Εναν οδηγό επιβίωσης σε περίπτωση τρομοκρατικής ενέργειας δίνει στη δημοσιότητα το BBC έπειτα από τις επιθέσεις τζιχαντιστών στο Παρίσι κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 129 άνθρωποι και τραυματίσθηκαν περισσότεροι από 400.
Η πρώτη συμβουλή είναι πως πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Πολλοί από τους επιζώντες των επιθέσεων δήλωσαν ότι μπέρδεψαν τους πυροβολισμούς για κροτίδες. Τυπική περίπτωση, δήλωσε ο John Leach ψυχολόγος και ειδικός εκπαιδευτής στο στρατό με ειδίκευση στις τεχνικές επιβίωσης.
Σύμφωνα με τον ίδιο ο κόσμος δεν περιμένει ότι θα πέσουν πυροβολισμοί και όταν συμβαίνει υποθέτουν πως πρόκειται για κάτι άλλο. «Ανταποκρινόμαστε σε ένα μοντέλο που έχουμε στο μυαλό μας και δεν αντιδρούμε άμεσα στο περιβάλλον και αυτό είναι που μας κάνει ευάλωτους» δηλώνει.
Ο χρόνος που θα απαιτηθεί για να αντιδράσουμε μπορεί να αποβεί μοιραίος. Όμως εάν κάποιος έχει ήδη σκεφτεί μερικά άσχημα σενάρια που θα μπορούσαν να συμβούν τότε θα κινηθεί πιο γρήγορα σε περίπτωση που κάποιο από αυτά επαληθευθεί.
«Το μόνο που πρέπει να ρωτήσετε τον εαυτό σας είναι “εάν κάτι πάει στραβά ποιά θα είναι η πρώτη μου αντίδραση;”» εξηγεί ο John Leach.
Συνήθως πηγαίνουμε σε ένα εστιατόριο, μια συναυλία, κινηματογράφο, χωρίς να προσέχουμε που είναι οι έξοδοι κινδύνου. Όμως εάν γνωρίζουμε εκ των προτέρων από που θα διαφύγουμε εάν συμβεί κάτι μπορεί να μας σώσει τη ζωή. Στο Μπατακλάν την Παρασκευή μια ομάδα ανθρώπων κατάφερε να γλυτώσει όταν ένας από τους υπεύθυνους για την ασφάλεια του χώρου τους υπέδειξε την έξοδο κινδύνου που βρισκόταν στα αριστερά της σκηνής.
Γρήγορη αντίδραση
Η πλειονότητα του κόσμου συνήθως είναι πολύ συγχυσμένη για να κάνει κάτι που θα σώσει ζωές κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης.
Ο Leach, ανέφερε ότι παρατηρώντας, σε διεθνές επίπεδο, τις αντιδράσεις των ανθρώπων που βρέθηκαν σε απειλητικές για τη ζωή τους καταστάσεις, διαπίστωσε ότι μόνο το 15% των ανθρώπων θα ανταποκριθεί με τρόπο τέτοιο που θα τους βοηθήσει να επιβιώσουν. Ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 75% σαστίζει και παγώνει χωρίς να ξέρει τι πρέπει να κάνει. Το επόμενο 10% θα δράσει με τρόπο τέτοιο που θα μειώσει τις πιθανότητες επιβίωσής του και θα μπει στο δρόμο άλλων ανθρώπων που θα επιχειρούν να διαφύγουν.
Το να δράσει κανείς αποφασιστικά αυξάνει και τις πιθανότητες επιβίωσής του. Όμως είναι στην ανθρώπινη φύση να περιμένουμε από τους άλλους ανθρώπους να δράσουν πρώτοι. Σ΄ένα κλασικό πείραμα ψυχολόγοι έβαλαν ανθρώπους σε ένα δωμάτιο το οποίο έπειτα από λίγο γέμισαν με καπνό προκειμένου να δουν τις αντιδράσεις τους. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν πως όσοι μόνοι τους ήταν πιθανότερο να αντιδράσουν απ΄ότι όσοι είχαν μπει στο δωμάτιο με κάποια ομάδα.
