Μετά το lockdown τον περασμένο Μάρτιο που επεβλήθη και στη Δικαιοσύνη, το νέο lockdown στο πλαίσιο των μέτρων προστασίας από την πανδημία το οποίο ισχύει από τις 7 Νοεμβρίου, μέ άγνωστη την ημερομηνία άρησης του, δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στην απρόσκοπτη παροχή δικαστικής προστασίας στους πολίτες. Ακόμα και η μερική λειτουργία των ποινικών δικαστηρίων, δεν έλυσε τα τεράστια θέματα που δημιουργούν οι αυστηροί περιορισμοί. Η δεύτερη περίοδος επιβολής περιοριστικών μέτρων στη λειτουργία των δικαστηρίων, αναδεικνύουν την ανάγκη, πέρα της αδιαμφισβήτητης σημασίας της ατομικής ευθύνης, της λήψης επιπλέον μέτρων από την πλευρά της Πολιτείας. Στόχος θα πρέπει να είναι να προστατευθούν τα μέρη που απαρτίζουν τη Δικαιοσύνη και να αποφευχθεί ακόμα ένα, τραγικό για όλους, καθολικό κλείσιμο των Δικαστηρίων.
Σε αυτό το πλαίσιο οι συναρμόδιοι φορείς θα έπρεπε το προηγούμενο διάστημα, μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου lockdown, να έχουν λάβει μια σειρά μέτρων όπως, η τοποθέτηση πλεξιγκλάς σε όλα τα δικαστικά μέγαρα της χώρας, οι συχνές απολυμάνσεις των χώρων των δικαστηρίων πανελλαδικά αλλά και η πρόσληψη συμβασιούχων υπαλλήλων για την καθημερινή καθαριότητα των κτιρίων.Πέραν όμως της λύσης των πρακτικών θεμάτων για την υγειονομική προστασία, η εξάπλωση της πανδημίας ανάδειξε περίτρανα τη μηδενική προσαρμογή στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη.
Στην Ελλάδα συνεχίζουμε να αγνοούμε την ηλεκτρονική εξυπηρέτηση πολιτών και Δικηγόρων, πράγμα αυτονόητο για άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για την κάλυψη των κενών στις δικαστικές υπηρεσίες όλης της χώρας μέσω προσλήψεων μόνιμου προσωπικού αλλά και τη στέγαση των δικαστικών υπηρεσιών σε σύγχρονα και ασφαλή κτίρια, με ουσιαστική βελτίωση και αναβάθμιση της υλικοτεχνικής τους υποδομής. Ο κορονοϊος μας επέβαλε τη δική του βίαιη πραγματικότητα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αποδεχτούμε εκπτώσεις στα δικαιώματα των πολιτών.
Το δικαίωμα της εφέσεως των κατηγορουμένων το οποίο αποτελεί πτυχή θεμελιώδους δικαιώματος, και κατοχυρώνεται στο άρθρο 20§1 του Συντάγματος αλλά και στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Δε θα έπρεπε η έφεση, η οποία αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα σε ένα Κράτος Δικαίου και συνδέεται άρρηκτα με τις αρχές της αναλογικότητας και της επιείκειας, να έχει συμπεριληφθεί στις εξαιρέσεις της νέας ΚΥΑ;
Τέλος, γνωρίζουμε πως μία από τις «πρωτιές» της Ελλάδας συνίσταται στην ένταξή της στις Ευρωπαϊκές χώρες με τις περισσότερες καταδίκες για τις συνθήκες κράτησης που επικρατούν στις φυλακές της. Απορίας άξιον είναι ότι αν και κατά το προηγούμενο lockdown, που σημειωτέων δεν υπήρξαν κρούσματα στις φυλακές, είχε εκπονηθεί ένα προληπτικό σχέδιο που αφορούσε την εκτίμηση αποφυλάκισης πλέων των 1000 κρατουμένων, επί συνόλου 11.500 στις ελληνικές φυλακές, σήμερα που τα κρούσματα ανέρχονται σε τραγικά πλέον επίπεδα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις φυλακές Διαβατών όπου τα κρούσματα έφτασαν τα 71, το ως άνω σχέδιο έχει μείνει επί χάρτου.
Πολλές χώρες προχώρησαν σε μέτρα που είχαν ως στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών με στόχο την προστασία της ανθρώπινης ζωής των κρατουμένων. Δυστυχώς στην Ελληνική Πολιτεία θεωρείται ακόμα από πολλούς αδιανόητη η ιδέα του να αφεθεί ένας κρατούμενος σε κατ’ οίκον περιορισμό ή να γίνει χρήση του γνωστού ως «βραχιολάκι». Από την αρχή της πανδημίας καταπατώνται κατάφορα τα δικαιώματα των κρατουμένων. Χαρακτηριστικές ενδείξεις αποτελούν οι στερήσεις αδειών και επισκεπτηρίων - ακόμα και για τους συνηγόρους - καθώς και η στέρηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση για χιλιάδες φοιτητές - κρατουμένους.
Με βασικό πρόταγμα τη συνέχιση της λειτουργίας της Δικαιοσύνης, και τα δικαιώματα των πολιτών, ας προσπαθησουμε ολοι να δούμε τον εφιάλτη της πανδημίας ως αφορμή για να διορθώσουμε χρόνιες παθογένειες της.
Θεόδωρος Π. Μαντάς
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω