Ο πλανήτης μας, αυτήν την περίοδο έχει να αντιμετωπίσει δύο κρίσεις, οι οποίες έχουν καταστροφικές συνέπειες, ωστόσο οι αντιδράσεις μας διαφέρουν.
Η πρώτη είναι ο κορονοϊός, για τον οποίο οι κυβερνήσεις, έλαβαν μέτρα άμεσα. Η Κίνα αντιμετώπισε πρώτη τα σοβαρά προβλήματα. Στην συνέχεια η Ιταλία μπήκε σε καραντίνα, κλείνοντας σχολεία και επιχειρήσεις. Η συντηρητική κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε Κεϋνσιανικές πολιτικές, υποσχόμενη να διαθέσει 38 δισ. δολάρια για την καταπολέμηση του κορονοϊού. Ταυτόχρονα οι ΗΠΑ, «έκλεισαν» τον δρόμο στους Ευρωπαίους.
Από την άλλη πλευρά έχουμε την κλιματική αλλαγή. Οι πάγοι λιώνουν έξι φορές γρηγορότερα από ότι το 1990 και οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι το οικοσύστημα θα καταρρεύσει μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Επτά εκατομμύρια άνθρωποι, χάνουν την ζωή τους ετησίως, εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει την άνοδο αυτού του δείκτη τα επόμενα χρόνια, λόγω της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής.
Συζητήσαμε με έξι ειδικούς, που ασχολούνται με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, για να καταλάβουμε, γιατί ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται τόσο για την κλιματική αλλαγή, όσο για τον κορονοϊό.
Ορίστε όσα είχαν να μας πουν οι ειδικοί:
Ο κορονοϊός είναι μια τρομακτική απειλή που ο κόσμος εύκολα μπορεί να καταλάβει και την οποία δεν προκάλεσε.
H Lιζ Βαν Σάστερν, είναι ψυχολόγος, με ειδίκευση στις ψυχολογικές επιπτώσεις που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.
Ο κορονοϊός έχει άμεσες, ορατές επιπτώσεις. Επίσης, οι δράσεις για την προστασία μας, έχουν άμεσο αποτέλεσμα. Δεν συμβαίνει το ίδιο σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζουμε κάτι τόσο αόριστο, όσο η κλιματική αλλαγή.
Είναι μια απρόσμενη, ειδική απειλή, που όλοι συζητούν, δημιουργώντας μια νόρμα με αυτόν τον τρόπο, για την λήψη μέτρων προστασίας. Τίποτα δεν μας παρακινεί περισσότερο, από τις πράξεις που παρατηρούμε στον περίγυρο μας. Είναι έμφυτο στους ανθρώπους, καθώς είναι κοινωνικά όντα.
Δεν χρειάζεται να καταλάβουμε λεπτομέρειες για τον ιό, όταν έχουμε περάσει μια γρίπη. Επίσης τα αποτελέσματα της, είναι ορατά και άμεσα. Αντίθετα η κλιματική αλλαγή, είναι επιστημονικά περίπλοκη, ακόμη και αν τα αποτελέσματα που επιφέρει, είναι απλά.
Είναι εύκολο κανείς να φοβάται. Ο φόβος ανήκει στα συναισθήματα, που ο άνθρωπος είχε πάντα, ωστόσο στην περίπτωση της κλιματική αλλαγής, χρειάζεται αποφασιστικότητα. Μόνο έτσι θα μπορέσει κάποιος να αντιληφθεί την κατάληξη της κατάστασης που εμείς προκαλούμε και να προχωρήσει σε δράσεις, από τις οποίες δεν έχει να κερδίσει κάτι, με όρους ατομικού συμφέροντος.
Εν ολίγοις ο κορονοϊός είναι κάτι ξεκάθαρο, ανιχνεύσιμο και μας επιτρέπει να πάρουμε μέτρα εναντίον του. Ακόμη δεν είμαστε εμείς οι «κακοί» της υπόθεσης. Ο ιός είναι και αυτό μας απενοχοποιεί. Αυτοί οι παράγοντες μας οδηγούν στο να πάρουμε εντατικά μέτρα για τον ιό.
Η κλιματική αλλαγή, είναι περίπλοκη. Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να δουν τα αποτελέσματα.
Μάρσαλ Σέρπερντ, καθηγητής γεωγραφίας και ατμοσφαιρικών επιστημών στο University of Georgia, ειδικός σε θέματα μετεωρολογίας και κλίματος και πρώην πρόεδρος του American Meteorological Society
Οι άνθρωποι εστιάζουν στις άμεσες απειλές και αγνοούν τον μακροχρόνιο κίνδυνο. Η κλιματικής αλλαγής είναι περίπλοκη, όμως βλέπουμε ευαισθητοποίηση, κυρίως σε περιοχές όπου οι καιρικές συνθήκες έχουν προκαλέσει καταστροφές. Είναι πιο πολύ ψυχολογικό το ζήτημα, παρά επιστημονικό. Ο κόσμος δυσκολεύεται να δει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον καιρό, την υγεία, την γεωργία και άλλες δραστηριότητες που αφορούν τον τομέα της σίτισης.
Οι άνθρωποι, αντιμετωπίζουν την κλιματική αλλαγή ως «πρόβλημα του μέλλοντος».
Στίβεν Τρεντ, ιδρυτικό μέλος και διευθυντής στου Environmental Justice Foundation
Τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, πολλοί αντιμετώπιζαν την κλιματική αλλαγή, ως πρόβλημα του μέλλοντος. Δεν είχαν καταλάβει, ότι η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ακριβώς όπως η εξοικονόμηση χρημάτων. Αν αποταμιεύεις χρήματα από τα 20, θα συγκεντρώσεις το δεκαπλάσιο ποσό για το μέλλον. Αν προχωρούσαμε σε δράσεις νωρίτερα, η κατάσταση, θα ήταν πολύ καλύτερη σήμερα.
Ενώ πιστεύω ότι οι πολιτικοί ηγέτες είναι έξυπνοι άνθρωποι, πολλοί λίγοι εξ αυτών έχουν γνώση του τι υποστηρίζει η επιστήμη, όμως ακόμη και αυτοί βάζουν στην άκρη τα περιβαλλοντικά ζητήματα, θέτοντας ως προτεραιότητα την οικονομική ευημερία. Αυτές οι πρακτικές κυριάρχησαν στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και άλλαξαν τα δεδομένα που έχουμε σήμερα, Όποιος αδυνατεί να το αντιληφθεί αυτό, δεν ζει στον πραγματικό κόσμο.
Τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν επενδυθεί στο πετρέλαιο και στο κυρίαρχο βιομηχανικό μοντέλο. Έτσι, οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων είναι ελεγχόμενοι. Για αυτό άλλωστε κανείς δεν προχωρά σε δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.
Δίνουμε σημασία σε καταστροφές και μετά προχωράμε.
Ραμ Ραμαναθάν, καθηγητής σε θέματα αειφορίας του περιβάλλοντος, στο University of California.
Ο κορονοϊός εξαπλώνεται τώρα. Η κλιματική αλλαγή, συμβαίνει εδώ και δεκαετίες. Ασχολούμαστε βέβαια, όταν αντιμετωπίζουμε μια περιβαλλοντική καταστροφή, όμως μετά πάμε παρακάτω. Αυτό θα συμβεί και με τον κορονοϊό, αν συνεχίσει να εξαπλώνεται μέχρι το καλοκαίρι.
