Δεκάδες υγιειονομικές βόμβες με επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία απόβλητα βρίσκονται διάσπαρτες στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής, όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ της HuffPost Greece. Η πυρκαγιά στο εργοστάσιο ανακύκλωσης αποβλήτων στον Ασπρόπυργο αποτελεί ίσως την «παρανυχίδα» σε ένα τεράστιο ζήτημα που έχει να κάνει με την διαχείριση των αποβλήτων. Υπηρεσίες αποψιλωμένες από προσωπικό, νομοθετικό πλαίσιο που δεν τηρείται και κυκλώματα που λυμαίνονται το χώρο των αποβλήτων συνθέτουν μια εικόνα τραγική για τη δημόσια υγεία.
Το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα μας δεν είναι ένα τωρινό φαινόμενο. Τα τελευταία χρόνια όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες, Οικολογική Αστυνομία, Επιθεωρητές Περιβάλλοντος και η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής πραγματοποίησαν ουκ ολίγους ελέγχους για την πάταξη του φαινομένου. Αν και η Ελλάδα διαθέτει αυστηρή νομοθεσία, με συγκεκριμένες προδιαγραφές και υποχρεώσεις για όσους θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην διαχείριση των αποβλήτων, εντούτοις, σε αρκετές περιπτώσεις δεν φαίνεται να τηρείται.
Σύμφωνα με πληροφορίες της HuffPost Greece, το συγκεκριμένο εργοστάσιο στον Ασπρόπυργο δεν είναι και το μοναδικό που σε περίπτωση ατυχήματος μπορεί να προκαλέσει κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ έχουν εντοπίσει στην περιοχή του Θριασίου Πεδίου και στο Βοτανικό τουλάχιστον 30 παρόμοιες περιπτώσεις τα τελευταία δύο χρόνια. Χώρους δηλαδή που μπορεί να έχουν θαφτεί ή τοποθετηθεί επικίνδυνα υλικά, δίχως τις απαραίτητες προδιαγραφές που ορίζει η περιβαλλοντική νομοθεσία. Όπως για παράδειγμα Τέτοιοι για παράδειγμα μπορεί να είναι Κέντρα Διαλογής και Ανάκτησης Υλικών (ΚΔΑΥ) που δεν τηρούν τις προδιαγραφές ή σκραπατζίδικα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που εντόπισαν οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος στο Βοτανικό σε οικόπεδο του Δήμου Αθηναίων. Εκεί βρισκόταν τοποθετημένα βιομηχανικά απόβλητα, δίχως όμως να υπάρχει η σχετική άδεια από την πολιτεία. Αντιλαμβάνεται κανείς το πόσο επιζήμια για τη δημόσια υγεία θα ήταν μία πυρκαγιά στον συγκεκριμένο χώρο.
Όπως αναφέρει στην HuffPost Greece η πρώην γενική γραμματέας του ΥΠΕΚΑ, Μαργαρίτα Καραβασίλη, η οποία γνωρίζει όσο λίγοι το θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων, «κανονικά προβλέπεται αυστηρή διαδικασία βάσει νομοθεσίας για τον τρόπο συγκέντρωσης και εναπόθεσης των υλικών, ενώ πρέπει να υπάρχει και σχέδιο έκτακτης ανάγκης, όπως επίσης και σύστημα Πυρόσβεσης. Η περιοχή του Θριασίου ειδικά αλλά και ο Ασωπός ήταν οι δύο περιπτώσεις που είχαμε δώσει προτεραιότητα» και συμπληρώνει:
«Ειδικά στην περιοχή του Θριασίου είναι απαραίτητο να γίνει πλήρη καταγραφή των όσων δραστηριοποιούνται στην διαχείριση των αποβλήτων και να ελεγχθούν οι εν δυνάμει πιο ρυπογόνες περιπτώσεις».
Παρόμοια είναι και η άποψη του αρμόδιου αντιπεριφερειάρχη της Περιφέρειας Αττικής για περιβαλλοντικά θέματα, Γιάννη Βασιλείου:
«Είναι ένα τεράστιο θέμα με μεγάλη επικινδυνότητα. Το περιστατικό στον Ασπρόπυργο είναι απλά μια πρόβα τζενεράλε για το τι θα συμβεί σε περίπτωση μεγάλης καταστροφής. Το πρόβλημα στο Θριάσιο Πεδίο δεν σταματά στα στενά γεωγραφικά όρια της περιοχής», υπογραμμίζει.
