«Καταφύγιο Γυναίκας»: Θέλουμε να πούμε σε όλες τις κακοποιημένες γυναίκες ότι δεν είναι μόνες

«Καταφύγιο Γυναίκας»: Θέλουμε να πούμε σε όλες τις κακοποιημένες γυναίκες ότι δεν είναι μόνες
Καταφύγιο Γυναίκας

Η κακοποίηση των γυναικών στην Ελλάδα υπάρχει, αυτό είναι κάτι που η κοινωνία σιγά σιγά αρχίζει να αναγνωρίζει και να παραδέχεται. Τα νούμερα και οι προσωπικές ιστορίες φανερώνουν μια εικόνα ζοφερή, αλλά ποτέ κανείς δεν έλυσε ένα πρόβλημα απλώς παρατηρώντας το. Αυτό που έχει σημασία να ειπωθεί είναι ότι στη χώρα μας υπάρχουν πλέον αρκετοί φορείς που είναι έτοιμοι να υποδεχθούν τις κακοποιημένες γυναίκες, να τις ακούσουν, να τις βοηθήσουν και να τους προσφέρουν λύσεις.

Ένας από αυτους τους φορείς είναι και το «Καταφύγιο Γυναίκας» που ιδρύθηκε το 2011 στη Θεσσαλονίκη από νέα άτομα που θέλησαν να βοηθήσουν σε αυτό το κομμάτι και στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στον εθελοντισμό. Το έργο του συντελείται από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και δικηγόρους, ενώ παράλληλα, εκατοντάδες άλλοι εθελοντές δραστηριοποιούνται στο κομμάτι της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου. Έχοντας επιλέξει να μην λάβει κρατική χρηματοδότηση, αντλεί τα έσοδά του αποκλειστικά από δωρεές πολιτών, εγγραφές μελών και διάφορες εκδηλώσεις και δράσεις που διοργανώνει.

Τα στοιχεία που παρουσιάζει το «Καταφύγιο Γυναίκας» καταρρίπτουν τον μύθο ότι η ενδοοικογενειακή βία σημειώνεται μόνο σε περιβάλλοντα χαμηλότερης κοινωνικο-οικονομικής στάθμης, από άνδρες ξένους ή μετανάστες με πολιτισμικό υπόβαθρο που θέλει τη γυναίκα υποδεέστερη. Σύμφωνα με τα δεδομένα για το 2013, οι θύτες είναι ελεύθεροι επαγγελματίες σε ποσοστό 27% ή ιδιωτικοί υπάλληλοι σε ποσοστό 28%. Ταυτόχρονα, οι Έλληνες θύτες είναι συντριπτικά περισσότεροι, σε ποσοστό 91%.

Η Κωνσταντίνα Μοσχοτά , αντιπρόεδρος της οργάνωσης, μίλησε στη HuffPostGreece για τον κύκλο της βίας και γιατί οι γυναίκες εγκλωβίζονται σε αυτόν, για το πόσο σημαντικό είναι να προσφερθεί βοήθεια και στον θύτη, για όλα αυτά που θρέφουν τη γυναικεία κακοποίηση στην Ελλάδα, αλλά και γιατί σήμερα είναι περισσότερο αισιόδοξη.

Για ποιο λόγο επιλέξατε να μην κυνηγήσετε καθόλου μια βοήθεια από το κράτος;

Αρχικά, αυτό που βλέπουμε εμείς είναι ο κόσμος μας στηρίζει έτσι ώστε να μπορούμε να κάνουμε όλα αυτά που κάνουμε. Επομένως, αυτή τη στιγμή θεωρούμε σημαντικό να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο, επειδή προς το παρόν τουλάχιστον, λειτουργεί. Αργότερα, ίσως και να το εξετάσουμε αν μπορούμε να λάβουμε κάποια κρατική χρηματοδότηση. Για την ώρα, κινούμαστε προς αυτόν τον δρόμο που είχαμε χαράξει από την αρχή.

Αυτό σας κάνει να νιώθετε στην ουσία ανεξάρτητοι;

Ακριβώς, αισθανόμαστε ανεξάρτητοι και θέλουμε να είμαστε εμείς υπεύθυνοι για το πόσες ομιλίες, ημερίδες, ή διάφορα άλλα πράγματα θα οργανώσουμε. Είναι κάτι το οποίο το θέλουμε προς το παρόν, αργότερα δεν ξέρω πως θα εξελιχθεί.

