Γυρίζει στα πρώτα βήματα, εκεί όπου ξεκίνησαν όλα. Παρότι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θέατρου, έπρεπε ως φαίνεται να περάσουν τριάντα χρόνια για να επιστρέψει στην Πρώτη Κρατική Σκηνή. «Προφανώς και νιώθω συγκίνηση», λέει, αναφερόμενος στα χρόνια των σπουδών και στις πρώτες εμπειρίες από τις παραστάσεις του Εθνικού. Όχι ότι ο δρόμος ήταν για κείνον κλειστός. «Είχαν γίνει μια - δύο φορές συζητήσεις, αλλά δεν ευοδώθηκαν για λόγους πρακτικούς», εξηγεί.
Άνθρωπος με χιούμορ, που στο τέλος της ημέρας απαντά στο φορτωμένο του πρόγραμμα με ένα στοχαστικό «όλα θα γίνουν», ο Κώστας Κόκλας μιλά στη HuffPost με αφορμή τους «Ιππείς», την παράσταση του Εθνικού Θέατρου με την οποία ανοίγουν τα φετινά Επιδαύρια στις 25, 26 και 27 Ιουνίου, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου -παράσταση που, για πολλούς λόγους, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ο δημαγωγός Κλέωνας και το απροκάλυπτο θράσος που τηρουμένων των αναλογιών θυμίζει «Σαλβίνι, Τραμπ, Πούτιν και άλλους», η συνεργασία με τον Ρήγο, ο οποίος «έχει την εμπειρία -και την υπομονή- να δουλεύει με τους ανθρώπους, να δίνει ιδέες και να τους αφήνει να δημιουργούν», η κωμωδία και οι αμοιβές στην τηλεόραση, η ΕΡΤ ως «Εθνική Ελλάδας», αλλά και η λαχτάρα του κοινού να επιστρέψει στα ζωντανά θεάματα. «Μα, πηγαίνουμε στο θέατρο χιλιάδες χρόνια, μπορούσαμε ξαφνικά να το ξεχάσουμε;».
-Οι «Ιππείς» δεν είναι από τα πλέον δημοφιλή αριστοφανικά έργα. Δεν είναι «Λυσιστράτη», δεν είναι «Αχαρνής» (που κάνατε το καλοκαίρι του 2018).
Νομίζω ότι είναι και από τα πιο δύσκολα έργα του -γι’ αυτό και κατά τη γνώμη μου δεν έχει πολλά ανεβάσματα. Είναι καθαρά πολιτικό έργο, με πολλές αναφορές στην εποχή, αλλά και πάρα πολύ ενδιαφέρον.
-Ποιος είναι ο Κλέων όπως τον παρουσιάζει ο Αριστοφάνης στους «Ιππείς»; Τον έχει κάπως αδικήσει με τον τρόπο που φιλοτεχνεί το πορτρέτο του;
Ο Κλέων που ξέρουμε από τον Αριστοφάνη -ο οποίος ήταν σε κόντρα μαζί του- είναι ένας δημαγωγός, ένας ψεύτης, ένας πολιτικός που καταχράται δημόσιο χρήμα κι από την άλλη έχουμε αρκετές εκλογές του Κλέωνα στην Αθήνα. Νομίζω η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Σίγουρα κάποια πράγματα θα έκανε καλά ο Κλέων για να τον εκλέγουν οι Αθηναίοι και να είναι τόσα χρόνια στην εξουσία. Από την άλλη, στήριξε το αφήγημα του στον πόλεμο με τους Σπαρτιάτες. Επειδή όλη αυτή η κατάσταση τον εξυπηρετούσε, την καλλιέργησε. Συμβαίνει πάντα -και τώρα- στην ιστορία και στη διεθνή πολιτική σκακιέρα. Αμερικανοί, Τούρκοι, Γάλλοι, όλοι κινούνται ανάλογα με τη στρατιωτική ισχύ τους, κι αυτό είναι ένα χαρτί που παίζουν οι ηγέτες για την εκλογή τους. Δυστυχώς.
