«Lügenpresse». Τι σημαίνει η χειρότερη γερμανική λέξη. Η ιστορία της, η χρήση και η επιστροφή της σε Γερμανία και ΗΠΑ

«Lügenpresse». Τι σημαίνει η χειρότερη γερμανική λέξη με το αρνητικό παρελθόν που επιστρέφει σε Γερμανία και ΗΠΑ
wikimedia commons

Πριν από λίγες ημέρες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άρχισε να σχολιάζεται ευρέως ένα βίντεο στο οποίο εμφανίζονται υποστηρικτές του υποψήφιου για την προεδρία των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ να φωνάζουν τη λέξη «Lügenpresse». Πολλοί αναρωτήθηκαν τι μπορεί να σήμαινε αυτή η λέξη που έμοιαζε γερμανικής προέλευσης αλλά και ακόμη περισσότερο γιατί ψηφοφόροι του Τραμπ την επαναλάμβαναν με έμφαση σε μια προεκλογική συγκέντρωση.

Σύντομα, το βίντεο είδαν και Γερμανοί χρήστες του διαδικτύου που αμέσως έσπευσαν να προσφέρουν όχι μόνο μια μετάφραση της λέξης αλλά πολύ περισσότερα, παρέχοντας πληροφορίες γιατί είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ύβρης. Αυτό καθώς συνδέεται με συγκεκριμένα γεγονότα του Μεσοπολέμου και των εντάσεων της προ-ναζιστικής και ναζιστικής περιόδου της Γερμανίας αλλά και αργότερα, αν και πιο περιορισμένα, στην Ανατολική Γερμανία.

Για πολλούς, είναι σήμερα η χειρότερη λέξη της γερμανικής γλώσσας.

«Lügenpresse» λοιπόν, όπως αναφέρει σε σχετικό δημοσίευμα και η Washington Post, σημαίνει «ψεύτης Τύπος», δηλαδή ΜΜΕ που μεταφέρουν/δημοσιεύουν ψευδείς πληροφορίες.

Η ίδια η λέξη, χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη Ναζιστική Γερμανία και για το λόγο αυτό είναι πολύ αρνητικά φορτισμένη από ιστορικής πλευράς. Στις μέρες μας, φαίνεται να έχει επιστρέψει στη Γερμανία καθώς έχει παρατηρηθεί πως χρησιμοποιείται ξανά ευρέως από μέλη ξενοφοβικών, ακροδεξιών οργανώσεων.

Μάλιστα από το 2015, είναι για πολλούς μια λέξη «ταμπού» που χαρακτηρίζεται ως «βρώμικη»με τη συμβολή και ακαδημαϊκών που πρώτοι επεσήμαναν την επαναφορά της χρήσης αυτής της λέξης από αντι-ισλαμιστικά κινήματα όπως το διαβόητο Pegida μέλη της οποίας αρέσκονται να τη χρησιμοποιούν παρουσία εκπροσώπων του Τύπου.

Σημειώνεται πως στην περίπτωση της Γερμανίας οι φραστικές επιθέσεις κατά των ΜΜΕ, σύντομα μετατράπηκαν και σε σωματικές και όπως έχει επισημανθεί, πολλές φορές ήταν αδύνατον για δημοσιογράφους, φωτογράφους, cameramen να καλύψουν πορείες του Pegida χωρίς να επιστρατεύσουν υπηρεσίες ιδιωτικής ασφάλειας. Και κάποιοι που το τόλμησαν έπεσαν θύματα ξυλοδαρμού.

Αν αυτό όμως είναι το περιεχόμενο που στις μέρες μας φασιστικές, νεοναζιστικές, ακροδεξιές, ξενοφοβικές οργανώσεις επιφυλάσσουν να προσδώσουν ξανά στη συγκεκριμένη λέξη- πέραν της ακριβής της ερμηνείας-θα πρέπει να θυμίσουμε πως και η ιστορία που κουβαλά η λέξη «Lügenpresse» δεν είναι καλύτερη.

Ο όρος έχει αναφερθεί πως υπήρχε πριν ακόμη οι Ναζί αναλάβουν την εξουσία στη Γερμανία αλλά και πως χρησιμοποιήθηκε στην πολιτικό δημόσιο λόγο ήδη από τον 19ο αιώνα και μάλιστα με ένταση κατά την Επανάσταση του Μαρτίου του 1848. Κατά άλλους, και όπως αναφέρει και η γερμανική εφημερίδα εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, ο όρος επινοήθηκε από τον Reinhold Anton το 1914 ενώ το γερμανικό Υπουργείο Άμυνας κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Η Lügenpresse των εχθρών μας» το 1918 κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Σημειώνεται πάντως πως ο Αnton- πιθανότατα ψευδώνυμο- χρησιμοποιούσε τη συγκεκριμένη λέξη σε διάφορα βιβλία για να επισημάνει και να στιγματίσει την «ξένη προπαγάνδα».

Εκείνη την εποχή, η λέξη χρησιμοποιείτο πάντως πιο περιγραφικά. Μερικά χρόνια αργότερα όμως, είχε μετατραπεί σε ένα προπαγανδιστικό, υβριστικό σύνθημα, που χρησιμοποιείτο για να ανακινεί το μίσος κυρίως εναντίον των Εβραίων και των κομμουνιστών. Οι δε επικριτές του καθεστώτος του Αδόλφου Χίτλερ χαρακτηρίζονταν- και στιγματίζονταν- συχνά ως μέλη του «μηχανισμού Lügenpresse».

Μέχρι και τις μέρες η λέξη είναι φορτισμένη πολύ αρνητικά και το «νόημά» της σε αντίθεση με τη μετάφρασή της, παραπέμπει στο μίσος κατά των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ άλλα και όσων- κατά την κρίση κάποιων- αντιτίθεται «στη βούληση του λαού». Αυτή η αφηρημένη ερμηνεία εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και φυσικά συνδέθηκε και με το μίσος κατά των Εβραίων, των Σλάβων, των Ρομά, των ομοφυλόφιλων, των Κομμουνιστών, των ατόμων με αναπηρίες κα.

Περιττό να ειπωθεί πως η λέξη « Lügenpresse» ήταν από τις αγαπημένες του υπουργού Προπαγάνδας, Τζόζεφ Γκέμπελς και οι συνέπειες της διαρκής χρήσης της, ήταν ολέθριες.

Η λέξη εξαφανίστηκε από τη Δυτική Γερμανία, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αλλά κατάφερε να επιβιώσει στην κομμουνιστική, Ανατολική Γερμανία καθώς χρησιμοποιήθηκε για να καταδικάσει τις χώρες της Δύσης.

Δημοφιλή