Η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία του Charlie Hebdo και ο προχθεσινός εν ψυχρώ αποκεφαλισμός καθηγητή επανέφεραν στο προσκήνιο την απειλή της ισλαμιστικής τρομοκρατίας.
Η ιστορική εξέλιξη της ισλαμιστικής τρομοκρατίας κατέδειξε ότι οποτεδήποτε υποτιμήθηκε το επίπεδο απειλής της, οι συνέπειες των τρομοκρατικών χτυπημάτων υπήρξαν οδυνηρές, τόσο για τις χώρες στις οποίες διαπράχθηκαν τα τρομοκρατικά χτυπήματα όσο και για την ασφάλεια ολόκληρου του διεθνούς περιβάλλοντος. Απόδειξη τούτου αποτελεί το γεγονός ότι μετά το τρομακτικό χτύπημα της 9/11, στα επόμενα χρόνια ακολούθησε μία σειρά σοβαρών τρομοκρατικών ενεργειών σε ευρωπαϊκές πόλεις με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες (2003 Κωνσταντινούπολη, 2004 Μαδρίτη , 2005 Λονδίνο).
Το αποτρόπαιο τρομοκρατικό χτύπημα της 9/11 σηματοδότησε την απαρχή σημαντικών εξελίξεων στην καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας. Ο μακροχρόνιος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας (War on Terror) που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ αμέσως μετά την 9/11 με τη συμμετοχή της διεθνούς κοινότητας, επέφεραν σημαντικές αλλαγές στη μεθοδολογία, το σχεδιασμό και την εκτέλεση τρομοκρατικών ενεργειών ως αντίδραση του αποκαλούμενου ισλαμικού κράτους.
Τούτο αποδεικνύεται από αρκετές τρομοκρατικές επιθέσεις της περασμένης δεκαετίας σε ευρωπαϊκές πόλεις, οι οποίες στο σύνολο τους σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν από μεμονωμένα άτομα, ακολουθώντας παροτρύνσεις και υπακούοντας σε δημόσια κελεύσματα τζιχαντιστών.
Αυτά τα μεμονωμένα άτομα αποκαλούμενα και ως “μοναχικοί λύκοι-lone wolfs” διαμορφώνουν τα τελευταία χρόνια το νέο πρόσωπο της διεθνούς τρομοκρατίας. Η ριζοσπαστικοποίηση που έχουν υποστεί μέσω των σχετικών ιστοσελίδων ισλαμιστικών οργανώσεων και των αναρίθμητων εφαρμογών επικοινωνίας, είναι καταλυτική, διαρκής και μπορεί υπό τις κατάλληλες περιστάσεις και συγκυρίες να μετατραπεί σε ανάληψη τρομοκρατικής δράσης.
Στο νέο αυτό πρόσωπο της διεθνούς τρομοκρατίας που διαμορφώθηκε περνώντας από τον κεντρικό σχεδιασμό των τρομοκρατικών ενεργειών και την εκτέλεση τους από ολιγομελείς τρομοκρατικές ομάδες όπως συνέβη στο χτύπημα της 9/11, σε τρομοκρατικές επιθέσεις από μεμονωμένα άτομα που τις σχεδιάζουν και τις εκτελούν κατά μόνας, σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι νέες τεχνολογίες, καθόσον διευκόλυναν την επικοινωνία τους και τη δράση τους, δημιουργώντας παράλληλα τεράστιο πρόβλημα στις αρχές ασφάλειας ως προς τον έγκαιρο εντοπισμό τους και την αποτροπή των σχεδίων τους.
Το νέο πρόσωπο της διεθνούς τρομοκρατίας συμπληρώνεται από τους αποκαλούμενους «ξένους μαχητές-foreign fighters”. Πρόκειται για πολίτες δυτικοευρωπαϊκών κρατών που ταξιδεύουν στις εμπόλεμες περιοχές της Μέσης Ανατολής για να συμμετέχουν ενεργά στις επιχειρήσεις του ISIS ασπαζόμενοι τις ιδέες του και τους σκοπούς του. Όπως στην περίπτωση των μεμονωμένων ριζοσπαστικών ατόμων, έτσι και στην προκειμένη περίπτωση τα εν λόγω άτομα που συμμετείχαν σε επιχειρήσεις του ISIS και επιστρέφουν στις χώρες τους, θεωρούνται από τους διεθνείς οργανισμούς και τις εθνικές αρχές ασφάλειας ως εν δυνάμει ύποπτοι συμμετοχής σε τρομοκρατικές ενέργειες.
Τόσο η Interpol όσο και η Europol αντιλήφθηκαν εγκαίρως την ενδεχόμενη απειλή των ξένων μαχητών και δημιούργησαν σύγχρονες ηλεκτρονικές βάσεις στις οποίες καταχωρούνται συστηματικά τα στοιχεία τους, προκειμένου να συνδράμουν τις έρευνες των κρατών μελών τους. Σήμερα, στη βάση της Interpol συμμετέχουν πάνω από 50 χώρες με περίπου 50.000 καταχωρήσεις στοιχείων ξένων μαχητών που θα μπορούσαν να αποδειχθούν ζωτικής σημασίας στον εντοπισμό των μαχητών ISIS. Τα δεδομένα συλλέγονται από έναν αριθμό hotspots, συμπεριλαμβανομένων συνόρων, πεδίων μάχης και φυλακών (Interpol, “Preventing Terrorist Travel”).
Η θετική έκβαση του πολέμου κατά του αποκαλούμενου ισλαμικού κράτους σε συνδυασμό και με την ενίσχυση των μέτρων ασφάλειας μετά τα αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία, Βέλγιο και Ηνωμένο Βασίλειο (2015, 2016, 2017), οδήγησε τα τελευταία χρόνια σε μία σταδιακή μείωση των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Συγκεκριμένα, το 2019 σημειώθηκε ο χαμηλότερος αριθμός τρομοκρατικων ενεργειών με συνολικά 21 επιθέσεις τζιχαντιστών στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκ των οποίων μόνο 3 ήταν ολοκληρωμένες και οι λοιπές ήταν απόπειρες (Europol, Terrorism Threat Assessment Report 2019, σελ.36).
Σε κάθε περίπτωση και παρά την αισθητή μείωση της δραστηριότητας των τζιχαντιστών, το υψηλό επίπεδο απειλής συνεχίζει να υφίσταται και μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή, αναλόγως των συγκυριών και των ειδικών καταστάσεων που επικρατούν στο διεθνές περιβάλλον.-
* Ο κύριος. Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας. Υπηρέτησε επί σειρά ετών στην έδρα της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας-Europol, στη Χάγη και διετέλεσε προϊστάμενος των Εθνικών Υπηρεσιών Interpol και Europol της Ελλάδας. Έχει διδάξει στις Ακαδημίες της Ελληνικής και Κυπριακής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρο.