Σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο το μεσημέρι της Δευτέρας, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει μερικές σκέψεις του μαζί με κάποια στοιχεία, για την μέχρι τώρα πορεία της οικονομίας, τις πρόσφατες εξελίξεις, τη ρευστότητα και τις προοπτικές για το 2016.
Σε ερώτηση που του τέθηκε για πιθανή άρση των capital controls, ο ίδιος απάντησε πως δε μπορεί να κάνει κάποια πρόβλεψη, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί ξεκάθαρα από την πρώτη αξιολόγηση, η οποία όπως εξήγησε πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα. Στα αρνητικά σημεία κατέταξε το στοιχείο του 0,2% της ύφεσης που σημειώθηκε για το σύνολο του 2015, ενώ στα θετικά σημειώνει τη μικρή άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής (1,8%), την αύξηση του όγκου εξαρτημένης εργασίας (+7.826 άτομα) και την αύξηση των τουριστικών εισπράξεων (+13,4%). Ο διοικητής της ΤτΕ αναφέρθηκε επίσης στην ποσοτική χαλάρωση, πολιτική η οποία ακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναφερόμενος ειδικότερα στην αναγκαιότητα επαναφοράς εξαίρεσης των waiver.
Τα βασικά σημεία της ομιλίας του κ. Στουρνάρα:
Οι πρόσφατες εξελίξεις
Τα προγράμματα προσαρμογής που εφαρμόστηκαν στη χώρα μας από το 2010 και μετά, κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες μακροοικονομικές και δημοσιονομικές ανισορροπίες, παρά τις επιμέρους καθυστερήσεις και αστοχίες. Συγκεκριμένα:
- Αντιμετωπίστηκε το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα και καλύφθηκαν ήδη τα ¾ του τελικού δημοσιονομικού στόχου (3,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα το 2018) που είναι αναγκαίος για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.
- Αντιμετωπίστηκαν το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η απώλεια ανταγωνιστικότητας (σε όρους μοναδιαίου κόστους εργασίας), καθώς και οι δυσκαμψίες και τα εμπόδια στην αγορά εργασίας, οδηγώντας σε σημαντική ενίσχυση των εξαγωγών.
- Παρατηρήθηκε σημαντική αναδιάρθρωση των κλάδων παραγωγής υπέρ των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών και γενικά υπέρ των πιο παραγωγικών επιχειρήσεων σε κάθε κλάδο της οικονομίας. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί στην αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας και κατ΄ επέκταση του δυνητικού προϊόντος της οικονομίας σε μακροχρόνια βάση.
Ωστόσο, υπήρξαν καθυστερήσεις στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που θα ενίσχυαν την ανάπτυξη. Έτσι, μόλις στα τέλη του 2014, αρχές του 2015 άρχισαν να καταγράφονται αυτές οι επιδράσεις αυτές μετά από έξι χρόνια ύφεσης: άνοδος του ΑΕΠ το 2014 κατά 0,7% και θετικοί ρυθμοί ανόδου τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2015. σε ετήσια βάση.
Μετά τη Συμφωνία της 12ης Ιουλίου, ανακόπηκε η δυσμενής και αβέβαιη πορεία της οικονομίας, καταργήθηκε σχεδόν αμέσως η τραπεζική αργία (στις 20 Ιουλίου), ενώ οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων άρχισαν να χαλαρώνουν σταδιακά, ως αποτέλεσμα της βαθμιαίας αποκατάστασης του κλίματος εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 1,1% σε ετήσια βάση το γ’ τρίμηνο του 2015, έναντι αύξησής του κατά 0,9% το β’ τρίμηνο του 2015. Κατά συνέπεια στη διάρκεια του β’ εξαμήνου, και σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων πάνω στη χρηματοδότηση της οικονομίας αφενός αλλά και της φορολογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων αφετέρου, η δραστηριότητα εκτιμάται ότι σημείωσε κάμψη, οδηγώντας την οικονομία σε μικρή ύφεση της τάξης του 0,2% περίπου για το σύνολο του 2015.
Τα θετικά σημεία
-Η βιομηχανική παραγωγή κινήθηκε ικανοποιητικά από τον Αύγουστο του 2015 και έπειτα, και ειδικά το Νοέμβριο παρουσίασε άνοδο της τάξης του 1,8%.
-Σύμφωνα με στοιχεία από το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ τον περασμένο Δεκέμβριο ο όγκος της εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε κατά 7.826 άτομα, ενώ συνολικά για το 2015 καταγράφηκε σωρευτική αύξηση της απασχόλησης της τάξης των 99.700 ατόμων.
-Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, αν και επηρεάστηκαν δυσμενώς από τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων, παρουσίασαν αύξηση λόγω κυρίως της μεγάλης ανόδου του τουρισμού. Το 2014 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν σε πραγματικούς όρους κατά 10%, το εννεάμηνο του 2015 τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν αύξηση των εξαγωγών αγαθών κατά 4,2% και αύξηση των τουριστικών εισπράξεων κατά 13,4% σε πραγματικούς όρους.
H ρευστότητα
Η βαθμιαία αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης είχε ως αποτέλεσμα την έστω και μικρή επιστροφή των καταθέσεων – περισσότερα των 2 δισεκ. ευρώ επέστρεψαν στο τραπεζικό σύστημα από την 20ή Ιουλίου 2015, ημερομηνία που καταργήθηκε η τραπεζική αργία (και έμειναν σε ισχύ οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων μέχρι σήμερα).
Οι τέσσερις σημαντικές τράπεζες κάλυψαν τα απαιτούμενα κεφάλαια που προέκυψαν από την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που διενέργησε η ΕΚΤ:
-Μέσω της συμμετοχής ξένων επενδυτών, οι οποίοι επένδυσαν περίπου 5,3 δισεκ. ευρώ.
-Μέσω μέτρων κεφαλαιακής ενίσχυσης ύψους 0,6 δισεκ. ευρώ.
-Κεφάλαια ύψους περίπου 2,7 δισεκ. ευρώ αντλήθηκαν μέσω της διαχείρισης στοιχείων παθητικού (προτάσεις εθελοντικής ανταλλαγής ομολόγων με μετοχές).
Τα επιπρόσθετα κεφάλαια για τις δύο τράπεζες που δεν κάλυψαν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες του δυσμενούς σεναρίου από ιδιωτικές πηγές (περίπου 5,4 δισ. ευρώ) προήλθαν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ)
-Μειώθηκε η εξάρτηση των τραπεζών από τον έκτακτο μηχανισμό χρηματοδότησης (ELA) από το τέλος Αυγούστου έως σήμερα κατά περίπου 18,3 δισ. ευρώ..
Τι να περιμένουμε για το 2016
-Ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ εκτιμάται ότι, τουλάχιστον το α’ εξάμηνο του 2016, θα παραμείνει σε αρνητικό έδαφος λόγω της μεταφερόμενης αρνητικής επίδρασης (carry-over) από το 2015.
-Απαραίτητη προϋπόθεση η αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης, η βελτίωση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος και η περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
-Προβλέπεται υποχώρηση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών υπό το βάρος των δημοσιονομικών μέτρων, ενώ η ενδυνάμωση της επενδυτικής και εξαγωγικής προσπάθειας αναμένεται να πραγματοποιηθεί σταδιακά και πάντως σε άμεση συνάρτηση με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της χρηματοδότησης της οικονομίας.
-Ο πληθωρισμός θα αποκτήσει θετικό πρόσημο, καθώς θα γίνει αισθητό το βάρος των αυξήσεων στους έμμεσους φόρους.
Αναμένοντας την πρώτη αξιολόγηση
Η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης:
- «κλειδί» για την επιστροφή των καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
- θα σηματοδοτήσει την έναρξη των συζητήσεων με τους εταίρους για την ανάληψη δράσεων για περαιτέρω ελάφρυνση του δημόσιου χρέους
-άμεση συνέπεια η η δυνατότητα κάποιας χαλάρωσης του τελικού δημοσιονομικού στόχου.
-απελευθέρωση πόρων που θα κατευθυνθούν στις επενδύσεις.
Σε ερώτηση που του τέθηκε για κάποια πρόβλεψη για άρση των capital controls μέσα στο 2016, ο Γιάννης Στουρνάρας απάντησε: «Πρόβλεψη για άρση των capital controls δεν έχω, θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις, σαφώς εμείς στην Τράπεζα της Ελλάδος έχουμε καταρτίσει ένα χάρτη που προβλέπει σημαντική άρση, εφόσον βεβαίως οι εξελίξεις και οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους θεσμούς εξελιχθούν ομαλά. Μπορούμε να πούμε ότι το 2016 θα έχουμε σημαντικές εξελίξεις στον τομέα αυτό, αρκεί όμως η αξιολόγηση να προχωρήσει θετικά. Από εκεί εξαρτώνται όλα. Και βέβαια αφού πρώτα η ΕΚΤ επαναφέρει πάλι την εξαίρεση των "waiver". Είναι μια ακολουθία διαδικασιών για να φτάσουμε στην άρση των capiatal controls» .