«Perpetual bond» ...Ένας ακόμη χρηματοπιστωτικός όρος που εισέβαλε στο λεξιλόγιο μας μετά τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, στους Financial Times περί «ανταλλαγής τους χρέους». Αν και φαίνεται να μην είναι δύσκολο η κατανόηση του τι ακριβώς είναι αυτά τα ομόλογα, μεγαλύτερη πρόκληση αποτελεί η κατανόηση του τί πραγματικά θα σήμαινε η έκδοσή τους- εφόσον κάτι τέτοιο γινόταν αποδεκτό και από τους εταίρους μας – αλλά και κατά πόσο είναι πραγματικά επωφελές.
Η HuffPost Greece, απευθύνθηκε στους Βασίλη Ράπανο, Φίλιπππο Σαχινίδη και Λεωνίδα Βατικιώτη οι οποίοι εμφανίστηκαν επιφυλακτικοί για το εάν και κατά πόσο ένα τέτοιο ομόλογο θα εξυπηρετούσε το βασικό στόχο που είναι η ουσιαστική διαχείριση του ελληνικού χρέους, πάντα βέβαια και από τη δική τους «οπτική» ως προς το ποιο θα πρέπει να είναι το βασικό ζητούμενο στην εν εξελίξει διαπραγμάτευση. Όλοι ωστόσο συμφωνούν πως η πρόταση που ακούστηκε από τα χείλη του κ.Βαρουφάκη, σαφώς δεν συνιστά διαγραφή χρέος- στο οποίο αναφερόταν προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ- αν και μας θυμίζουν πως η ίδια πρόταση είχε ακουστεί και στο παρελθόν από οικονομολόγους του κυβερνώντος πλέον κόμματος.
«Στην πραγματικότητα δεν θα βοηθήσει»
«Πρακτικά μιλάμε για ένα ομόλογο που ουδέποτε εξοφλείται. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως υπάρχουν μαθηματικοί τύποι ώστε να προσδιοριστεί ποια είναι η αξία ενός τέτοιου ομολόγου. Όταν δηλαδή το πουλήσει το κράτος θα υπάρξει μια αποτίμηση βάσει της παρούσας αξίας του...Στην πράξη παίρνεις μόνος τόκους. Δίνεις δηλαδή 100 ευρώ και παίρνεις ένα χαρτί που λέει ότι κάθε χρόνο θα παίρνεις 5% επί αυτού», εξηγεί ο Βασίλης Ράπανος, καθηγητής Δημόσιας Οικονομίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φαίνεται όμως, τουλάχιστον σε πρώτη ανάγνωση, να αμφισβητεί το εάν και κατά πόσο θα ήταν χρήσιμα για την Ελλάδα. «Στην πραγματικότητα δεν βοηθάει, καθώς θα είχε το ομόλογο αυτό θα έχει υψηλότερο επιτόκιο από το κανονικά...Εκτιμώ πως δεν θα ωφελήσει, από την άποψη πως ουσιαστικά δεν “κουρεύεται” το χρέος αφού εάν πας να το πουλήσεις κάποια στιγμή, θα το πουλήσεις βάσει της αξίας που έχει σήμερα. Όφελος υπάρχει εάν δεν το αποπληρώσεις ποτέ. Δεν νομίζω όμως πως είναι λύση και φυσικά δεν έχει καμία σχέση με τη διαγραφή χρέους», εξήγησε μιλώντας στη HuffPost Greece.
«Οποιαδήποτε πρόταση, πέραν της διαγραφής συμπίπτει με όσα λέγαμε»
«Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πως θα ζητούσε από τους εταίρους, διαγραφή του χρέους. Οποιαδήποτε άλλη τοποθέτηση έρχεται και “πέφτει” πάνω σε αυτά που λέγαμε εμείς για την ονομαστική απομείωση του χρέους που εφαρμόσαμε, και τη λογιστική απομείωση του. Σε κάθε περίπτωση ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει μια μεγάλη στροφή και φαίνεται να εγκαταλείπει τον σκληρό πυρήνα των θέσεων του για το χρέος», υποστηρίζει από την πλευρά του ο πρώην υπουργός Οικνομικών, Φίλιππος Σαχινίδης, μιλώντας στη HuffPost Greece.
