Economist: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη μετανάστευση στη Μεσόγειο

Economist: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη μετανάστευση στη Μεσόγειο
Migrants wait to disembark from an Italian Coast Guard ship after being rescued in Porto Empedocle, Sicily, southern Italy, Saturday, Feb. 14, 2015. The U.N. High Commissioner for Refugees, Save the Children, Amnesty International and other aid groups blasted the new EU-backed rescue patrol as insufficient for the task at hand. The European Union took over Mediterranean patrols after Italy phased out its robust Mare Nostrum operation in November. Mare Nostrum (Our Seas) had been launched in 2013 after 360 migrants drowned off the coast of the Sicilian island of Lampedusa. But the EU's Triton mission only operates a few miles off Europe's coast â its job is to patrol Europe's borders â whereas Mare Nostrum patrols took Italian rescue ships up close to Libya's coast. (AP Photo/Francesco Malavolta)
Migrants wait to disembark from an Italian Coast Guard ship after being rescued in Porto Empedocle, Sicily, southern Italy, Saturday, Feb. 14, 2015. The U.N. High Commissioner for Refugees, Save the Children, Amnesty International and other aid groups blasted the new EU-backed rescue patrol as insufficient for the task at hand. The European Union took over Mediterranean patrols after Italy phased out its robust Mare Nostrum operation in November. Mare Nostrum (Our Seas) had been launched in 2013 after 360 migrants drowned off the coast of the Sicilian island of Lampedusa. But the EU's Triton mission only operates a few miles off Europe's coast â its job is to patrol Europe's borders â whereas Mare Nostrum patrols took Italian rescue ships up close to Libya's coast. (AP Photo/Francesco Malavolta)
ASSOCIATED PRESS

Εκτενές δημοσίευμα σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές και τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το πέρασμα μεταναστών και προσφύγων στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου δημοσιεύει ο Economist, καθώς οι επανειλημμένες τραγωδίες έχουν επαναφέρει στην επικαιρότητα το μεταναστευτικό.

Στο πλαίσιο του δημοσιεύματος παρατίθεται μια σειρά ερωτημάτων και απαντήσεων, συνοδεία γραφημάτων.

-Τι περιλαμβάνει το ταξίδι για το πέρασμα της Μεσογείου;

Οι μετανάστες που ξεκινούν από τη βόρεια Αφρική για την Ιταλία το κάνουν κυρίως από τη Λιβύη, ακόμα και αν υπάρχουν επίσης διαδρομές προς την Ιταλία από την Αίγυπτο και το Μαρόκο, καθώς και από την Τουρκία προς την Ελλάδα. Αναφορά του 2013 για τα Ηνωμένα Έθνη (UNHCR) που συνετάχθη από την Altai consulting υπολογίζει ότι το κόστος της μετάβασης στη Λιβύη κυμαίνεται από τα 200 δολάρια στα 1.000 από τη δυτική Αφρική και από τα 1.000 στα 6.000 από το Κέρας της Αφρικής. Το πέρασμα της θάλασσας έχει «κόμιστρο» που ξεκινά από μερικές εκατοντάδες δολάρια και φτάνει σε μερικές χιλιάδες. Στην ακτή οι επιβάτες φορτώνονται είτε σε φουσκωτά με περιορισμένα καύσιμα και χωρίς καπετάνιο ή οδηγό να τους βοηθά ή στοιβάζονται σε αλιευτικά που έχουν πληρώματα και καπετάνιους. Το ταξίδι από τη Λιβύη στην Ιταλία είναι μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων, αλλά συχνά τα σκάφη δεν προορίζονται για να ολοκληρώσουν όλη τη διαδρομή. Από τη στιγμή που έχουν απομακρυνθεί από την ακτή της Λιβύης, αποστέλλεται σήμα κινδύνου με την ελπίδα περισυλλογής μεταναστών, είτε από κάποιο περαστικό εμπορικό σκάφος ή αλιευτικό, ή από τις ακτοφυλακές της Ιταλίας ή της Μάλτας. Σε περίπτωση που το σκάφος είναι επανδρωμένο, τα πληρώματα είτε το εγκαταλείπουν είτε κάνουν τους μετανάστες, συχνά με επιτυχία.

