O Πρόεδρος Τραμπ έφυγε. Ζήτω ο νέος πρόεδρος. Και τώρα τι γίνεται.

Ας θυμόμαστε όμως όλοι μας ότι στον 21ο αιώνα η Αμερική δεν είναι τόσο μακριά όπως φαινόταν να είναι κάποτε.
ASSOCIATED PRESS

Η Δύση - και όχι μόνο- μετά και την ορκωμοσία και τον ενωτικό λόγο του νέου προέδρου των ΗΠΑ κ. Τζο Μπάιντεν διακατέχεται από μια αισιοδοξία καθώς νιώθει πως γλίτωσε και όχι άδικα, από μια ναρκισσιστική προσωπικότητα που δίχασε την Αμερικανική κοινωνία και απονομιμοποίησε σε μεγάλο βαθμό το κύρος των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή.

Ο κ. Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της λιτής ομιλίας του έκανε λόγο για γιορτή της Δημοκρατίας, μίλησε για αλλαγή σελίδας και διαβεβαίωσε πως θα ανοικοδομήσει την μεσαία τάξη.

«Θα κάνουμε μια νέα αρχή... Η πίστη μάς δείχνει το δρόμο» υπογράμμισε στην αρχή της ομιλίας του ο 78χρονος 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος αξίζει να σημειωθεί πως είναι ο δεύτερος καθολικός πρόεδρος στο δόγμα μετά τον Τζον Φιτζέραλντ Κέννεντι.

Οι ευχές για καλή επιτυχία στη νέα αμερικάνικη διοίκηση δεν αρκούν. Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν πως το κύρος των ΗΠΑ έχει πληγεί ανεπανόρθωτα, αλλά και ότι ο “ιός” Τραμπ έχει επιμολύνει τη χώρα, με τον διχασμό να βρίσκεται σε πρωτοφανή επίπεδα και τον κίνδυνο περαιτέρω εξάπλωσής του να μην είναι καθόλου αμελητέος.

Η αβίαστη δαιμονοποίηση του Τραμπ και η προσμονή του 46ου προέδρου των ΗΠΑ, του κ. Τζο Μπάιντεν ως νέου Μεσσία, είναι επιφανειακή και επικίνδυνη, καθώς παραβλέπουμε όχι μόνο τις προκλήσεις της νέας ηγεσίας, αλλά και τα συμπτώματα που οδήγησαν σε αυτή την πρωτοφανή κρίση της αμερικάνικης πολιτικής σκηνής, με αποκορύφωμα την εισβολή στο Καπιτώλιο. Επίσης φαίνεται πως αγνοούμε την ιστορική αλληλουχία μιας σειράς γεγονότων στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ και τον αντίκτυπο που αυτά είχαν στο σύνολο της κοινωνίας.

Αν μιλήσει κανείς με αμερικανούς της μεσαίας και εργατικής τάξης, τη ραχοκοκαλιά της Αμερικής, και αυτοί σίγουρα δεν είναι συγκεντρωμένοι στον πλούσιο βορρά και τα αστικά κέντρα, θα διαπιστώσει ότι σίγουρα δεν είναι φασίστες ή εθνικιστές όπως τους αντιλαμβανόμαστε στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, αλλά άνθρωποι που είδαν τη ζωή τους και τις προοπτικές τους να χάνονται ως απόρροια των διαρκών πολέμων και των οικονομικών παιχνιδιών.

Το απότομο άνοιγμα στην παγκοσμιοποίηση του εμπορίου και η προσήλωση στον χρηματοοικονομικό καπιταλισμό επί κυβερνήσεων τόσο των Ρεπουμπλικανών όσο και των δημοκρατικών, δεν συμπεριέλαβε την πλειοψηφία της κοινωνίας. Οι πόλεμοι μετά την 11η Σεπτεμβρίου και στη συνέχεια η χρηματοπιστωτική κρίση μαζί με τη φούσκα των ακινήτων έδωσε τη χαριστική βολή σε εκατομμύρια οικογένειες οι οποίες βρέθηκαν στον δρόμο. Η κρίσιμη μάζα της κοινωνίας, άρχισε να ζει με επιδόματα και κουπόνια φαγητού, ή με τον φόβο να μην βρεθεί στο περιθώριο, ενώ κανένα πολιτικό κόμμα δεν την εκπροσωπούσε ουσιαστικά. Την ίδια ώρα οι ελίτ και οι γύρω από αυτές, μιλούσαν για έναν δικαιωματισμό που αφορούσε πολύ συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων. Η ιδεολογία αυτή εκλήφθηκε ως συγκεκαλυμμένη ανάγκη για εξουσία.