Μη γίνεστε εύκολος στόχος
Όταν κρύβεστε από το βλέμμα του άλλου τότε υπάρχει κάλυψη και από τις σφαίρες, λέει ο Ian Reed πρώην στρατιώτης του βρετανικού στρατού, ο οποίος παραμένει εκπαιδευτής και επικεφαλής μιας εταιρείας σεκιούριτι. Το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να βγείτε από την κατεύθυνση που έρχονται οι πυροβολισμοί και να κάνετε τον εαυτό σας, το σώμα σας, όσο το δυνατόν ένα μικρότερο στόχο, συμβουλεύει ο ίδιος.
Αυτό σημαίνει ή να πέσετε στο έδαφος ή να βρείτε κάλυψη πίσω από κάποιο αντικείμενο που θα μπορούσε να ανακόψει την πορεία της σφαίρας. Η καλύτερη περίπτωση είναι να κρυφτείτε πίσω από ένα τσιμεντένιο τοίχο, εάν υπάρχει φυσικά.
«Το Χόλιγουντ μας δείχνει ανθρώπους να κρύβονται πίσω από αυτοκίνητα σαν να είναι αλεξίσφαιρα. Αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα. Ωστόσο σε έσχατη περίπτωση και αυτό είναι μια λύση, αφού ένα αμάξι ίσως να είναι καλύτερο από το τίποτα» λέει ο Reed.
Όταν συμβεί μια επίθεση σε έναν μικρό και ασφυκτικά γεμάτο χώρο ακόμη και μια σφαίρα μπορεί να τραυματίσει αρκετούς ανθρώπους. Το να είσαι εκτός οπτικού πεδίου των δραστών μειώνει το ρίσκο το να σε στοχεύσουν επίτηδες ή το να δεχθείς σφαίρα την ώρα που πυροβολούν κατά ριπάς, συμβουλεύει ο ίδιος.
Αρκετοί από αυτούς που επέζησαν των επιθέσεων έδρασαν ενστικτωδώς και αναποδογύρισαν τα τραπέζια που ήταν μπροστά τους προκειμένου να κρυφτούν ή κρύφτηκαν πίσω από τα μεγάλα ηχεία που βρίσκονταν στο Μπατακλάν.
Όμως η έλλειψη αντικειμένων που θα μπορούσαν να προσφέρουν κάλυψη στην κεντρική σκηνή του Μπατακλάν άφησε πολλούς εκτεθειμένους.
Κάποιοι επιβίωσαν κάνοντας τους πεθαμένους. Μια από τις γυναίκες που επέζησαν της επίθεσης δήλωσε στο BBC: «Υπήρχε κάποιος που ήταν δίπλα μας και είχε τραυματισθεί και βογκούσε από τον πόνο και εμείς προσπαθούσαμε να του πούμε: “Σσσστ! Ήσυχα, μείνε ζωντανός μην κουνιέσαι” γιατί όπου υπήρχε κίνηση τότε εκεί έπεφταν και οι πυροβολισμοί».
«Πάντα ψάχνουν για κίνηση. Κάτι που θα τραβήξει το βλέμμα τους και αμέσως πυροβολούν. Ειδικότερα εάν επικρατεί σκοτάδι» δηλώνει ο Reed. Ορισμένοι άνθρωποι στο Μπατακλάν έτρεξαν προς την έξοδο όταν οι δράστες σταμάτησαν να πυροβολούν για να ξαναγεμίσουν τα όπλα τους. Αυτή η ενέργεια ενέχει ρίσκο, αλλά σε ορισμένα σενάρια το να τρέξει κανείς είναι μια καλή ιδέα. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες αρκετοί άνθρωποι επέλεξαν να μείνουν κρυμμένοι σε γραφεία και τουαλέτες μέχρι να φτάσει η αστυνομία.
Τον περασμένο Ιανουάριο κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης τζιχαντιστή σ΄ένα εβραϊκό παντοπωλείο ορισμένοι πελάτες του σώθηκαν όταν ένας υπάλληλος τους έκρυψε μέσα στο μεγάλο ψυγείο, αφού πρώτα το απενεργοποίησε και έσβησε τα φώτα και έτρεξε να καλέσει σε βοήθεια.
Πάλεψε εάν μπορείς
Είναι και αυτή μια λύση σε ορισμένες περιπτώσεις. Τον Αύγουστο μια τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία μέσα σε τρένο αποτράπηκε όταν κάποιοι από τους επιβάτες πάλεψαν και αφόπλισαν τον ένοπλο. Όμως οι δύο από τους άνδρες που τον σταμάτησαν ήταν στρατιωτικοί και του επιτέθηκαν όταν το όπλο του δράστη έπαθε εμπλοκή.
