Το ασυμβίβαστο μέχρι σήμερα ανάμεσα στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και στην προστασία του περιβάλλοντος αναδεικνύει μια νέα διεθνής επιστημονική μελέτη, σύμφωνα με την οποία ούτε μία χώρα στον κόσμο δεν έχει κατορθώσει να ικανοποιήσει τις ανάγκες των πολιτών της με τρόπο που να είναι περιβαλλοντικά βιώσιμος.
Η έκθεση υπό τον τίτλο «A Good Life For All Within Planetary Boundaries» (Μια καλή ζωή για όλους με έναν περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο), αξιολογεί κάθε χώρα κατά πόσο έχει υπερβεί επτά «πλανητικά όρια» (βιοφυσικούς δείκτες) και σε ποιο βαθμό έχει υλοποιήσει 11 κοινωνικούς δείκτες, που εξασφαλίζουν μια ανάπτυξη με ασφαλή και δίκαιο τρόπο. Ιδεατά, μια χώρα πρέπει να ικανοποιεί τους κοινωνικούς στόχους, χωρίς να παραβιάζει τα «κατώφλια» βιωσιμότητας των πόρων του περιβάλλοντος. Αλλά καμία χώρα δεν το έχει πετύχει αυτό. Η Ελλάδα, σύμφωνα με την μελέτη, έχει ικανοποιήσει τους έξι από τους 11 δείκτες κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης, αλλά το τίμημα μέχρι σήμερα είναι ότι έχει παραβιάσει και τα επτά «πλανητικά όρια». Και ασφαλώς δεν είναι η μόνη χώρα που έχει κάνει κάτι τέτοιο.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Ντάνιελ Ο’Νιλ του Ινστιτούτου Ερευνών βιωσιμότητας του Πανεπιστημίου του Λιντς της Βρετανίας, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature Sustainability”, είναι οι πρώτοι που συσχέτισαν ποσοτικά και ποιοτικά τη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων με την ευημερία των πολιτών σε 151 χώρες με πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου.
«Σχεδόν οτιδήποτε κάνουμε, από το να δειπνούμε έως το να ”σερφάρουμε” στο Ίντερνετ, χρησιμοποιεί πόρους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όμως οι συνδέσεις ανάμεσα στη χρήση των πόρων και στην ανθρώπινη ευημερία δεν είναι πάντα ορατές σε μας», δήλωσε ο Ο’Νιλ.
«Βρήκαμε», πρόσθεσε, «ότι οι βασικές ανάγκες όπως η διατροφή, η υγεινή και η εξάλειψη της υπερβολικής φτώχειας πιθανότατα μπορούν να επιτευχθούν σε όλες τις χώρες, χωρίς να υπερβούν τα παγκόσμια περιβαλλοντικά όρια. Δυστυχώς δεν συμβαίνει το ίδιο με τους άλλους κοινωνικούς στόχους, που πάνε πέρα από τη βασική επιβίωση, όπως η εκπαίδευση και η υψηλή ικανοποίηση στη ζωή. Η ικανοποίηση αυτών των στόχων μπορεί να απαιτήσει ένα επίπεδο χρήσης πόρων, που ξεπερνά κατά δύο έως έξι φορές το βιώσιμο επίπεδο». «Σε γενικές γραμμές, όσα περισσότερα κοινωνικά ”κατώφλια” περνάει μια χώρα, τόσο περισσότερο υπερβαίνει τα πλανητικά όρια και το αντίστροφο», δήλωσε ο ερευνητής δρ Ουίλιαμ Λαμπ του Ινστιτούτου Ερευνών Mercator.
«Ριζοσπαστικές αλλαγές χρειάζονται, αν πρόκειται όλοι οι άνθρωποι να ζήσουν εντός των ορίων του πλανήτη μας, μεταξύ άλλων αφήνοντας πίσω τη συνεχή επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης στα πλούσια κράτη, μεταστρεφόμενοι γρήγορα από τα ορυκτά καύσιμα στην ανανεώσιμη ενέργεια και μειώνοντας σημαντικά την ανισότητα», επεσήμανε η δρα Τζούλια Σταϊνμπέγκερ της Σχολής Γεωεπιστημών και Περιβάλλοντος του Λιντς.
Η Ελλάδα και τα όρια
Τα επτά πλανητικά όρια -που βασίζονται σε έρευνες του Κέντρου Ανθεκτικότητας της Στοκχόλμης και τα οποία όλα έχει υπερβεί η Ελλάδα κατά πολύ - είναι:
- Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα: 1,6 τόνοι διοξειδίου ανά κεφαλή ετησίως (πλανητικό όριο) - Ελλάδα 13,3 τόνοι
- Παραγωγή φωσφόρου: 0,9 κιλά ανά κεφαλή ετησίως (πλανητικό όριο) - Ελλάδα: 4,4 κιλά
- Παραγωγή αζώτου: 8,9 κιλά ανά κεφαλή ετησίως (πλανητικό όριο) - Ελλάδα: 51,6 κιλά
- Κατανάλωση γλυκού νερού επιφανειακού και υπόγειου (πλανητικό όριο): 574 κυβικά μέτρα ανά κεφαλή ετησίως - Ελλάδα: 884 κυβικά μέτρα
- Αλλαγές στη χρήση της γης: 2,6 τόνοι ισοδυνάμου άνθρακα ανά κεφαλή ετησίως (πλανητικό όριο) - Ελλάδα: 2,9 τόνοι
- Οικολογικό απότύπωμα: 1,7 εκτάρια ανά κεφαλή ετησίως (πλανητικό όριο) - Ελλάδα: 3,9 εκτάρια (ένα εκτάριο ισούται με δέκα στρέμματα)
- Αποτύπωμα υλικών: 7,2 τόνοι ανά άτομο ετησίως (πλανητικό όριο): Ελλάδα: 35,6 τόνοι.
Οι έξι κοινωνικοί δείκτες για τους οποίους η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει ξεπεράσει το κατώφλι της ικανοποίησής τους, είναι οι εξής: προσδόκιμο υγιούς ζωής (70,8 έτη στην Ελλάδα έναντι ορίου 65 ετών), κατανάλωση θερμίδων ανά άτομο ετησίως (η χώρα μας έχει 3.433 έναντι ορίου 2.700 θερμίδων), πρόσβαση πληθυσμού σε βελτιωμένες συνθήκες υγιεινής (η χώρα μας έχει ποσοστό 98,6% με όριο το 95%), εισόδημα (το 100% στην Ελλάδα κερδίζουν πάνω από 1,90 δολάρια τη μέρα, με όριο το 95%), πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια (100% στην Ελλάδα, με όριο το 95%) και πρόσβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (100% στη χώρα μας, με όριο το 95%).
Οι πέντε κοινωνικοί δείκτες που η Ελλάδα φέρεται να μην έχει περάσει ακόμη το «κατώφλι» της ικανοποίησης, είναι οι εξής: Ικανοποίηση ζωής (δείκτης 5,4 με όριο ικανοποίησης το 6,5 και άριστα το 10), κοινωνική υποστήριξη με βάση το ποσοστό των ανθρώπων που μπορούν να βασισθούν σε φίλους ή συγγενείς (85,2% με όριο το 90%), δείκτης δημοκρατικής ποιότητας (0,3 με όριο το 0,8), ισότητα (67,5 με όριο το 70 και άριστα το 100) και απασχόληση με βάση το ποσοστό του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού (82,3 με όριο το 94).
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)