-Η ατάκα του Κλέωνα που συμπυκνώνει όσα εκπροσωπεί;
«Έχω την ικανότητα να τους ξεγελάω όσο θέλω. Η κοινωνική μου θέση κι αυτό που είμαι αρκεί». Ποιος θ’ ακούσει εσένα που είσαι κατώτερος από μένα; Αυτό είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνει σταθερά ο Κλέωνας. Ότι αξίζω να παίρνω από την πολιτεία όλα αυτά που παίρνω γιατί προσφέρω. Αξίζει ακόμα και να σας κλέβω. Και το ομολογώ. Εσείς δεν έχετε το θράσος να ομολογήσετε ότι είστε κλέφτες. Εγώ έχω το θράσος να το πω.
“Έχει λαχτάρα ο κόσμος για τα ζωντανά θεάματα. Δεν γίνονται όλα με… τηλεδιασκέψεις. Το βλέπεις, θέλει να πάει στο θέατρο, του λείπει η προσωπική επαφή.”
-Αν ζητούσα μία αναγωγή σε ξένους πολιτικούς; Ποιόν σας θυμίζει ο Κλέωνας;
Τον Σαλβίνι, τον Τραμπ… Ναι. Πολιτικούς -εκλεγμένους- που ασκούν εξουσία με ύφος ολοκληρωτισμού. Όπως ο Πούτιν και άλλοι, που επί της ουσίας λένε, εγώ μπορώ και τα κάνω αυτά. Ποιος άλλος μπορεί; Απροκάλυπτα. Μπορώ να δηλητηριάζω κάποιον, να κατεβάζω αεροπλάνα, να μπαίνω σε χώρες -τα γνωστά. Πολιτικό μπούλινγκ. Η αναγωγή σε σύγχρονα πολιτικά πρόσωπα παραπέμπει σε πολιτικούς οι οποίοι ασκούν εξουσία ολοκληρωτικά και με θράσος.
-Η συνεργασία με τον Ρήγο;
Δεν είναι ένα παραδοσιακό ανέβασμα του Αριστοφάνη η παράσταση μας. Είναι πώς βλέπουμε τον Αριστοφάνη σήμερα, το 2021. Ο Ρήγος έχει στήσει έναν Χορό εξαιρετικό. Ο Χορός στην αττική κωμωδία είναι πάρα πολύ σημαντικός, καθώς πρέπει να λειτουργεί σαν ένας ηθοποιός. Ο Κωνσταντίνος το κάνει μαγικά. Έχει την εμπειρία -και την υπομονή- να δουλεύει με τους ανθρώπους, να τους δίνει ιδέες και να τους αφήνει να δημιουργούν. Και ξαφνικά βλέπεις να γίνονται πράγματα από όλους. Απροειδοποίητα. Σπέρνει ιδέες και σιγά σιγά αυτό αρχίζει και παίρνει μορφή.
Ο Αβαρικιώτης είναι εξαιρετικός, η Γουλιώτη δεν το συζητώ, τεράστια εμπειρία, και είναι μεγάλη χαρά που δουλεύω μαζί τους -δεν είχαμε συναντηθεί ποτέ στο παρελθόν-, ο Μουζουράκης έχει τον ρόλο του Δημοσθένη και τα τραγούδια του έχουν μεγάλη δυναμική -πιστεύω ότι θα επικοινωνήσει με το κοινό. Νομίζω ότι θα έχουμε ένα πολύ ωραίο τριήμερο στην Επίδαυρο.
-Η υποδοχή θα φανεί στο χειροκρότημα;
Θα φανεί πριν το χειροκρότημα. Μόνο και μόνο που θα ξεκινήσει ο κόσμος από το σπίτι του και θα κάνει τόσα χιλιόμετρα για να μας δει, είναι αποδοχή. Από κει και πέρα, το ζητούμενο είναι να το ευχαριστηθούμε κι εμείς κι εκείνοι. Να επικοινωνήσουμε. Αυτή είναι η διάθεση μας. Να περάσει καλά το κοινό, να καταλάβει το έργο και μετά να μιλήσει με τα παιδιά του γι’ αυτό που είδε, να προβληματιστεί, να το πει στους φίλους του, να έρθουν κι εκείνοι στην Επίδαυρο -γιατί είναι πολύ ωραίο το Φεστιβάλ.
