Ο Άγγελος Δεληβορριάς γι’ αυτόν τον «κωλότοπο»

Ο Άγγελος Δεληβορριάς γι’ αυτόν τον «κωλότοπο»

«Αν υπάρχει Εθνική Πινακοθήκη σ′ αυτόν τον κωλότοπο, υπάρχει μόνο χάρη στο Μαρίνο τον Καλλιγά» μου λέει με έξαψη και χτυπά το χέρι του επάνω στο γραφείο. Έτσι, με πάθος έζησε ο Άγγελος Δεληβορριάς και με την ίδια ένταση αγάπησε και ανέδειξε στο Μουσείο Μπενάκη οτιδήποτε ελληνικό: από τα αριστουργήματα των μεγάλων δημιουργών ως τα τεχνουργήματα των ανώνυμων μαστόρων της παράδοσης. Και ήταν πολλές οι φορές που κυριολεκτικά τα έχανε και γυρνούσε το θυμικό του, όχι μόνο με τις γραφειοκρατικές, αλλά και με τις ιδεολογικές αγκυλώσεις που αντιμετώπιζε. Ένα τέτοιο περιστατικό ανάμεσα στα πολλά που δημοσιεύονται στη μνήμη του ανδρός, είναι τo ακόλουθο από συνέντευξη που παραχώρησε στη Βίβιαν Ευθυμιοπούλου, γευματίζοντας χαλαρά στο εστιατόριο Φιλίππου.

«Τι θα μου έλεγε αν του επεσήμαινα ότι η έκθεση στο Μπενάκη είναι γραμμική (χρονολογικά) και αναπαράγει την “παπαρρηγοπούλεια” άποψη για τη ιστορία του ελληνικού έθνους. Σκάει στα γέλια και μου νεύει συγκαταβατικά: “Με όλο τον σεβασμό, θα σας έλεγα να πάτε ν′ ανοίξετε κάνα βιβλίο κι εσείς κι όσοι μαζί με σας ισχυρίζονται κάτι τέτοιο, δεν είναι η πρώτη φορά που το ακούω… τί θέλετε να κάνω; Να σηκώσω τον Αϊνστάιν από τον τάφο για να σας εξηγήσει το πώς λειτουργεί ο χρόνος;” μου λέει και για πρώτη φορά χτυπά το χέρι στο τραπέζι, εκνευρισμένος λες».

Τα αντιμετώπισε αυτά ο Άγγελος Δεληβορριάς, τα παρακολουθούσε και τα γνώριζε καθώς ζυμώθηκε μέσα στην Αριστερά. Ωστόσο, ποτέ δε λειτούργησε με αποκλεισμούς∙ μπορεί να διαφωνούσε ακόμη και με νεότερους στα χρόνια συνεργάτες του, αλλά η ανοιχτότητα της σκέψης του και το εύρος του μουσειολογικού του οράματος, ξεπερνούσαν μικρότητες και ιδεοληψίες. Το όραμα αυτό, όχι μόνο κατάφερε να το στήσει σε μια έκθεση, αλλά να του εξασφαλίσει και στέγη. Είχε πει το καλοκαίρι του ’16 στο Βήμα:

«Το μουσείο πρέπει να σε ”κεντάει”. Την Πινακοθήκη Χατζηκυριάκου-Γκίκα που στεγάζει τη γενιά του Μεσοπολέμου δεν μπορείς να τη βγάλεις μια κι έξω. Αυτό έγινε συνειδητά, για να εξοικειωθεί ο επισκέπτης με την ιδέα ότι ένα μουσείο το επισκέπτεσαι ξανά και ξανά και κάθε φορά ανακαλύπτεις και κάτι άλλο».

Ο Άγγελος Δεληβορριάς αγάπησε με πάθος την Ελλάδα και πάσχισε να την υπηρετήσει πάνω από 40 χρόνια στο τιμόνι του Μουσείου Μπενάκη. Κι αν έχουμε σήμερα έναν από τα καλύτερους μουσειακούς οργανισμούς στην Ευρώπη, το οφείλουμε στο όραμά του.

(η φωτογραφία μπορεί να μην κολακεύει τον ωραίο άγγελο Δεληβορριά, αλλά είμαι βέβαιος πως ο ίδιος θα τη διασκέδαζε, έτσι εργαζόμενος τον τελευταίο καιρό, στο υπόγειο της βιβλιοθήκης στην Κουμπάρη).

Δημοφιλή