-Γιατί ρισκάρουν το εν λόγω ταξίδι;

Οι πρόσφυγες/ μετανάστες προσπαθούν να διαφύγουν από πολέμους, καταπιεστικά καθεστώτα, κοινωνικές αναταραχές και φτώχεια. Οι περισσότεροι είναι άνδρες νεαρής ηλικίας. Κάνουν τα ταξίδια σε κομμάτια, σταματώντας και δουλεύοντας σε διάφορα μέρη κατά τη διαδρομή. Σύμφωνα με ιταλικές εκτιμήσεις, στη Λιβύη αυτή τη στιγμή βρίσκονται μεταξύ 500.000 και ενός εκατ. ατόμων που περιμένουν να περάσουν. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι συνήθως πολύ κακές, αλλά οι περισσότεροι μετανάστες δεν έχουν τρόπο να επιστρέψουν στα μέρη από όπου προέρχονται.

-Από πού προέρχονται οι περισσότεροι μετανάστες;

Η σύνθεση των ροών έχει αλλάξει με το πέρασμα των ετών. Οι μετανάστες επί της παρούσης προέρχονται κυρίως από τη δυτική Αφρική, το Κέρας της Αφρικής και, από το 2013 και μετά, από τη Συρία. Πέρυσι, σύμφωνα με το UNHCR, το 31% των αφίξεων ήταν Σύριοι, και το 18% εγκατέλειπαν την Ερυθραία. Μέχρι τώρα, η ροή προς την Ιταλία αποτελείται κυρίως από μετανάστες από τη Γκάμπια, τη Σενεγάλη και τη Σομαλία. Υπάρχουν διαδρομές μέσα από τη Σαχάρα τόσο από τη δυτική Αφρική όσο και από το Κέρας της Αφρικής, υπάρχουν επίσης κάποιες διαδρομές κατά μήκος της ακτής της Μεσογείου. Για πολλές από τις κοινότητες που βρίσκονται σε αυτή τη διαδρομή, η ροή των μεταναστών είναι πλέον βασικό κομμάτι της οικονομίας τους.

-Πού καταλήγουν;

Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που έχουν φύγει από τη Λιβύη καταλήγουν στην Ιταλία, αναφέρει ο Economist – συχνά στη Λαμπεντούζα. Η Ελλάδα και η Μάλτα αποτελούν επίσης κοινού προορισμούς. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στη συνθήκη Δουβλίνο 2, βάσει της οποίας η χώρα εισόδου αναλαμβάνει και την ευθύνη των εισελθόντων μεταναστών. Ωστόσο, η Γερμανία, η Γαλλία και Βρετανία υποστηρίζουν ότι καταλήγουν να δέχονται περισσότερους πρόσφυγες και μετανάστες, τόσο εξαιτίας μεταναστευτικών ροών από άλλες κατευθύνσεις (για παράδειγμα, μέσω των Βαλκανίων) όσο και λόγω της «ενθάρρυνσης των μεταναστών από τους νότιους να κινηθούν προς τον βορρά».

-Γιατί είναι τόσο επικίνδυνο το ταξίδι;

Τα σκάφη που χρησιμοποιούνται είναι παλιά και αμφίβολης αξιοπιστίας, ενώ τα πληρώματά τους συχνά τα εγκαταλείπουν. Επίσης, είναι υπερφορτωμένα. Το σκάφος που βυθίστηκε στις 19 Απριλίου ήταν περίπου 20 μέτρων και μετέφερε πάνω από 900 ανθρώπους, πολλοί εκ των οποίων ήταν κλειδωμένοι μέσα στα αμπάρια.

-Γίνεται πιο επικίνδυνη η μετανάστευση;

Το UNHCR υπολογίζει ότι 26.165 μετανάστες έφτασαν στις ακτές της Ιταλίας αυτό το έτος, αριθμός κοντινός σε αυτόν των πρώτων τεσσάρων μηνών του 2014 (26.644). Ωστόσο, μέσα στους πρώτους τέσσερις μήνες του 2014 μόνο 96 θεωρείται ότι έχασαν τη ζωή τους, εν αντιθέσει με τα φετινά δεδομένα (1.700). Η βασική διαφορά φαίνεται να ήταν η επιχείρηση Mare Nostrum του ιταλικού ναυτικού, που είχε αρχίσει μετά το προηγούμενο ναυάγιο της Λαμπεντούζα, που είχε κοστίσει τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους. Η Mare Nostrum αναχαίτιζε σκάφη που μετέφεραν μετανάστες σε διεθνή ύδατα και είχε εξελιχθεί στο τελευταίο στάδιο του ταξιδιού των μεταναστών προς την Ευρώπη. Πάνω από 140.000 μεταφέρθηκαν σε ιταλικά πλοία από τον Οκτώβριο του 2013 ως τον Οκτώβριο του 2014. Σε εκείνη τη φάση αντικαταστάθηκε από την επιχείρηση Triton, υπό την αιγίδα της Frontex, που λαμβάνει χώρα σε απόσταση μέχρι 50 χλμ από την ιταλική ακτή. Επιχείρημα υπέρ της νέας, φθηνότερης επιλογής, ήταν η ιδέα ότι η παύση της Mare Nostrum έκανε το πέρασμα της Μεσογείου πιο επικίνδυνο, οπότε θα μειώνονταν αυτή που θα έκαναν αυτή την επιλογή. Όπως φαίνεται, κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς η αλλαγή πολιτικής φαίνεται ότι απλά είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των θανάτων.

-Τι θα μπορούσε να γίνει για να μειωθεί ο αριθμός των θανάτων;

Η έναρξη μιας επιχείρησης/ προγράμματος στο ύφος της Mare Nostrum, αναφέρεται στο δημοσίευμα, θα είχε σχεδόν σίγουρα αποτέλεσμα τη μείωση των μεταναστών που χάνονται στη θάλασσα, ωστόσο θα έπρεπε να συνοδεύεται από έναν καλύτερο τρόπο διανομής των μεταναστών στην Ευρώπη. «Επιχειρήσεις με στόχο την καταστροφή των πλοίων των διακινητών έχουν συζητηθεί υποθετικά, αλλά εγκυμονούν κινδύνους: Η στρατιωτική δράση μπορεί να αύξανε την αστάθεια στη Λιβύη, και να είχε αποτέλεσμα τη χρήση ακόμα πιο μικρών και αναξιόπιστων σκαφών από τους διακινητές. Η ειρήνη και η επαναφορά αποτελεσματικού κυβερνητικού ελέγχου στη Λιβύη θα μπορούσε να φέρει το είδος της σταθερότητας που επιτρέπει στους ανθρώπους να βγάζουν τα προς το ζην με άλλους τρόπους πέραν της διακίνησης, καθώς και μια αστυνομική παρουσία που θα ήταν σε θέση να μειώσει την παράνομη μετανάστευση. Ωστόσο, η ειρήνευση στη βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή είναι ακόμα πιο δύσκολο ζήτημα από την μεταναστευτική κρίση. Περισσότερες ενέργειες για τους Σύριους πρόσφυγες σε άλλες αραβικές χώρες μπορεί να βοηθούσαν, αλλά δεδομένου του μεγάλου αριθμού μεταναστών που βρίσκονται ήδη στη Λιβύη, θα χρειαζόταν χρόνος για να επέλθουν αποτελέσματα. Είναι επίσης πιθανό οι αιτήσεις για άσυλο να εξετάζονται στη βόρεια Αφρική, αλλά αν και αυτή η ιδέα κερδίζει έδαφος, δεν υπάρχει απτή πρόοδος. Και πάλι, είναι μάλλον απίθανο κάτι τέτοιο να ήταν εφικτό χωρίς επίλυση του ζητήματος σχετικά με τη διανομή των προσφύγων στην Ευρώπη» καταλήγει το δημοσίευμα.

Δημοφιλή