Λειτουργούν παράνομα και χωρίς άδεια
Οι παραβάσεις που έχουν διαπιστώσει οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος σε όσους δραστηριοποιούνται στην διαχείριση αποβλήτων ποικίλουν. Ορισμένοι λειτουργούν παράνομα δίχως να έχουν καμία αδειοδότηση. Κάποιοι άλλοι μπορεί να εμφανίζονται νόμιμοι έχοντας πάρει την απαραίτητη αδειοδότηση για την μεταφορά και συλλογή των αποβλήτων, ωστόσο δεν τηρούν τους όρους που προβλέπει η νομοθεσία. Δηλαδή, αντί να μεταφέρουν τα υλικά στον αδειοδοτημένο φορέα που υποχρεούνται, είτε τα θάβουν σε διάφορους χώρους καταστρατηγώντας κάθε έννοια περιβαλλοντικής νομοθεσίας, είτε τα πουλούν, είτε τα μεταφέρουν στο εξωτερικό, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη.
Σε ότι αφορά τις αδειοδοτήσεις, τα όσα αναφέρει στην HuffPost Greece ο κ. Βασιλείου είναι χαρακτηριστικά:
«Είχαμε καλέσει τους σκραπατζήδες της Δυτικής Αττικής για την καύση καλωδίων για να συζητήσουμε. Έχουμε αδειοδοτήσει 47 επιχειρήσεις και λειτουργούν παράνομα ακόμη 250 σκραπατζίδικα», σημειώνει.
Ένα επίσης μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει με τις εταιρίες αυτές είναι το γεγονός ότι δεν είναι καταγεγραμμένες σε κάποιο μητρώο. Το αποτέλεσμα είναι να γίνονται καταγγελίες και να πραγματοποιούνται έλεγχοι δίχως όμως αποτέλεσμα, καθώς δεν μπορεί να εντοπιστεί ο ιδιοκτήτης της εταιρίας.
Χιλιάδες έλεγχοι και πρόστιμα εκατομμυρίων
Ενδεικτικό του προβλήματος είναι τα στοιχεία της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής.
Μόνο το 2014 πραγματοποιήθηκαν περίπου 1.500 έλεγχοι ενώ τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί σε διάφορες εταιρίες ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο ευρώ. Μάλιστα, όπως ανέφερε στην HuffPost Greece η επικεφαλής της Διεύθυνσης, «η απόρριψη των αποβλήτων είναι ένα πρόβλημα που συμβαίνει στην Δυτική Αττική και ήταν εκτεταμένο, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί».
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι γίνονται έλεγχοι αυτοί δεν επαρκούν. Σε αντίθεση με το χρονικό διάστημα πριν από το 2012, όπου και η ελληνική πολιτεία είχε δείξει μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για το θέμα, οι υπηρεσίες που πραγματοποιούν ελέγχους έχουν αποψιλωθεί από προσωπικό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος απασχολούνται μόλις 13 επιθεωρητές για ολόκληρη την Ελλάδα. Ένας αριθμός υπαλλήλων που δεν επαρκεί ούτε για τα γεωγραφικά όρια της Αττικής.
Πρόστιμα από την Κομισιόν
Η διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα έχει θορυβήσει και την Κομισιόν. Τον περασμένο Μάρτιο η Κομισιόν πρότεινε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να επιβληθεί πρόστιμο ύψους 17,7 εκατ. ευρώ στη χώρα μας το οποίο και θα αυξάνεται καθημερινά μέχρι να βρεθεί λύση.
Η χώρα μας είχε αρχικά καταδικαστεί το 2009 από το Ευρωδικαστήριο για το ανεπαρκή διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Το 2014 η Κομισιόν παρέπεμψε και πάλι την Ελλάδα ζητώντας να καταδικαστεί εκ νέου και να επιβληθεί και σχετικό πρόστιμο.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι παράγονται πάνω από 280.00 τόνοι επικίνδυνων αποβλήτων ετησίως. Από αυτούς το ένα τρίτο, δηλαδή περίπου 95.000 αποθηκεύεται «προσωρινά», ενώ ένα ποσοστό 40 – 60% μεταφέρεται στο εξωτερικό.
Σε κάθε περίπτωση το πρόβλημα είναι υπαρκτό και εγκυμονεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία και ίσως η ελληνική πολιτεία θα έπρεπε να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη ευαισθησία το ζήτημα.