-Η κωμωδία ήταν επιλογή ή προέκυψε στην πορεία;
Δεν ξεχώρισα όσον αφορά τις επιλογές μου ιδιαίτερα την κωμωδία. Η κωμωδία ήταν ένα πιο εμπορικό είδος που βρέθηκε στον δρόμο μου, μπορούσα να το υπηρετήσω, με βοηθούσαν τα εκφραστικά μου μέσα, έτσι έπαιξα και αρκετή κωμωδία. Και οφείλω να πω ότι μου αρέσει. Έχει έναν τρόπο άμεσης επικοινωνίας με το κοινό, κι επίσης δίνει τη δυνατότητα να αυτοσχεδιάσεις. Όμως και στο ξεκίνημα μου και στη συνέχεια, όποτε έβρισκα κάτι δραματικό που είχε ενδιαφέρον το έκανα. Τα πρώτα χρόνια έκανα δραματικούς ρόλους. Και στο «Εμπρός» και στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας με την Μπέτυ Αρβανίτη.
“Μου αρέσει πολύ που είμαι και στο Εθνικό Θέατρο και στην ΕΡΤ. Νομίζω ότι είναι σαν να παίζεις στην Εθνική Ελλάδας όταν είσαι στην ΕΡΤ”
Δεν είχα κάποια τάση. Βρέθηκα μία εποχή, μία δεκαπενταετία, μέσα στην τηλεόραση, όταν η τηλεόραση έδινε καλές αμοιβές σε ηθοποιούς που μπορούσαν να παίξουν κωμωδία, το είδα βιοποριστικά, και είπα εντάξει. Αφού υπάρχει αυτός ο χώρος και φαίνεται ότι μπορώ να κάνω κάτι καλό εκεί, γιατί όχι; Συνάντησα πάρα πολύ καλούς συνεργάτες -Μιχάλης Ρέππας, Θανάσης Παπαθανασίου, Αλέξανδρος Ρήγας, Δημήτρης Αποστόλου, Θοδωρής Πετρόπουλος, ανθρώπους που ξέρουν πάρα πολύ καλά το είδος, και συνεργάστηκα με επίσης πολύ καλούς συναδέλφους ηθοποιούς. Συνεργασίες που ήταν ωραίες εμπειρίες.
-Και η απολαυστική «Τούρτα της Μαμάς»;
Μου αρέσει πολύ που είμαι και στο Εθνικό Θέατρο και στην ΕΡΤ. Νομίζω ότι είναι σαν να παίζεις στην Εθνική Ελλάδας όταν είσαι στην ΕΡΤ. Είναι το κανάλι που μας έμαθε να βλέπουμε τηλεόραση. Έχω συνδέσει τα παιδικά μου χρόνια με τη Δημόσια Τηλεόραση -δεν υπήρχαν άλλα κανάλια τότε- και οι ηθοποιοί είχαν λείψει πολύ. Επί μία εικοσαετία δεν δουλεύαμε στην ΕΡΤ. Είχε άλλη ταυτότητα, ήταν ειδησεογραφικό κανάλι. Δυστυχώς η μυθοπλασία δεν είχε μερίδιο. Τώρα έγινε ένα νέο ξεκίνημα με σειρές και βλέπουμε ότι ο κόσμος τις αγκαλιάζει. Και δεν μιλάω μόνο για την Τούρτα, αλλά και για «Τα καλύτερα μας χρόνια», και για το «Χαιρέτα μου τον Πλάτανο» και για το «Ζακέτα να πάρεις».
Η Καίτη Κωνσταντίνου και η Λυδία Φωτοπούλου είναι ηθοποιοί που ξέρουν εκτός των άλλων πάρα πολύ καλά να αυτοσχεδιάζουν και να παίζουν με τους χαρακτήρες που υποδύονται. Και το κείμενο των Ρήγα - Αποστόλου σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις πράγματα και να τα απολαύσεις. Η σειρά θα συνεχιστεί και του χρόνου. Παρόλο που ήταν λίγο ρίσκο για το κρατικό κανάλι, γιατί διαχειρίζεται και κάποια θέματα λεπτά, ευαίσθητα, είχε πολύ καλή υποδοχή από τον κόσμο.
