Η απρόσμενη ψυχολογική αιτία που μας κάνει να αγοράζουμε προϊόντα καθαρισμού

Η απρόσμενη ψυχολογική αιτία που μας κάνει να αγοράζουμε προϊόντα καθαρισμού
Woman buys washing powder
97 via Getty Images
Woman buys washing powder

Οι άνθρωποι που νιώθουν πως έχουν χάσει τον έλεγχο του γύρω τους περιβάλλοντος, τείνουν να αγοράζουν περισσότερα καθαριστικά προϊόντα, είδη γραφείου, παυσίπονα και άπαχο γάλα σε σχέση με τους υπόλοιπους καταναλωτές, σύμφωνα με νέα έρευνα. Φαίνεται ότι οι αγοραστές πιστεύουν πως τα προϊόντα που έχουν την ιδιότητα να λύνουν προβλήματα -ή, στην περίπτωση του άπαχου γάλατος, να παρέχουν καλύτερη υγεία και σωματική λειτουργία- θα τους βοηθήσουν να νιώσουν πως έχουν τη ζωή τους υπό έλεγχο.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Journal of Consumer Research και παρουσιάζει αναλυτικά μια σειρά πειραμάτων που υπολόγισαν πώς μια αντιληπτή απώλεια ελέγχου αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ψωνίζουμε. Σε ένα από τα πειράματα, οι ερευνητές ζήτησαν από τους ανθρώπους που έμπαιναν σε ένα αμερικάνικο σούπερ μάρκετ να θυμηθούν κάποια στιγμή που αισθάνθηκαν πως είχαν χάσει τον έλεγχο του περιβάλλοντός τους (είτε έχοντας παγιδευτεί στην κίνηση, είτε περιμένοντας μια καθυστερημένη πτήση στο αεροδρόμιο, είτε όταν απολύθηκαν, για παράδειγμα) ή κάποια στιγμή που ένιωθαν πως είχαν τον πλήρη έλεγχο (π.χ. όταν τα αρίστευσαν σε μια εξέταση). Τα θέματα δόθηκαν τυχαία σε κάθε πελάτη, και ζητήθηκε από τον καθένα να γράψει μια μικρή έκθεση περιγράφοντας λεπτομερώς την εμπειρία. Έπειτα τους άφησαν να συνεχίσουν κανονικά τα ψώνια τους και, κατά την έξοδό τους από το κατάστημα, έδωσαν τις αποδείξεις των αγορών τους στους ερευνητές.

Οι ερευνητές κατέληξαν πως οι αντιλήψεις του ελέγχου μπορούν να εκδηλωθούν στο καλάθι των αγορών μας. Οι αγοραστές που θυμήθηκαν πρώτα τη στιγμή που είχαν χάσει τον έλεγχο του περιβάλλοντός τους, αγόρασαν πάνω από το διπλάσιο αριθμό «χρηστικών» προϊόντων, όπως εργαλεία και είδη καθαρισμού, σε σχέση με τους άλλους αγοραστές. Οι καταναλωτές με «χαμηλό έλεγχο» ξόδεψαν κατά μέσο όρο $5.91 σε αυτά τα προϊόντα, ενώ οι καταναλωτές με «υψηλό έλεγχο» ξόδεψαν μόνο $3 στην ίδια κατηγορία.

«Οι καταναλωτές που αντιμετωπίζουν απώλεια ελέγχου είναι πιθανότερο να αγοράσουν προϊόντα που είναι πιο λειτουργικά στη φύση τους, όπως κατσαβίδια και απορρυπαντικά πιάτων, επειδή συνήθως συνδέονται με την αντιμετώπιση προβλημάτων, κάτι που μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση του ελέγχου αυτών των ανθρώπων», γράφουν οι επιστήμονες στην έρευνα -οι οποίοι είναι καθηγητές σε διάφορες σχολές επιχειρήσεων στη Σιγκαπούρη.

Το να έχεις «χαμηλό έλεγχο» δεν είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα κάποιου ανθρώπου ή συναίσθημα, αλλά μάλλον ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, λένε οι ερευνητές Andy Yap και Charlotte Chen.

«Μια απώλεια ελέγχου δεν σημαίνει ότι κάποιος είναι εκτός ελέγχου ή στερείται αυτοπειθαρχίας. Αναφέρεται στην καθημερινή, θεμελιώδη εμπειρία της αδυναμίας κάποιου να παράγει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον», γράφουν στην έρευνα. «Τέτοιου είδους καταστάσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν κυκλοφοριακές συμφορήσεις ή μεγάλες ουρές στο ταμείο, ειδικά σε ένα υπερπλήρες κατάστημα. Επίσης, περιγράφει τι αισθάνεται κάθε γονέας όταν το παιδί του αρχίζει να φωνάζει και να κλαίει στο σούπερ μάρκετ».

Η αγορά χρήσιμων αντικειμένων μπορεί να βοηθήσει τους αγοραστές να αντιμετωπίσουν αυτές τις εμπειρίες, αναφέρουν οι ερευνητές.

Παλιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι οι υλιστές άνθρωποι τείνουν να πηγαίνουν για ψώνια όταν βιώνουν άγχος και οι μοναχικοί άνθρωποι βρίσκουν παρηγοριά στις αγορές όταν στρεσάρονται. Ωστόσο, η μελέτη για τα σούπερ μάρκετ και όσες παρόμοιες την ακολούθησαν, είναι από τις πρώτες που συνδέουν την αντιληπτή έλλειψη ελέγχου με τα πρακτικά προϊόντα των οποίων η φύση είναι να λύνουν προβλήματα.

Βέβαια, τα ψώνια για είδη καθαρισμού ως «μέσο αντιμετώπισης μιας ψυχολογικής απειλής» μπορεί να σας αδειάσουν το πορτοφόλι, προσθέτουν οι ερευνητές. Αλλά αν είστε φειδωλοί, μπορούν να χρησιμεύσουν ως ένας αποτελεσματικός και χαμηλού κόστους τρόπος για να αισθάνεστε καλύτερα όταν τα πράγματα δυσκολεύουν.

Δείτε το κι έτσι: δεν θα ξεμείνετε ποτέ από υγρό καθαριστικό πιάτων.