Κράτος εν αναμονή: Πως να υπερβούμε την προεκλογική παράλυση της δημόσιας διοίκησης

Το raison d’ etre της είναι ο πολίτης
tampatra via Getty Images

Η δημόσια διοίκηση είναι ο εκτελεστικός βραχίονας του κράτους. Ως τέτοια πρέπει να είναι απρόσωπη, αποτελεσματική, αντικειμενική μα πάνω απ’ όλα σταθερή. Ο γραφειοκρατικός μηχανισμός εκτέλεσης της κρατικής βούλησης οφείλει να διεκπεραιώνει τον ρόλο του και να ασκεί τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντά του υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, όρους και υλικές ή άυλες προϋποθέσεις επειδή ακριβώς το κράτος, ως εξουσιαστική έκφραση της γενικής βούλησης και προαγωγός του εθνικού και κοινωνικού συμφέροντος, έχει εκ της φύσεως του μια συνέχεια που ξεπερνά τις ιστορικές συγκυρίες, τις ευμετάβλητες κοινωνικοοικονομικές συνιστώσες και τους ρευστούς κομματικούς συσχετισμούς.

Ως εκ τούτου και παρά το γεγονός ότι η κρατική εξουσία είναι αναμφισβήτητα το διαχρονικό επίδικο των, ενίοτε αδυσώπητων, πολιτικών ανταγωνισμών εντός του πολιτειακού πλαισίου κοινοβουλευτικής δημοκρατίας θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξασφαλίζονται και να υφίστανται τα εχέγγυα ανεξαρτησίας και αδιατάρακτης λειτουργικότητας της δημόσιας διοίκησης σε κάθε περίοδο. Αδήριτη προϋπόθεση για την ικανοποίηση του στόχου μιας ανεξάρτητης δημόσιας διοίκησης είναι η εδραίωση μιας αντίληψης του κράτους ως συνισταμένης συμφερόντων και όχι επάθλου των νικητών. Ενός αντικειμενικού ισορροπιστή αντιτιθέμενων τάσεων μέσα στο κοινωνικό σώμα και όχι ενός εκκρεμούς που παλινδρομεί και παραλύει ενώπιον κάθε κυβερνητικής εναλλαγής.

Δυστυχώς την στρεβλή δημοκρατική μας παράδοση ο κρατικός μηχανισμός έχει εγγραφεί ως εξάρτημα και παρακολούθημα της πολιτικής ηγεσίας, μεταγγιζοντας έτσι στην ιδιοσυστασία του την μεταβλητότητα και την παροδικότητα των εκλογικών κύκλων. Ενώ η σταθερότητα και η αυθυπαρξια της δημόσιας διοίκησης αποτελεί εδώ και αρκετούς αιώνες κοινοτοπία στις ανεπτυγμένες δημοκρατίες, στην δική μας πολιτικοδιοικητική παράδοση η προεκλογική καχυποψία μεταφράζεται σε παράλυση και αδράνεια. Ακόμη και στοιχειώδεις διοικητικές λειτουργίες αναβάλλονται ή καρκινοβατούν για μήνες υπό το πρίσμα της επικείμενης αλλαγής.

Η στελέχωση της δημόσιας διοίκησης με το απαραίτητο προσωπικό απαγορεύεται δια νόμου κατά χρονικό διάστημα πριν τις εκλογικές αναμετρήσεις παρότι υφίσταται ένας αμερόληπτος και αντικειμενικός οργανισμός επιλογής προσωπικού. Χρηματοδοτικές δραστηριότητες παντός είδους και για οποιοδήποτε αιτία αμφισβητούνται και στιγματίζονται αδιακρίτως ως χαριστικές και ρουσφετολογικές. Σχεδιασμοί και αποφάσεις, όχι απαραίτητα με μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, μετατίθενται στις διαβόητες ελληνικές καλένδες επηρεάζοντας αρνητικά την επίτευξη επιβεβλημένων στόχων και την εκπλήρωση αυτονόητων υποχρεώσεων. Σαστισμένοι υψηλόβαθμοι κρατικοί υπάλληλοι παίζουν καθυστερήσεις και παρακολουθούν το πολιτικό τοπίο που επανακαθορίζεται για να λάβουν τις πιο ωφέλιμες για αυτούς θέσεις. Εν τω μεταξύ η χώρα και οι πολίτες της επωμίζονται το βάρος αυτής της απόλυτα αναμενόμενης κατά τα άλλα παράλυσης. Τελικά η ίδια η προσφυγή στην λαϊκή ετυμηγορία, αυτή ή κορυφαία δημοκρατική στιγμή, μολύνεται με τις αβελτηρίες και τα αυτιστικά σύνδρομα του κράτους εν αναμονή.

Σχεδόν δύο αιώνες μετά την γέννηση του, το ελληνικό κράτος συνεχίζει να παρουσιάζει παιδικές ασθένειες. Ενώ η χώρα μας ανήκει στον σκληρό πυρήνα της ευρωπαϊκής ενοποίησης και συνεχίζει να συγκαταλέγεται, ακόμη και μετά από μια δεκαετία μνημονιακής προσαρμογής, στην χορεία των πιο ανεπτυγμένων δημοκρατιών του κόσμου, της λείπει η αυτοπεποίθηση μιας ισχυρής δημοκρατίας και της προβλεψιμότητας μιας σταθερής και στοχοπροσηλωμένης, ανεξάρτητης δημόσιας διοίκησης που μπορεί να λειτουργεί και να παράγει δημόσια αγαθά, χωρίς να λοξοκοιτάζει, γεμάτη αγωνία, προς την κορυφή.

Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα για να ανατινάξουμε αυτό το φαύλο πλαίσιο που δεν μας αξίζει. Οφείλουμε να υπερβούμε την καχυποψία και την στασιμότητα με βήματα που θα εδραιώσουν μια νέα αντίληψη για το κράτος και θα αποκαθάρουν την εκλογική διαδικασία από τον πραγματικό ή εικαζόμενο πελατειασμό. Ολοκλήρωση της αξιοκρατικής επιλογής και τοποθέτησης μόνιμων, και όχι μετακλητών, γραμματέων στις υπουργικές δομές και ανωτερων στελεχών σε όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης οι οποίοι δεν θα επηρεάζονται από την εναλλαγή των κυβερνήσεων και των πολιτικών ηγεσιών.

Πολυετείς στρατηγικοί σχεδιασμοί με συγκεκριμένη στοχοθεσία και προθεσμίες, που θα εκτείνονται και πέραν τον εκλογικών κύκλων, ειδικά σε τομείς όπου η συναίνεση για την επίτευξη στόχων είναι πρόδηλη και εκπεφρασμένη. Απελευθέρωση των προσλήψεων, κατά την προεκλογική περίοδο, αποκλειστικά μέσω του ΑΣΕΠ όχι μόνο στους τομείς της υγείας και της παιδείας αλλά σε όλους τομείς της δημόσιας και τοπικής αυτοδιοίκησης, εφόσον τα σχετικά αιτήματα έχουν κατατεθεί πριν την έναρξη της προεκλογικής περιόδου. Δημοσίευση συγκριτικών στοιχείων δαπανών, ανα υπουργείο, σε ειδικό ιστότοπο προκειμένου κάθε πολίτης να μπορεί να διαπιστώσει τυχόν αύξηση τους, πέραν του αναμενόμενου ή του φυσιολογικού, κατά το έτος που προηγείται των προγραμματισμένων εθνικών εκλογών.

Μια σύγχρονη δημόσια διοίκηση δεν έχει το δικαίωμα να φοβάται, να παραλύει και να αδρανεί ενόψει προγραμματισμένων ή έκτακτων εκλογικών αναμετρήσεων. Ο ρόλος της είναι η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, Ο σκοπός της είναι η διαρκής και αδιάλλειψη παραγωγή ποιοτικών δημοσίων αγαθών. Το raison d’ etre της είναι ο πολίτης και όχι ο παροδικός κάτοχος του υπουργικού θώκου. Η εθνική στρατηγική και οι γενικές κατευθύνσεις και καθορίζονται φυσικά από την εκάστοτε εκλεγμένη κυβέρνηση όμως η κρατική διοίκηση οφείλει να μπορεί να λειτουργεί σταθερά και αποτελεσματικά, στο πλαίσιο της νομιμότητας ακόμα και στο πλαίσιο ενός ρευστού, απρόβλεπτου πολιτικού σκηνικού. Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι υπηρέτες του Λαού.

Δημοφιλή