Ο Reed λέει πως δεν είναι καλή ιδέα να παλέψεις μ΄έναν τρομοκράτη ιδίως εάν δεν έχεις ανάλογη εκπαίδευση. Επίσης είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη ότι συνήθως οι τρομοκράτες δεν δρουν μόνοι τους. Επιπλέον κάποιοι μπορεί να φορούν αλεξίσφαιρο γιλέκο και άλλοι να είναι ζωσμένοι με εκρηκτικά.
Αυτό δεν έλαβε υπόψιν του ο Adel Thermos την περασμένη εβδομάδα όταν προσπάθησε να αφοπλίσει έναν βομβιστή αυτοκτονίας στη Βηρυτό. Προσπάθησε να τον αρπάξει επιτιθέμενος από πίσω όμως ο βομβιστής πάτησε το κουμπί με αποτέλεσμα τόσο αυτός όσο και Thermos μαζί με δεκάδες άλλους να χάσουν τη ζωή τους.
Όμως αγνοώντας τους κινδύνους δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε πως κάποιος πρέπει πάντα να είναι προετοιμασμένος να παλέψει εάν χρειαστεί.
«Μέλη του Ισλαμικού Κράτους δεν συνηθίζουν να κρατούν ομήρους» λέει ο James Alvarez ψυχολόγος και διαπραγματευτής σε υποθέσεις ομηρίας. «Δεν υπάρχει κανείς για να διαπραγματευθείς. Γι' αυτούς τους ανθρώπους ( τζιχαντιστές) κάποιος έχει αξία εάν χάσει τη ζωή του από τα χέρια τους. Εάν ξέρω ότι θα με πυροβολήσουν, θα ήθελα να πιστεύω ότι δεν θα “φύγω” τόσο ήσυχα» λέει.
Μετά τη απόδραση
Εάν κάποιος καταφέρει και αποδράσει από μια τρομοκρατική ενέργεια είναι σημαντικό να παραμείνει σε εγρήγορση και να αποφύγει λάθη.
«Φύγετε όσο πιο μακρυά μπορείτε, και βρείτε κάλυψη πίσω από αδιαπέραστα αντικείμενα, όσο γίνεται τουλάχιστον και πηγαίνετε στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα ή όποια άλλη αρχή γίνεται» συμβουλεύει ο Reed.
Σημειώνεται ότι είναι επικίνδυνο να εντάσσεστε σε μεγάλες ομάδες που βρίσκονται κοντά στο σημείο της επίθεσης, όπως επικίνδυνη είναι και η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς.
«Πάντα να υποθέτετε ότι θα υπάρξει και δεύτερος μηχανισμός (εκρηκτικός) ή επίθεση με όπλα» συμπληρώνει ο Reed και προσθέτει πως πρέπει πάντα να ακούμε τις οδηγίες των αρχών.
Αλληλοβοήθεια
«Το ενδεχόμενο να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια τρομοκρατική επίθεση είναι μικρή, ωστόσο εάν συμβεί αυτό το απευκταίο σενάριο η συνεργασία με άλλους μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσής μας», δηλώνει στο BBC ο κοινωνικός ψυχολόγος και ειδικός στη συμπεριφορά του πλήθους Chris Cocking.
Ο Cocking μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στις 7 Ιουλίου στο Λονδίνο μίλησε με δεκάδες ανθρώπους και συμπέρανε ότι ο γρηγορότερος και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για μια ομάδα να καταφέρει να διαφύγει είναι μέσω της συνεργασίας.
Είναι ο μόνος τρόπος για να αποφύγει κανείς καταστάσεις όπως το να ποδοπατηθείς ή να «κολλήσεις» σε μια έξοδο κινδύνου.
«Το πιθανότερο είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε μια κατάσταση κρίσης θα προσπαθήσουν να βοηθήσει ο ένας τον άλλο. Υπάρχει η εντύπωση ότι ο καθένας κοιτάζει μόνο τον εαυτό του αλλά δεν ισχύει» καταλήγει Chris Cocking.