Το έργο σας στηρίζεται αποκλειστικά στη δουλειά ανθρώπων που έχουν επιλέξει να βοηθήσουν εθελοντικά. Είναι αυτή μια αισιόδοξη εικόνα για την ελληνική κοινωνία;

Υπάρχουν πραγματικά πολλά άτομα που θέλουν να μας βοηθήσουν και επίσης είναι η αλήθεια ότι δεχόμαστε καθημερινά αρκετά βιογραφικά. Χαιρόμαστε πραγματικά πάρα πολύ για αυτό. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός, ότι ακόμα και σε δύσκολες εποχές όπως αυτή που διανύουμε, ο κόσμος θέλει να συμβάλλει εθελοντικά σε τέτοιες δράσεις.

Η εμβέλειά σας είναι εθνική;

Τηλεφωνήματα δεχόμαστε από όλη την Ελλάδα, αλλά επειδή εμείς παρέχουμε υπηρεσίες μόνο από τα γραφεία μας, μπορούμε να εξυπηρετούμε γυναίκες από τη Θεσσαλονίκη και από τις γύρω περιοχές. Όσες μπορούν να έρθουν δηλαδή στην έδρα μας. Τις υπόλοιπες γυναίκες, οι οποίες επικοινωνούν είτε αυτές μαζί μας είτε τρίτα πρόσωπα για αυτές, τις παραπέμπουμε σε φορείς που βρίσκονται στην περιοχή τους, ώστε να λάβουν υποστήριξη.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείτε;

Αρχικά, είναι πολύ σημαντικό η γυναίκα να θέλει τη βοήθεια και να τη ζητήσει η ίδια. Μπορεί είτε να έρθει στα γραφεία μας είτε να επικοινωνήσει μαζί μας τηλεφωνικά ή μέσω Ίντερνετ. Στη συνέχεια, το πρώτο πράγμα που γίνεται είναι να κανονιστεί μία συνάντησή της με μια κοινωνική λειτουργό, έτσι ώστε να εξετάσουμε το αίτημά της, να δούμε σε ποια κομμάτια μπορούμε να βοηθήσουμε και να ασχοληθούμε και με περισσότερο πρακτικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα την ασφάλεια τη δική της ή των παιδιών της, αν έχει. Από εκεί και πέρα, αν επιθυμεί μπορεί να συναντηθεί με κάποιον ψυχολόγο, καθώς εμείς μπορούμε να προσφέρουμε ψυχολογική υποστήριξη είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα της κοινωνικής συμβουλευτικής, όπου μπορεί να ενημερωθεί για τα νομικά ζητήματα, τα δικαιώματά της και σε τι κινήσεις μπορεί να προβεί. Οτιδήποτε άλλο προκύψει, ανάλογα με τις ανάγκες που μπορεί να υπάρξουν, όπως για τρόφιμα ή είδη ρουχισμού, μπορούμε είτε να τις παραπέμψουμε στους αρμόδιους φορείς είτε να τις βοηθήσουμε και εμείς οι ίδιοι. Μία γυναίκα που έρχεται σε εμάς, δεν έρχεται μια φορά και φεύγει. Λαμβάνει μια ολοκληρωμένη υποστήριξη, επομένως καθ’ όλη τη διάρκεια που ίσως έρχεται σε εμάς μπορεί να προκύψουν και άλλα θέματα. Εμείς είμαστε πάντα δίπλα της για να μπορέσει να πάρει τις σωστές αποφάσεις.

Εάν διαπιστώσετε ότι η γυναίκα κινδυνεύει, μέχρι ποιου σημείου μπορείτε να επεμβείτε;

Ο σκοπός μας είναι της δώσουμε μια σωστή ενημέρωση και πληροφόρηση για τι μπορεί να κάνει σε κάθε περίπτωση, ώστε να είναι σε θέση μετά να λάβει την απόφαση που είναι κατάλληλη για εκείνη, αλλά και για τα παιδιά που συνήθως υπάρχουν. Αν το περιβάλλον στο οποίο μένει δεν είναι κατάλληλο για εκείνη, το οποίο και πάλι θα πρέπει η ίδια να το αντιληφθεί ώστε να πάρει την απόφαση να φύγει, εμείς συνεργαζόμαστε με τους ξενώνες που υπάρχουν στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στις υπόλοιπες περιοχές, ώστε η γυναίκα να μπορέσει να διαμείνει εκεί μαζί με τα παιδιά της φυσικά.

Πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να πάρει αυτή την απόφαση; Για ποιο λόγο παραμένει σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον;

Είναι πολύ δύσκολο για μία γυναίκα να πάρει την απόφαση να απομακρυνθεί από το περιβάλλον που ζει. Πολλές φορές υπάρχουν γυναίκες που κακοποιούνται για πολλά χρόνια, είναι κάτι που υπάρχει συνέχεια στη ζωή τους. Υπάρχουν γυναίκες που έρχονται εδώ, κάνουν μία συνάντηση με την ψυχολόγο και μετά επιστρέφουν και πάλι στο βίαιο περιβάλλον τους. Είναι καθαρά δική τους απόφαση το πότε θα κάνουν κάποια κίνηση. Δυστυχώς, πολλές γυναίκες δεν μπορούν να φύγουν από αυτό το περιβάλλον λόγω πολλών άλλων παραγόντων που την οδηγούν στο να μείνει. Μπορεί να είναι άνεργη και να μην έχει εισόδημα, να υπάρχουν ανήλικα παιδιά ή να μην έχει γύρω της υποστηρικτικό περιβάλλον. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να δούμε όλα όσα συμβαίνουν γύρω της, να εξετάσουμε αν υπάρχουν επιλογές ώστε να πάρει αυτή την απόφαση και να φύγει όσο πιο άμεσα γίνεται. Διαφορετικά χρειάζεται χρόνο έτσι ώστε να πάρει την απόφαση να στηριχθεί στα πόδια της, ειδικά αν έχει ανήλικα παιδιά που πρέπει να πάρει μαζί της.

Εκτός από τους πρακτικούς λόγους, τι είναι αυτό που «δένει» τη γυναίκα με τον θύτη της;

Μία γυναίκα που ζει σε ένα τέτοιο περιβάλλον ίσως να μην θέλει να χωρίσει. Η γυναίκα μπορεί να είναι συναισθηματική δεμένη με το άτομο που την κακοποιεί και να νιώθει τύψεις απέναντι στον θύτη της. Υπάρχουν και πολλές γυναίκες που δεν θέλουν να απομακρυνθούν από ένα βίαιο περιβάλλον, επειδή φοβούνται «τι θα πει ο κόσμος.» Ο σκοπός μας δεν είναι απαραίτητα να μπορέσει το θύμα να φύγει, αλλά να προσφέρουμε μια ολοκληρωμένη στήριξη και στην ίδια και στον θύτη, αν χρειαστεί και ο ίδιος βέβαια το θελήσει. Στόχος μας είναι να καταπολεμήσουμε το όλο ζήτημα από τη βάση του, ώστε να βελτιωθούν οι σχέσεις τους και να μην χρειαστεί να χωρίσουν.

Επομένως, εκτός από το θύμα, βοηθάτε και τον θύτη;

Εμείς δίνουμε τη δυνατότητα να γίνει και κάποια συμβουλευτική ζευγαριού. Μπορεί η γυναίκα να έρθει μαζί τον σύζυγό της ή με τον θύτη γενικότερα. Προσπαθούμε η σχέση που υπάρχει να βελτιωθεί, έτσι ώστε να μην υπάρχει πλέον η κακοποίηση. Υπάρχει ένα πρόγραμμα με το οποίο προσφέρουμε στήριξη και στον θύτη, έχει να κάνει με τη διαχείριση του θυμού και του αυτοελέγχου που έχει, ώστε να σταματήσει την κακοποίηση την οποία ασκεί. Φυσικά θα πρέπει ο ίδιος ο θύτης να θέλει να έρθει, να έχει κατανοήσει ότι αυτό που κάνει δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνος του και να το σταματήσει, επομένως χρειάζεται τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

Ποιες είναι συνήθως οι πηγές της κακοποίησης;

Σύμφωνα με τα δικά μας στοιχεία, το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών που έρχεται εδώ έχει κακοποιηθεί είτε από το σύντροφο είτε από το σύζυγο. Έχουμε περισσότερο περιπτώσεις οικογενειακής βίας. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και άλλα κομμάτια, όπως είναι ίσως η κακοποίηση από κάποιον ξένο, στο εργασιακό περιβάλλον ή από κάποιον συγγενή.