-Τον χειμώνα;
Εκτός από την Τούρτα της Μαμάς, για θέατρο δεν έχω κλείσει ακόμη. Λόγω πανδημίας δεν έχουμε σαφή εικόνα. Τον Σεπτέμβριο θα δείξει πώς θα εξελιχθούν οι επόμενοι μήνες. Λογικά θα είναι μία καλή σεζόν ο ερχόμενος θεατρικός χειμώνας. Ήδη έχει εμβολιαστεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Έχει λαχτάρα ο κόσμος για τα ζωντανά θεάματα. Δεν γίνονται όλα με… τηλεδιασκέψεις. Το βλέπεις, θέλει να πάει στο θέατρο, του λείπει η προσωπική επαφή. Μα, πηγαίνουμε στο θέατρο χιλιάδες χρόνια, μπορούσαμε ξαφνικά να το ξεχάσουμε;
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Σωτήρης Κακίσης
Σκηνοθεσία - Χορογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος
Μουσική: Θοδωρής Ρέγκλης
Σκηνικό: Κωνσταντίνος Ρήγος - Μαίρη Τσαγκάρη
Κοστούμια: Νατάσα Δημητρίου
Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας
Συνεργάτις χορογράφου: Μαρκέλλα Μανωλιάδη
Βοηθός σκηνοθέτη: Άγγελος Παναγόπουλος
Mουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός σκηνογράφου: Αλέγια Παπαγεωργίου
Β′ Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστίνα Στεφανίδη
Βοηθός ενδυματολόγου: ΑλίσαΜπουλάτ
Βοηθός ενδυματολόγου: Κατερίνα Κωστάκη
Δραματολόγος παράστασης: Εύα Σαραγά
Διανομή (αλφαβητικά):
Αλλαντοπώλης: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης
Δήμος: Στέλιος Ιακωβίδης
Κλέων: Κώστας Κόκλας
Δημοσθένης: Πάνος Μουζουράκης
Νικίας: Κωνσταντίνος Πλεμμένος
Kορυφαίοι Χορού:
Στεφανία Γουλιώτη, Κωνσταντίνος Μπιμπής (γιουκαλίλι), Γιάννης Χαρίσης
Χορός:
Πάρις Αλεξανδρόπουλος, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Θάνος Γρίβας (κιθάρα), Πάνος Ζυγούρος (μελόντικα), Κωνσταντίνος Καϊκής, Γιάννης Καράμπαμπας (κιθάρα), Αλκιβιάδης Μαγγόνας (κλαρινέτο), Βασίλης Μπούτσικος (κιθάρα), Γιώργος Πατεράκης (κιθάρα), Κωνσταντίνος Πλεμμένος, Περικλής Σιούντας (μπαγιάν), Γιώργος Σκαρλάτος (ευφώνιο), Αντώνης Σταμόπουλος (κιθάρα).
Μουσικός επί σκηνής: Λαέρτης Μαλκότσης σαξόφωνο
«Ιππείς»
Από τις έντεκα σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη, οι Ιππείς είναι ίσως η πιο έκτυπα «πολιτική» ως προς την σύγχρονη ιστορική αναφορά και το εν γένει περιεχόμενο του κωμικού μύθου που εστιάζεται στην αθηναϊκή πολιτική σκηνή. Σ᾽ αυτήν ο κωμωδιογράφος καταγγέλλει τον λαϊκισμό και τη δημαγωγία, στοχοποιώντας τον πλέον διαβόητο δημοκόπο της εποχής, Κλέωνα. Ο πολιτικός -που μετά το θάνατο του Περικλή και την περήφανη νίκη των Αθηναίων στην Πύλο επί των Λακεδαιμονίων (425π.Χ.), κατέστη πρωταγωνιστής της δημόσιας πολιτικής σκηνής- παρουσιάζεται ως ο νέος ευνοούμενος υπηρέτης του Δήμου -προσωποποίηση της Αθηναϊκής πολιτείας (πολιτεύματος)- με το όνομα Παφλαγόνας.
Το έργο ξεκινάει με τους δύο παλαιότερους υπηρέτες του Δήμου -πολλοί αναγνωρίζουν πίσω από τους χαρακτήρες τούς γνωστούς πολιτικούς και στρατηγούς της εποχής, Δημοσθένη και Νικία- να θρηνούν για την κακομεταχείρισή τους από τον βίαιο και πονηρό επιστάτη τους, τον δερματέμπορα Παφλαγόνα. Για να παρηγορηθούν από τα βάσανά τους, μεθούν και κλέβουν από τον κοιμισμένο Παφλαγόνα τους χρησμούς που φύλαγε με ιδιαίτερη ευλάβεια. Οι χρησμοί αποκαλύπτουν πως ένας αλλαντοπώλης, πολύ χειρότερος από τον Παφλαγόνα, θα τον εκτοπίσει και θα γίνει εκείνος αποδέκτης των προνομίων και της εύνοιας του Δήμου.
