, η οποία οδήγησε στην εκκένωση του κτιρίου και σε πέντε θανάτους, εξέπληξε τους παγκόσμιους ηγέτες.
Ο Τζέιμι Σι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ που βρίσκεται τώρα στη δεξαμενή σκέψης «Φίλοι της Ευρώπης» στις Βρυξέλλες, δήλωσε στο Reuters ότι ανησυχεί πως ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε να είναι ένας άλλος ηγέτης τύπου Τραμπ.
«Πιστεύω λοιπόν ότι έχουμε τέσσερα χρόνια», είπε, «έχουμε περιορισμένο χρονικό διάστημα με αυτήν την φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση, για να εδραιώσουμε μια σταθερή διατλαντική εταιρική σχέση οικονομίας και ασφάλειας».
Το Δημοκρατικό Κόμμα του Μπάιντεν λειτουργεί με μια ισχνή πλειοψηφία στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, καθιστώντας δύσκολη τη θέσπιση νομοθεσίας και την επαναφορά διεθνών στόχων. Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα έχει συσπειρωθεί εναντίον της ατζέντας του.
Σε μια συμφωνία-ορόσημο, οι υπουργοί Οικονομικών της G7 συμφώνησαν με το σχέδιο της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, να επιδιώξουν έναν παγκόσμιο ελάχιστο φορολογικό συντελεστή τουλάχιστον 15% και να επιτρέψει στις χώρες να φορολογήσουν 100 μεγάλες εταιρείες υψηλού κέρδους. Κορυφαίοι Ρεπουμπλικάνοι της Γερουσίας απέρριψαν αμέσως τη συμφωνία.
«Δείχνει τη δυσκολία να επιτευχθεί κάτι σε ένα τόσο διχασμένο Κογκρέσο», δήλωσε μια διπλωματική πηγή.
Ενώ οι άνθρωποι σε 12 ευρωπαϊκά και ασιατικά έθνη εξακολουθούν να βλέπουν τις ΗΠΑ ως «κάπως αξιόπιστους» εταίρους, σύμφωνα μια έρευνα του Pew Research Center που δημοσιοποιήθηκε την Πέμπτη, λίγοι πιστεύουν ότι η αμερικανική δημοκρατία στην τρέχουσα κατάστασή της αποτελεί ένα καλό παράδειγμα δημοκρατικών αξιών.