Πάνω από 4.000 χρόνια πριν, δεκάδες άνδρες που βρήκαν τον θάνατο από φρικτά τραύματα μουμιοποιήθηκαν και τάφηκαν μαζί κοντά στο Λούξορ. Οι ομαδικές ταφές ήταν πολύ σπάνιο φαινόμενο στην αρχαία Αίγυπτο- οπότε και προέκυψε ένα αρχαιολογικό μυστήριο: Πώς κατέληξαν μαζί όλες αυτές οι μούμιες;
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Live Science, πρόσφατα αρχαιολόγοι επισκέφθηκαν τον αινιγματικό «Τάφο των Πολεμιστών» στο Ντέιρ ελ Μπαχάρι της Αιγύπτου, ο οποίος ήταν σφραγισμένος από τότε που ανακαλύφθηκε, το 1923.
Ύστερα από ανάλυση στοιχείων από τον τάφο και άλλους αρχαιολογικούς χώρους στην Αίγυπτο, αποκαλύφθηκε η ιστορία ενός αιματηρού κεφαλαίου της αιγυπτιακής ιστορίας, κατά τα τέλη της περιόδου του Παλαιού Βασιλείου, γύρω στο 2150 πΧ.
Τα ευρήματα των αρχαιολόγων παρουσιάζονται στο ντοκιμαντέρ «Secrets of the Dead: Egypt’s Darkest Hour» του PBS και αποκαλύπτουν μια περίοδο αναταραχής εξαιτίας μαχών μεταξύ τοπικών κυβερνητών πριν από 4.200 χρόνια, μετά τη βασιλεία του Πέπι του 2ου. Χωρίς ισχυρή κεντρική διακυβέρνηση, οι τοπικοί ηγεμόνες απέκτησαν μεγαλύτερη εξουσία, ενώ, καθώς το κλίμα άλλαζε σε όλο τον κόσμο, την χώρα έπληξε ξηρασία δεκαετιών, με αποτέλεσμα πείνα και οικονομική κρίση.
Η αρχαιολόγος Σαλιμά Ικράμ, καθηγήτρια Αιγυπτιολογίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στο Κάιρο, μελέτησε τις μούμιες με κινηματογραφικό συνεργείο στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 2018, με τη συνεργασία του αιγυπτιακού υπουργείου Αρχαιοτήτων και τη συνδρομή ντόπιων ειδικών, είπε η Νταβίνα Μπρίστοου, παραγωγός και σκηνοθέτις του ντοκιμαντέρ, στο Live Science.
Από την είσοδο του τάφου και μετά, ένας λαβύρινθος σηράγγων εκτείνεται 61 μέτρα στην πλαγιά. Οι θάλαμοι ήταν γεμάτοι με μουμιοποιημένα μέλη και σωρούς από επιδέσμους που κάποτε ήταν τυλιγμένοι γύρω από τα πτώματα, αλλά αργότερα ξετυλίχθηκαν, σύμφωνα με την Ικράμ.
Τα πτώματα φαίνεται πως ανήκαν όλα σε άνδρες, και πολλά έφεραν σοβαρά τραύματα, όπως κρανία που είχαν σπάσει ή διατρηθεί (πιθανότατα από χρήση όπλων) ενώ πολλά είχαν αιχμές από βέλη, υποδεικνύοντας πως ήταν πολεμιστές που είχαν πεθάνει στη μάχη- μάλιστα, μία από τις μούμιες έφερε ένα προστατευτικό γάντι στο χέρι, όπως αυτά που φορούσαν οι τοξότες. «Αυτοί οι άνθρωποι είχαν αιματηρούς, φοβερούς θανάτους» είπε η Ικράμ.
Στοιχεία από άλλα σημεία της Αιγύπτου υποδεικνύουν πως σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ακραίας αναταραχής στη χώρα: Κάποια από τα αποδεικτικά στοιχεία για αυτό βρέθηκαν στον τάφο του φαραώ Πέπι του 2ου, η βασιλεία του οποίου είχε μόλις τελειώσει, είπε στο Live Science ο Φιλίπ Κολομπέρτ, αιγυπτιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης στην Ελβετία.