Πράγματι, ένας πλανόδιος αλλαντοπώλης, άξεστος και αγράμματος, που εμφανίζεται μπροστά τους, είναι ο άνθρωπος που αναφέρει ο χρησμός. Η πονηριά, η καπατσοσύνη, το αγοραίο και χυδαίο ήθος, θεωρούνται σημαντικά προσόντα για την πολιτική ανέλιξή του. Άλλωστε, σύμφωνα με τους δύο δούλους, η τέχνη του αλλαντοποιού και του πολιτικού είναι παρεμφερείς, καθώς και οι δύο προϋποθέτουν ανακατέματα και «μαγειρέματα». Έτσι, ο σαστισμένος αλλαντοπώλης, με την υποστήριξη των Ιππέων (εκπροσώπων της ανώτερης κοινωνικά και οικονομικά τάξης) που αποτελούν το Χορό της κωμωδίας, πείθεται πως είναι γραφτό του να αντιμετωπίσει και να νικήσει τον τρομερό Παφλαγόνα, ώστε να γίνει ο πρωθυπουργός (πρώτος υπηρέτης) της πόλης. Μετά από μια σειρά δοκιμασιών, οι δύο αντίπαλοι αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον σε αγώνα κολακείας, χρησμών και μονομαχία μαγειρικής, με κριτή τον ίδιο τον Δήμο. Ο αλλαντοπώλης θριαμβεύει σε όλες τις φάσεις, κατακτά τα προνόμια του ηττημένου Παφλαγόνα και προκαλεί τη θαυματουργική αναγέννησή του Δήμου, ο οποίος ανακτά το παλαιό και χαμένο μεγαλείο που είχε κατά την ένδοξη εποχή των περσικών πολέμων.
Σε μια εποχή που ο Κλέωνας βρισκόταν στο απόγειο της δημοτικότητάς του, ο Αριστοφάνης εξαπολύει αμείλικτη επίθεση εναντίον του, σατιρίζοντας τα νέα πολιτικά ήθη και τη διαφθορά που χαρακτηρίζει τη σχέση των δημοκρατικών θεσμών και των πολιτειακών οργάνων (Βουλή, Εκκλησία του Δήμου, δικαστήρια) με τους πολιτικούς ταγούς, που προσπαθούν να εξασφαλίσουν την δημοτικότητα και λαϊκή εύνοια με κολακείες και απάτες, αποβλέποντας προ πάντων στο προσωπικό τους συμφέρον και όχι στο κοινό καλό.
Οι Ιππείς παρουσιάστηκαν στα Λήναια το 424 π.Χ. και κέρδισαν το πρώτο βραβείο. Ήταν η πρώτη φορά που ο Αριστοφάνης σκηνοθέτησε ο ίδιος το έργο του.
Στο Εθνικό Θέατρο, οι Ιππείς παρουσιάστηκαν το 1968 και το 1976 σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, και το 1991 σε σκηνοθεσία Κώστα Μπάκα.
Info
Εθνικό Θέατρο - «Ιππείς» του Αριστοφάνη
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
25, 26, 27 Ιουνίου
Πληροφορίες - Προπώληση Εισιτηρίων:
n-t.gr, aefestival.gr, tickets.aefestival.gr, ticketservices.gr/el/NationalTheatre/
Τηλ.: 210 7234567 (Δευ– Κυρ: 09:00-21:00)
Εκδοτήρια Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου (Πανεπιστημίου 39, Στοά Πεσμαζόγλου)
Καταστήματα Public
Περιοδεία
3 Ιουλίου, Καβάλα Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
8 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Ηλιδας
16 & 17 Ιουλίου, Κύπρος Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
31 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
3 Αυγούστου, Θεσσαλονίκη Θέατρο Δάσους
1 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Πέτρας
4 - 5 και 7-10 Σεπτεμβρίου Σχολείον της Αθήνας Ειρήνη Παπά
12 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»
19 Σεπτεμβρίου, Ελευσίνα, Παλαιό Ελαιουργείο
22 Σεπτεμβρίου, Κατράκειο Θέατρο