Πώς αρχίζει συνήθως η κακοποίηση και πώς εξελίσσεται;

Μπορεί να αρχίσει με μια φραστική επίθεση που να κάνει την γυναίκα να αισθανθεί άσχημα, με μια φωνή, το σπάσιμο ενός αντικειμένου, και στη συνέχεια να έρθει ένα χαστούκι ή μεγαλύτερη κακοποίηση. Επομένως, όσο περνάει ο καιρός τα περιστατικά πυκνώνουν. Είναι κάτι που αρχίζει σιγά σιγά, οπότε η γυναίκα έχει μπει στην διαδικασία του να μην αντιληφθεί από την αρχή ότι αυτό που της συμβαίνει είναι κακοποίηση. Κακοποίηση δεν είναι μόνο το χαστούκι που αφήνει ένα σημάδι, είναι και η λεκτική, η ψυχολογική, η οικονομική. Οι γυναίκες σκέφτονται ότι αυτόν τον άνθρωπο τον έχουν επιλέξει, επομένως είναι δύσκολο να πάρουν την απόφαση να φύγουν με το πρώτο πράγμα που θα συμβεί.

Ισχύει ότι στην επαρχία η κατάσταση είναι δυσκολότερη για τις κακοποιημένες γυναίκες;

Σε πιο μικρές περιοχές και στην επαρχία οι γυναίκες που κακοποιούνται είναι πιο δύσκολο να μιλήσουν και να απευθυνθούν κάπου, επειδή φοβούνται το πώς θα αντιδράσει ο κοινωνικός τους περίγυρος. Συχνά φοβούνται επίσης ότι θα συναντήσουν κάποιον γνωστό σε μια υπηρεσία που θα πάνε, νιώθουν αυτή την ανασφάλεια. Αν και σε μικρότερες πόλεις υπάρχουν συμβουλευτικά κέντρα που ασχολούνται με την κακοποίηση, πολλές φορές μας έχουν τηλεφωνήσει γυναίκες που λένε ότι προτιμούν να έρθουν στη Θεσσαλονίκη, επειδή δεν θέλουν να τις δει κάποιος γνωστός τους και τους τις κρίνει. Στις μικρότερες περιοχές λοιπόν υπάρχει ο φόβος στιγματισμού της γυναίκας, το τι θα πιστέψουν οι άλλοι για εκείνη. Επίσης υπάρχει ο φόβος ότι μπορεί κανένας να μην την καταλάβει. Σε κάποια επαρχιακή πόλη ίσως να πάει στην αστυνομία και επειδή γίνεται γνωστό να μην γίνει η και η διαδικασία όπως πρέπει. Παρ’ όλα αυτά η κακοποίηση υπάρχει σε όλες τις περιοχές και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα δυστυχώς.

Κατά πόσο οφείλεται αυτό στην ελλιπή εκπαίδευση που λαμβάνουμε σχετικά με την κακοποίηση;

Η εκπαίδευση είναι το βασικότερο κομμάτι, το να μπορέσουμε δηλαδή να αρχίσουμε να ενημερώνουμε από τις μικρές ηλικίες τα παιδιά για το τι είναι κακοποίηση, πώς μπορούμε να την αντιληφθούμε και τι μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσει. Εμείς έχουμε οργανώσει κάποιες ομιλίες σε διάφορα σχολεία, σε Γυμνάσια και Λύκεια κυρίως, αλλά και σε ΙΚΕ και ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Προσπαθούμε επίσης να πηγαίνουμε σε ημερίδες σε διάφορους Δήμους. Σκοπός μας είναι ο κόσμος να μπορέσει να ενημερωθεί για το φαινόμενο γιατί δεν θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια στο ότι υπάρχει κακοποίηση, μπορεί να συμβαίνει στο διπλανό διαμέρισμα, μπορεί να συμβαίνει παντού. Είναι καλό να γνωρίζουμε, γιατί πολλές φορές λένε ότι είναι προσωπική υπόθεση η κακοποίηση σε μια οικογένεια, αλλά δυστυχώς δεν είναι γιατί μπορεί να συμβαίνει στον οποιοδήποτε. Είναι κάτι το οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε όλοι μαζί ώστε να εξαλειφθεί. Το θετικό είναι ότι πλέον δεχόμαστε και οι ίδιοι αιτήματα από τα σχολεία για να πάμε εκεί, χωρίς να χρειαστεί να επέμβουμε εμείς. Από μόνοι τους μπαίνουν στη διαδικασία να οργανώσουν κάτι και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επίσης υπάρχουν καθηγητές που φέρνουν και στα γραφεία μας παιδιά για να γίνει κάποια ενημέρωση.

