Η βασική γραμμή άμυνας σε όλο τον πλανήτη κατά της ραγδαίας εξάπλωσης του νέου κορονοϊού είναι ο περιορισμός των μετακινήσεων των πολιτών, ο έλεγχος αυτών και κατά συνέπεια η παραμονή στο σπίτι που θεωρείται το οποίο ασφαλές καταφύγιο αυτή την περίοδο. Βέβαια η παραμονή η παρατεταμένη παραμονή στο σπίτι, με μικρά μόνο διαλείμματα εξόδου, δεν έρχεται χωρίς κόστος. Είναι αναμενόμενο να προκαλεί εκνευρισμούς, εντάσεις κλπ ακόμη και στις πιο υγιείς οικογένειες και σχέσεις ενώ οι ειδικοί δίνουν διαρκώς συμβουλές για τους τρόπους διαχείρισης αυτού το αρνητικού ψυχικού φορτίου που γίνεται ακόμη πιο δύσκολα διαχειρίσιμο εξαιτίας του φόβου για τον την εξάπλωση του ιού, την αβεβαιότητα στον τομέα της εργασίας και των οικονομικών των νοικοκυριών, της αλλαγής της καθημερινότητας κλπ.
Προσπαθήστε λοιπόν τώρα να φανταστείτε πώς μπορεί να είναι η παραμονή στο σπίτι για όσους αυτό δεν ήταν ποτέ ένα ασφαλές καταφύγιο. Δηλαδή για τα θύματα οικογενειακής βίας, λεκτικής ή/και σωματικής.
Όπως τονίζει ο φεμινιστική συλλογικότητα «Καμία Ανοχή», το #ΜένουμεΣπίτι δε σημαίνει για όλες τις γυναίκες ασφάλεια, αλλά ακόμη μεγαλύτερο εγκλωβισμό σε ένα κακοποιητικό και τοξικό περιβάλλον.
Ανοιχτή επιστολή και αιτήματα για τη στήριξη των θυμάτων
«Οι επιζώσες έμφυλης βίας, εν μέσω πανδημίας και περιορισμού της κυκλοφορίας, είναι εξαναγκασμένες να βρίσκονται διαρκώς στο σπίτι μαζί με τον κακοποιητή τους, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων σύζυγο, σύντροφο ή άλλο μέλος της οικογένειας. Μακριά από το επαγγελματικό τους περιβάλλον, αποκομμένες ακόμη περισσότερο και από τον κοινωνικό τους περίγυρο, σε εντονότερη ενδεχομένως οικονομική εξάρτηση από τον δράστη, με περιορισμένες δυνατότητες αναζήτησης υποστήριξης, αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερης έντασης έμφυλη βία, με σημαντικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική τους υγεία».
Οι ζωές αυτές, όπως τονίζεται, απειλούνται ενώ η ενδοοικογενειακή βία γνωρίζει ιδιαίτερη έξαρση σε περιπτώσεις επιδημιών, φυσικών καταστροφών κ.ά. – το δείχνουν καθαρά όλα τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα από παλιότερες πανδημίες (π.χ. Ebola), αλλά και τα εμπειρικά δεδομένα από την Κίνα και χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία COVID-19.
Γι′ αυτό υπό το σύνθημα «Το Σπίτι Δεν Είναι Ασφαλές Για Όλες / Home Is Not Safe For All», απευθύνουν ανοιχτή επιστολή -και ζητούν τη στήριξη αυτής με υπογραφές- στη ΓΓ Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και ζητούν την άμεση λήψη μέτρων για να διαμορφωθεί, όπως αναφέρουν, μια δίοδος στην ασφυξία:
Να επιταχθούν άμεσα ξενώνες για τη στέγαση των επιζωσών (και των παιδιών τους, αν έχουν), αλλά και ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.
Να μην ανασταλεί η εκδίκαση καμίας υπόθεσης έμφυλης ή/και ενδοοικογενειακής βίας. Για πολλές γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ+ υποκείμενα, ακόμα και τα περιοριστικά μέτρα αποτελούν σημαντικό εχέγγυο για την ασφάλειά τους.
Να λειτουργήσει η γραμμή SOS 15900 και με chat. Για πολλές επιζώσες είναι αδύνατο να τηλεφωνήσουν, λόγω του 24ωρου εγκλεισμού τους με τον κακοποιητή τους.
Να συνεχίσει απρόσκοπτα και να ενισχυθεί η παροχή νομικής συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής στήριξης από τα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων αξιοποιώντας την τηλεργασία και τις νέες τεχνολογίες.
Να ενισχυθούν οι επιζώσες οικονομικά, ώστε να σταματήσει η οικονομική εξάρτηση από τον κακοποιητή τους και να μπορούν να φύγουν, διασφαλίζοντας αξιοπρεπείς όρους διαβίωσης.
Εγκλωβισμένες στο σπίτι. Η περίπτωση της Χουμπέι
Όπως επισημαίνει από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, Γρηγόρης Λέων μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, αν και στο ιατρείο του βλέπει μόνο έκτακτα περιστατικά το τελευταίο διάστημα έχει κληθεί να εξετάσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας που μου συνέδεσαν τα περιστατικά βίας με τον εγκλεισμό στο σπίτι.