Ξεκαθαρίζει δε πως η δική του πρόταση για το χρέος δεν «συνδέεται» με αυτή που διατύπωσε ο κ.Βαρουφάκης. «Αυτό που είχα προτείνει, ήταν να δοθεί μία παράταση της διάρκειας των υφιστάμενων υποχρεώσεων. Να πάει δηλαδή για παράδειγμα στα 70 χρόνια γιατί έτσι ουσιαστικά “μηδενίζεται” το ρίσκο αναχρηματοδότησης. Όταν τα ομόλογα έχουν διάρκεια άνω των 50 ετών το ρίσκο αναχρηματοδότησης ουσιαστικά δεν υπολογίζεται. Υπό αυτή την έννοια, κάτι τέτοιο θα εξυπηρετούσε την ελληνική περίπτωση. Στην περίπτωση όμως της πρότασης του κ.Βαρουφάκη οι υποχρεώσεις της χώρας μετατίθεται στο...άπειρο».
Τα perpetual bonds και η έκθεση PADRE
Η αναφορά στα perpetual bonds σύμφωνα με τον Λεωνίδα Βατικιώτη, λέκτορα της Πολιτικής Οικονομίας, «μπήκαν» στη δημόσια συζήτηση για τη διαχείριση του χρέους με την έκθεση PADRE (Politically Acceptable Debt Restructuring in the Eurozone -Πολιτικά Αποδεκτή Αναδιάρθρωση του Χρέους στην Ευρωζώνη), ενός «συντηρητικού κύκλου» όπως τονίζει ο ίδιος.
Σε αυτή, διατυπωνόταν η πρόταση, «όλο το δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης, δηλαδή όλων των κρατών – μελών να κρατηθεί “παγωμένο” και να αποπληρωθεί μετά από πολλά χρόνια. Το μεγάλο πρόβλημα, ήταν βέβαια πως ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό θα ήταν μια προσπάθεια να δοθεί λύση για χώρες που ουσιαστικά δεν έχουν πρόβλημα, όπως πχ η Γερμανία όπου το δημόσιο χρέος της είναι μόλις 60%. Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα προβλήματα, όπως ότι όριζε ως ουδέτερο κριτή αυτής της διαδικασίας την ΕΚΤ, η οποία όμως έχει και εκείνη ευθύνες για την ίδια τη διαχείριση της κρίσης χρέους. Επίσης γίνεται λόγος για ομολογιακό χρέος όταν το χρέος της Ελλάδας κατά 68% δεν είναι ομολογιακό αλλά επίσημο, δηλαδή θεσμικό. Άρα δεν μπορεί να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο για τις χώρες που έχουν κατ' εξοχήν πρόβλημα».
Όπως τονίζει ο κ.Βατικιώτης, το θέμα αυτών των ομολόγων, αν και «μπήκε» για πρώτη φορά λοιπόν από συντηρητικούς κύκλους, στη συνέχεια εισήχθη στη δημόσια συζήτηση στη χώρα μας, και από την ομάδα οικονομολόγων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως πχ από τον Γιάννη Μηλιό. «Έτσι, η πρόταση αυτή παρουσιάστηκε στο εσωτερικό ως προοδευτική και Αριστερή και τώρα αντιλαμβανόμαστε πως έγινε και επίσημη θέση»
Αυτό, πάντως που τονίζει και αυτός με τη σειρά του, είναι πως η πρόταση αυτή, σε καμία περίπτωση δεν συνιστά διαγραφή χρέους. «Πρόκειται για “πάγωμα” και για μετάθεση του στο μέλλον». Σε ό,τι αφορά το «τί τελικά θα πληρώνει η Ελλάδα» ο ίδιος σημειώνει πως αυτό σε κάθε περίπτωση θα εξαρτηθεί από τη διαπραγμάτευση που θα γίνει ενώ «θα υπάρχει μια ανακούφιση και σαφώς δεν πρόκειται για μια αδιάφορη πρόταση, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε και να δούμε. Γιατί πχ η πρόταση αυτή συνδέεται με μια ακόμη πρόταση για ομόλογα με ρήτρα ανάπτυξης. Αλλά για τι ανάπτυξη μπορούμε να μιλάμε αυτή τη στιγμή στην Ευρωζώνη;».
Τέλος, όπως επισημαίνει, και αυτή η πρόταση εξαρτάται «από την ευσπλαχνία της Γερμανίας και της ΕΚΤ. Για να δεχθούν μια τέτοια πρόταση, για να κάνουν αυτή την παραχώρηση, εκτιμώ πως θα ζητήσουν σκληρά ανταλλάγματα».