Τι είναι αυτό που θρέφει τη γυναικεία κακοποίηση στην Ελλάδα;

Έχει να κάνει και με το πώς αντιλαμβανόμαστε εδώ στην Ελλάδα το φαινόμενο της κακοποίησης, στο κατά πόσο θεωρούμε ακόμη και στις μέρες μας ότι είναι κάτι που επηρεάζει τη γυναίκα και μπορεί να την στιγματίσει. Ακόμα δηλαδή κατηγορούμε και την ίδια την γυναίκα για την κακοποίηση που δέχεται, ενώ στην πραγματικότητα δεν φταίει η ίδια. Αντί να εστιάσουμε στο ποιος κακοποιεί τη γυναίκα, εστιάζουμε στο ότι είναι κακοποιημένη και στιγματίζουμε εκείνη και όχι τον θύτη. Αυτό είναι κάτι που κάνει τις γυναίκες να φοβούνται να μιλήσουν, επειδή ξέρει ότι δεν θα την καταλάβει κανείς και ότι ίσως να της αποδώσουν και ευθύνες για την κακοποίηση που δέχεται.

Πιστεύετε ότι το κράτος κάνει αρκετά επάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα;

Το κράτος σίγουρα μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα από όσα ήδη κάνει. Είναι σημαντικό ότι τον τελευταίο καιρό λειτουργούν κάποια συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα, πρόκειται για ένα καλό βήμα. Το σημαντικό είναι όμως να διατηρηθεί, γιατί συνήθως όταν λειτουργούν κάποια τέτοια προγράμματα έχουν και ημερομηνία λήξης.

Βρίσκεστε στον τέταρτο χρόνο λειτουργίας σας. Ποια είναι η εικόνα που έχετε σήμερα;

Είμαι αισιόδοξη, καθώς μέσα από την εμπειρία μου εδώ βλέπω ότι οι γυναίκες παίρνουν πλέον την απόφαση να μιλήσουν και να ζητήσουν βοήθεια που είναι το πιο σημαντικό. Το 2013 απευθύνθηκαν σε μας 278 άτομα, ενώ το 2014 ο αριθμός αυτός διπλασιάστηκε, έφτασε τα 597 άτομα. Αυτό δείχνει ότι οι γυναίκες και ο κόσμος έχουν μάθει πλέον για μας, ότι μπορούν να μας βρουν και να μας μιλήσουν. Επίσης, ότι ο κόσμος είναι πλέον πιο ανοιχτός στο να ακούσει και να ενημερωθεί για το φαινόμενο της κακοποίησης. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημάδι, εφόσον ενδιαφέρεται ο κόσμος να μάθε ίσως αλλάξει τελικά και η αντίληψη που έχουμε για το φαινόμενο της κακοποίησης και αυτό σταδιακά μπορεί να οδηγήσει στη μερική εξάλειψη του προβλήματος. Πρέπει να εστιάσουμε στα σημαντικά κομμάτια, ότι πλέον οι γυναίκες μπορούν να βοηθηθούν, ότι υπάρχουν δομές που μπορούν να τις στηρίξουν, επομένως και εμείς πάντα θέλουμε να στέλνουμε ένα θετικό μήνυμα στο τέλος, ώστε όλοι να νιώθουμε ότι υπάρχει το πρόβλημα, αλλά υπάρχει και η λύση του.

Δημοφιλή