Τα ευχολόγια δεν βελτίωσαν τη ζωή των πολλών. Μεγάλο ποσοστό των Αμερικανών είχε αρχίσει να αμφισβητεί το πολιτικό κατεστημένο, είτε αυτοί προέρχονταν από τους Ρεπουμπλικάνους, είτε από τους Δημοκρατικούς. Όλοι τους άλλωστε κατά καιρούς απευθύνονταν απαξιωτικά για τους εκτοπισμένους από το σύστημα. Η πουριτανική ιδεολογία και η καπιταλιστική προτεσταντική ηθική δικαιολογούσουν και μεταφυσικά την αποτυχία. Οι παραγκωνισμένοι του συστήματος δεν ήταν άξιοι στα μάτια του Θεού.

Αποκορύφωση η δήλωση της Χίλαρι Κλίντον το 2016, όταν η ίδια νόμιζε πως τα μικρόφωνα είναι κλειστά, η οποία και αποκάλεσε τους εν δυνάμει οπαδούς του Τραμπ «αξιοθρήνητους». Αυτό ήταν αρκετό για να χάσει τις εκλογές, γιατί ο Τραμπ μπορεί να παρουσίαζε συμπτώματα ψυχοπαθολογικής προσωπικότητας, αλλά ήταν αρκετά έξυπνος για να αφουγκράζεται την κοινωνία. Έτσι απευθύνθηκε σε αυτό τον κόσμο και τον έκλεψε όχι μόνο από τους Δημοκρατικούς, αλλά και από τους Ρεπουμπλικανούς.

Και τον άκουσαν όχι μόνο εκείνοι που ήλπιζαν πως θα ξαναζήσουν ένα νέο New Deal, αλλά και οι απαίδευτοι, οι φανατικοί, τα παιδιά ενός συστήματος που για χρόνια δεν λειτουργεί. Τα παιδιά μιας ελλιπούς παιδείας, μιας ατομικιστικής κουλτούρας, μια κοινωνίας όπου δεν χωρούν όλοι.

Μόνο από τις ταινίες δεν μπορείς να καταλάβεις την άλλη Αμερική, όχι αυτή του μαύρου γκέτου, αλλά και του λευκού γκέτου. Με τις διαλυμένες οικογένειες, τον αλκοολισμό, την ψυχολογική πίεση και το άγχος ότι ακόμη και εάν δεν ανήκεις σε αυτούς, μπορεί μέσα σε μια νύχτα να βρεθείς σε τροχόσπιτο, στην καλύτερη περίπτωση. Ναι, στην Αμερική όλοι είναι ίσοι στη φτωχοποίηση, η κατάντια δεν έχει χρώμα και δεν υπάρχει κανένα δίχτυ ασφαλείας.

Ο Τραμπ το ήξερε και το χρησιμοποίησε. Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους μας. Ο Τραμπ υποσχέθηκε να κάνει την Αμερική μεγάλη. Σίγουρα δεν την έκανε. Όμως δεν έκανε νέους πολέμους, πέτυχε σημαντικές συμφωνίες στη Μέση Ανατολή, μείωσε τη φορολογία, και με το χυδαίο στυλ του ριζοσπαστικοποίησε αυτούς που δεν είχαν φωνή. Ευτυχώς η πανδημία τον αποκάλυψε. Ο ηλίθιος, έως και εγκληματικός τρόπος που διαχειρίστηκε αυτή την κρίση του στέρησε την δεύτερη τετραετία.

Σήμερα ο Μπάιντεν υποσχέθηκε να επουλώσει τις πληγές της αμερικάνικης κοινωνίας, ότι κατανοεί την αγωνία όσων έχασαν τις δουλειές τους και όσους αγωνιούν για το μέλλον, είπε ότι οι ΗΠΑ θα συνδράμουν για την ανατροπή της κλιματικής κρίσης, ότι θα ξεφύγει από τον απομονωτισμό του προκατόχου του και πως οι ΗΠΑ θα γίνουν και πάλι “παίκτες” στη διεθνή σκηνή. Οι προθέσεις είναι καλές. Όμως θα τα καταφέρει;

Θα καταφέρει να λύσει τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί εδώ και δεκαετίες; Θα μπορέσει να επιτευχθεί μια συμφωνία μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών για τον περιορισμό των ακραίων φωνών που υπάρχουν και στα δύο κόμματα, προς όφελος της κοινωνίας και της αποφυγής ενός εμφυλίου ή η πόλωση και η βία θα παραμείνουν, δεδομένου ότι τα προμηνύματα αυτό δείχνουν;