Ο τάφος του φαραώ στη Σακάρα της Αιγύπτου ήταν εντυπωσιακός, και χτίστηκε κατά τα νεανικά του χρόνια, κάτι που υποδεικνύει πως τότε το βασίλειό του ήταν ασφαλές. Ωστόσο, λεηλατήθηκε λίγο μετά την ταφή του- κάτι που υποδεικνύει πως οι Αιγύπτιοι είχαν αρχίσει ήδη να αμφισβητούν την θεϊκή φύση του φαραώ και την ισχύ της κεντρικής κυβέρνησης.
Καθώς η επιρροή και ισχύς του φαραώ μειωνόταν κατά τα τέλη της πολυετούς βασιλείας του (λέγεται πως κράτησε για 60- 90 έτη, με τον φαραώ να έχει ανέβει στον θρόνο περίπου 4.300 χρόνια πριν, σε ηλικία έξι ετών, μερικούς αιώνες μετά το χτίσιμο των Μεγάλων Πυραμίδων και της Σφίγγας) οι τοπικοί ηγεμόνες γίνονταν όλο και πιο ισχυροί, και οι τάφοι τους πιο πολυτελείς. Κατά την αρχή της βασιλείας του, ο Πέπις ο 2ος είχε τον έλεγχο της χώρας, ωστόσο καθώς περνούσαν τα χρόνια αποδυναμωνόταν και ενισχύονταν οι τοπικοί ηγεμόνες. Ο ίδιος πέθανε σε μεγάλη ηλικία, και υπάρχουν ελάχιστα ίχνη των διαδόχων του, καθώς κανένας από τους γιους ή αδελφούς του δεν βασίλεψε για πολύ. Η μούμια του ίδιου δεν βρέθηκε ποτέ.
Στον τάφο του Ανχτίφι, ενός από τους προαναφερθέντες ηγεμόνες, που χτίστηκε στην Κουμπέτ ελ Χάουα μετά τον θάνατο του φαραώ, υπάρχουν επιγραφές που υποδεικνύουν συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών πολιτικών παρατάξεων, υποδεικνύοντας κοινωνική αναταραχή, εμφύλιες συγκρούσεις και απώλεια ελέγχου από την κεντρική κυβέρνηση, λέει στο ντοκιμαντέρ ο Αντόνιο Μοράλες, αιγυπτιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αλκάλα στη Μαδρίτη. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο λιμός από την ξηρασία πιθανώς επιτάχυνε την κοινωνική κατάρρευση. Άλλη μια επιγραφή στον τάφο του ηγεμόνα αναφέρει πως το νότιο τμήμα της χώρας λιμοκτονεί σε βαθμό που οι άνθρωποι έτρωγαν τα ίδια τους τα παιδιά, και «όλη η χώρα έχει γίνει σαν ακρίδα που πεθαίνει από την πείνα».
Αυτές οι συνθήκες πιθανότατα δημιούργησαν τις βάσεις για μια μάχη όπου σκοτώθηκαν οι 60 άνδρες και στη συνέχεια τάφηκαν στον ίδιο τάφο, σύμφωνα με την Ικράμ. Σημειώνεται πως έρευνες σε πυρήνες πάγου από το Κιλιμάντζαρο υποδεικνύουν μια δραματική αλλαγή του κλίματος περίπου την ίδια περίοδο κατά την οποία κατέρρευσε το Παλαιό Βασίλειο.
Μετά τον θάνατο του φαραώ, η στάθμη του Νείλου έπεσε τόσο πολύ που τα νησιά της ανατολικής και δυτικής Ελεφαντίνης έγιναν ένα, και η πόλη επεκτάθηκε στην περιοχή που παλαιότερα ήταν βάλτοι, υποδεικνύοντας σταδιακή αλλαγή του κλίματος της Αιγύπτου, που γινόταν ξηρότερο. Η κλιματική αυτή κρίση, σε συνδυασμό με τις πολιτικές διαμάχες, οδήγησε σε μια μακρά περίοδο πολέμων, που κράτησε περίπου 130 χρόνια.