Έχω προβλέψει ότι επικίνδυνες θερμοκρασίες, θα σημειωθούν πριν το 2030. Όταν αυτό συμβεί - και κατά 50% πιστεύω πως θα συμβεί - τότε ο κόσμος θα πανικοβληθεί και θα αντιδράσει στο θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Ελπίζω να μην περιμένουμε τόσο πολύ. Στην παρούσα φάση χρειαζόμαστε μαζική υποστήριξη από τον κόσμο για να δράσουμε. Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει να εξαιρέσουμε τις υπόλοιπες πολιτικές διαφορές μας και να θέσουμε την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο, προσεγγίζοντας το κοινό, συμπεριλαμβανομένων και όσων αρνούνται την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής.
Οι άνθρωποι φοβούνται περισσότερο για την υγεία τους, παρά για το περιβάλλον, παρόλο που η υγεία τους εξαρτάται άμεσα από τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτό.
Ρόμπερτ Γκίφορντ, καθηγητής ψυχολογίας και περιβαλλοντικών σπουδών, στο University of Victoria, στον Καναδά
Ο κύριος λόγος για τον οποίο, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τον κορονοϊό και όχι για την κλιματική αλλαγή, είναι η αμεσότητα. Ακόμη και αν ο ιός βρίσκεται μακριά από πολλούς, η απειλή του είναι ξεκάθαρη και μπορεί να επιφέρει δραματικές εξελίξεις σύντομα.
Ένας άλλος λόγος είναι η δημοσιογραφία. Δεν επικρίνω, όλοι κάνουν την δουλειά τους, όμως η υπερβολική κάλυψη του θέματος, το τοποθετεί μπροστά στο πρόσωπο τους.
Επίσης, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για την ατομική τους υγεία, παρά για το περιβάλλον, παρόλο που η υγεία τους εξαρτάται άμεσα από τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτό. Παράγοντες αποτελούν και η ελλιπής ενημέρωση, ο φόβος για το κόστος που μπορεί να επωμιστούμε αν προχωρήσουμε σε δράσεις και η έλλειψη εμπιστοσύνης.
Ο κορονοϊός μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για την κλιματική αλλαγή.
Μισέλ Γουόκερ, συγγραφέας του «The Gray Rhino: How to Recognize and Act on the Obvious Dangers We Ignore»
Με την κλιματική αλλαγή και τον κορονοϊό, τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν αργά, μέχρι ξαφνικά να επιταχύνονται. Όσο προχωρούν αργά, έχεις ελπίδα να τα περιορίσεις. Όμως οι άνθρωποι δεν αντιδρούν, εάν δεν φοβούνται την καταστροφή.
Ο κορονοϊός μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για την κλιματική αλλαγή: Όσο πιο γρήγορα αντιδράσουμε, τόσο πιθανότερο είναι να επιβιώσουμε. Αυτό ισχύει και για πολίτες και για κυβερνήσεις. Όλοι θα πρέπει να συμμετέχουμε.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι άνθρωποι είναι πιθανότερο να προχωρήσουν σε δράση μόνο αν παρατηρήσουν μια μεγάλη διαφορά. Ειδικά αν πρόκειται για κάτι που τους αφορά σε προσωπικό επίπεδο.
Για τον κορονοϊό πρέπει να πλένουμε καλά τα χέρια μας, να δουλεύουμε από το σπίτι και να αποφεύγουμε την πολυκοσμία. Για την κλιματική αλλαγή, πρέπει να εξετάσουμε με ποιόν τρόπο ενισχύουμε τις εκπομπές επιβλαβών ουσιών στο περιβάλλον και να τις μειώσουμε.
Είναι πιθανότερο, οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί να πάρουν μέτρα, αν γνωρίζουν ότι οι πολίτες το θέλουν. Έχουμε δρόμο μπροστά μας, όμως οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές. Πρέπει να τις αξιοποιήσουμε για να κινητοποιήσουμε περισσότερους πολίτες.
Δεν δίνουμε έγκαιρα σημασία σε προφανείς κινδύνους, ακριβώς επειδή είναι προφανείς. Όταν όμως θυμόμαστε, ότι είμαστε ευάλωτοι στο να μην προλαβαίνουμε το προφανές, τότε αλλάζουμε συμπεριφορά.