Ακόμη και εάν επιτευχθεί μια τέτοια συναίνεση, δεν είναι βέβαιο ότι από μόνη της αρκεί. Θα μπορέσει ο Μπάιντεν να γίνει ο νέος Ρούσβελτ και να προχωρήσει σε ένα πραγματικό νέο New Deal και να στηρίξει την βάση που είχε κλέψει ο Τραμπ;

Πώς οι ΗΠΑ ως παγκόσμιος ηγέτης, θα ανακτήσουν το χαμένο τους κύρος; Πώς θα γίνει ξανά το άνοιγμα στον κόσμο δεδομένου ότι ο κόσμος δεν είναι αυτός που ήταν πριν από μισό περίπου αιώνα και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις είναι διαρκείς και εν εξελίξει; Το πλήγμα της εικόνας των ΗΠΑ και η μερική απονομιμοποίησή της λόγω του εσωτερικού διχασμού δυσχεραίνει αυτή την προσπάθεια.

Πώς θα επέλθει ομαλοποίηση στις διατλαντικές και ευρω-ατλαντικές σχέσεις; Θα μπορέσει η νέα αμερικάνικη κυβέρνηση να πετύχει τη συναίνεση του λαού για κάτι τέτοιο, εάν δεν έχει καταφέρει πρώτα ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα που θα δώσει ανάσα στην κοινωνία;

Πιο σημαντικό ακόμη: θέλει η Ε.Ε., μια Αμερική από την οποία θα εξαρτάται όπως παλαιότερα; Θέλουν το ίδιο οι ΗΠΑ ή θα βρεθούν σε οικονομικό ανταγωνισμό μαζί της έχοντας στο πλευρό τους τον διαχρονικό σύμμαχό τους τη Βρετανία; Είναι διατιθεμένη η Ε.Ε να συμπράξει με τις ΗΠΑ στον περιορισμό της Κίνας και την Ρωσίας;

Τέλος, αναπόφευκτα τίθεται και το ερώτημα με ποια Ε.Ε θα διαπραγματευτούν οι ΗΠΑ, δεδομένου ότι η Ε.Ε. προσπαθεί να αλλάξει το ρόλο της στη διεθνή σκηνή και να φανεί περισσότερο αυτονομημένη, και μάλιστα όταν οι ανταγωνισμοί για την πρωτοκαθεδρία στην ηγεσία της είναι εμφανείς με την Γερμανία να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Μια αίσθηση ανακούφισης με το τέλος της θητείας Τραμπ και την ορκωμοσία του Μπάιντεν μοιάζει να νιώθουμε όλοι στο στήθος μας. Ο κ. Μπάιντεν σήμερα απευθύνθηκε ενωτικά στον αμερικάνικο λαό, όπως αναμενόταν και επιβάλλετο άλλωστε. Μίλησε σε μια κοινωνία που αγωνιά και στενάζει από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας και όχι μόνο. Οι ανισότητες είναι διευρυμένες, τουλάχιστον 22 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έχουν χαθεί και 30 εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες κινδυνεύουν να βρεθούν στο δρόμο λόγο έξωσης.. Όπως ο κ. Μπάιντεν δήλωσε στην ομιλία του στις 14 Ιανουαρίου 2021 ένα στα επτά νοικοκυριά δεν έχει αρκετό φαγητό και περίπου 12 εκατομμύρια παιδιά και 30 εκατομμύρια ενήλικοι ζουν σε νοικοκυριά τα οποία βρίσκονται στο φάσμα της πείνας. Γι αυτήν τη διαιρεμένη και ταλαιπωρημένη κοινωνία ο φόβος ενός εξωτερικού εχθρού δεν αρκεί πλέον για να συσπειρώσει τον λαό. Αν οι Αμερικανοί νιώσουν για ακόμη μια φορά προδομένοι, τότε το μέλλον είναι αβέβαιο.

Όμως μένει να φανεί εάν η νέα αμερικανική ηγεσία έμαθε το μάθημά της. Μένει να φανεί εάν στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μάθαμε και εμείς το μάθημά μας. Εάν είδαμε και αναλύσαμε σωστά τι συμβαίνει όταν σπάει ο κοινωνικός ιστός, όταν οι πολιτικές ελίτ αγνοούν και περιφρονούν την πλειοψηφία μια κοινωνίας και διακατέχονται από ιδεοληψίες. Ο δρόμος που έχει να διανύσει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ είναι μακρύς, το να του ευχηθεί κανείς τύχη δεν είναι αρκετό. Ας θυμόμαστε όμως όλοι μας ότι στον 21ο αιώνα η Αμερική δεν είναι τόσο μακριά όπως φαινόταν να είναι κάποτε.

Δημοφιλή