Όπως τονίζει βέβαια, τα περιστατικά ενδοοικογενιακής βία δεν είναι κάτι καινούριο αλλά αυτή την περίοδο το πρόβλημα λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις.
Το θύμα, όπως εξηγεί ο ιατροδικαστής, «αναγκάζεται να ζει αρκετές ώρες με τον άνθρωπο που πιθανά το έχει κακοποιήσει έστω και σε ελαφρύτερη μορφή στο παρελθόν. Σύμφωνα με αρκετές μελέτες, όταν ένας δράστης αρχίζει να κακοποιεί, δύσκολα σταματάει. Μάλιστα, πολλές φορές η βία μεταξύ ενός αντρόγυνου μεταδίδεται και στα παιδιά, κάνοντας και τα ίδια θύματα αυτής. Φανταστείτε λοιπόν το πόσο δυσκολότερη γίνεται η κατάσταση όταν αυτοί οι άνθρωποι καλούνται να συμβιώσουν για πολλές ώρες την ημέρα μαζί».
Εάν σε όλα αυτά προσθέσουμε και το γεγονός ότι «πολλοί άνθρωποι ήδη αρχίζουν και έχουν μία αβεβαιότητα στο εργασιακό τους περιβάλλον ή βιώνουν μία μείωση των εισοδημάτων τους, το άγχος και η πίεση γίνονται ακόμη εντονότερα. Όλα αυτά έχουν ως κατάληξη ένας βίαιος άνθρωπος να ασκεί βία ευκολότερα κάτω από αυτές τις συνθήκες».
Στο μεταξύ, όπως τονίζει οι γυναίκες που είναι τα πιο συνηθισμένα θύματα αυτή την περίοδο έχουν αναγκαστικά λιγότερες επαφές με το συγγενικό ή φιλικό περιβάλλον τους ενώ ο θύτης είναι παρών όλη μέρα μέσα στο σπίτι. Έτσι, οι δεν μπορούν εύκολα να ζητήσουν υποστήριξη από συγγενείς, φίλους, οι φορείς που ειδικεύονται σε αυτά τα θέματα.
Έξαρση επιδημιών=έξαρση κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας
Σημειώνει δε πως εκθέσεις από Κίνα, ΗΠΑ και άλλες χώρες αναφέρουν μία αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας από τη στιγμή εμφάνισης του COVID-19. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των περιστατικών ακραίας απειλής που είχαν αναφερθεί σε ένα αστυνομικό σταθμό της αποκλεισμένος λόγο κορονοϊού επαρχίας Χουμπέι, στην Κίνα. Οι καταγγελίες τριπλασιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2020, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου. Επίσης, αμερικανική οργάνωση υποστήριξης των γυναικών καταγράφει αύξηση των κλήσεων που δέχτηκε το μήνα Μάρτιο για κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας κατά 7,5% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα.
Ανάλογες αναφορές κάνει και η «Καμία Ανοχή» βάσει των πρώτων στοιχείων που έφτασαν από την Κύπρο, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία, καταδεικνύοντας αυξημένες κλήσεις στις σχετικές τηλεφωνικές γραμμές.
«Η διαδικασία του κατ′ οίκον περιορισμού στη χώρα μας είναι στα πρώτα στάδια, οπότε δεν μπορούμε να έχουμε ακόμα ξεκάθαρη εικόνα για το φαινόμενο. Είναι, όμως, ιδιαίτερα πιθανό ότι το επίπεδο της ενδοοικογενειακής βίας θα είναι πιο υψηλό σε αυτές τις συνθήκες», αναφέρει ο κ. Λέων.
Τι μπορεί να κάνει το θύμα (και οι άνθρωποι γύρω του)
Σημειώνει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις αν υποβληθεί μήνυση, το θύμα εξετάζεται εντελώς δωρεάν από μία δημόσια ιατροδικαστική δομή που θα υποδείξει η αστυνομία. Στην περίπτωση που το θύμα δεν επιθυμεί να υποβάλλει μήνυση αλλά παράλληλα θέλει να έχει μία πιστοποίηση των σωματικών βλαβών, θα πρέπει να επισκεφθεί ένα ιατροδικαστικό ιατρείο και στη βεβαίωση για κατ΄ εξαίρεση μετακίνηση θα πρέπει να σημειώσει το Β1, δηλαδή ως αιτιολογία την επίσκεψη σε ιατρό.
Παράλληλα, τα θύματα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες όλων των δήμων της χώρας δεν έχουν σταματήσει αυτή την περίοδο τη λειτουργία τους, άρα σε περίπτωση που ένα θύμα το επιθυμεί μπορεί, μετά την ιατροδικαστική εξέταση, να απευθυνθεί κι εκεί για περαιτέρω βοήθεια και στήριξη, όπως παραπομπή σε ξενώνες, καταλήγει ο κ. Λέων.
Η συλλογικότητα Καμία Ανοχή καλεί επίσης τους αυτόπτες/αυτήκοες μάρτυρες να καταγγέλλουν, ακόμα και ανώνυμα, περιστατικά έμφυλης βίας στις αρχές καλώντας το 15900 για καθοδήγηση και συμβουλευτική και το 100 για άμεση επέμβαση.