Η κλιματική αλλαγή και η καταστροφή του περιβάλλοντος βρίσκονται στην κορυφή των κινδύνων για τους οποίους ανησυχούν αυτοί που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες του πλανήτη, σύμφωνα με έρευνα που βλέπει το φως της δημοσιότητας ενόψει της συγκέντρωσης της παγκόσμιας ελίτ στο ελβετικό χιονοδρομικό θέρετρο του Νταβός.
Για πρώτη φορά, η ετήσια έκθεση κινδύνου, που συντάχθηκε από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), διαπίστωσε ότι οι πέντε μεγαλύτερες ανησυχίες για τον πλανήτη ήταν όλες περιβαλλοντικές - από τις ακραίες καιρικές συνθήκες μέχρι την απώλεια της βιοποικιλότητας και γεγονότα όπως πετρελαιοκηλίδες και ραδιενεργές μολύνσεις.
Αυτό προκύπτει καθώς οι εμπορικοί πόλεμοι και η άνοδος των εθνικιστικών πολιτικών σε όλο τον κόσμο συμπεριλήφθηκαν επίσης στις ανησυχίες για το πλανήτη από την ομάδα των 750 και πλέον εμπειρογνωμόνων και φορέων λήψης αποφάσεων που έλαβαν μέρος στην έρευνα, την ώρα που γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για τις χώρες να συνεργαστούν ώστε να βρουν λύσεις σε αυτά τα φλέγοντα ζητήματα.
Οι ερωτηθέντες στην έρευνα για τους παγκόσμιους κινδύνους του 2020 προσδιόρισαν τις οικονομικές διαμάχες ως τον νούμερο ένα κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομία φέτος. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα οι περιβαλλοντικοί προβληματισμοί αντιπροσώπευαν τους πέντε πρώτους κινδύνους, που είναι οι εξής:
- Ακραία καιρικά φαινόμενα με μεγάλες ζημιές στην ιδιοκτησία, την υποδομή και απώλεια ανθρώπινων ζωών.
- Αποτυχία περιορισμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής από τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις.
- Περιβαλλοντικές ζημίες και καταστροφές εξαιτίας του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών εγκλημάτων, όπως οι πετρελαιοκηλίδες και η ραδιενεργή μόλυνση.
- Μεγάλη απώλεια της βιοποικιλότητας και κατάρρευση του οικοσυστήματος με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον, με αποτέλεσμα την εξάντληση πόρων τόσο για την ανθρωπότητα όσο και για τις βιομηχανίες.
- Μεγάλες φυσικές καταστροφές όπως είναι οι σεισμοί, τα τσουνάμι, οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι γεωμαγνητικές καταιγίδες.
«Το πολιτικό τοπίο είναι πολωμένο, η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει και οι πυρκαγιές μαίνονται», δήλωσε ο Μπέργκε Μπρέντε, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
«Αυτή είναι η χρονιά κατά την οποία οι ηγέτες του κόσμου πρέπει να συνεργαστούν με όλους τους τομείς της κοινωνίας για να επιδιορθώσουν και να αναζωογονήσουν τα συστήματα συνεργασίας μας, όχι μόνο για βραχυπρόθεσμα οφέλη αλλά για την αντιμετώπιση των βαθιά ριζωμένων κινδύνων μας», εξήγησε.
Ο Μπρέντε τόνισε ότι ο πλανήτης έχει μια δεκαετία για να αντιμετωπίσει την κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ότι αν δεν το κάνει μέσα σε αυτό το χρονικό πλαίσιο θα ήταν παρόμοιο με το να «μετακινεί κανείς τις ξαπλώστρες στο κατάστρωμα του Τιτανικού».
Το φετινό Νταβός πραγματοποιείται την ώρα που στην Αυστραλία μαίνονται μερικές από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της χώρας. Η αυστραλιανή κυβέρνηση έχει αποφύγει να κάνει σύνδεση των πυρκαγιών αυτών με την κλιματική αλλαγή, ωστόσο οι φωτιές που καίνε ανεξέλεγκτες εδώ και μήνες έχουν εντείνει τους φόβους για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
«Η προβολή των επιπτώσεων των ακραίων καιρικών φαινομένων, των πυρκαγιών και των πλημμυρών έχει αυξήσει την ευαισθητοποίηση», δήλωσε η Εμιλι Φαρνγουόρθ, επικεφαλής των πρωτοβουλιών του WEF για την κλιματική αλλαγή. «Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι η πραγματικότητα του τι σημαίνει [η κλιματική κρίση]», πρόσθεσε η ίδια.
Η σύνοδος του Νταβός για το 2020, η οποία θα πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα, επέλεξε ως κεντρικό θέμα τη βιωσιμότητα και έρχεται την ώρα που ακτιβιστές όπως η Γκρέτα Τούνμπεργκ, ασκούν πιέσεις στις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις.
Ο διευθύνων σύμβουλος της BlackRock, Λάρι Φινκ, προειδοποίησε την Τρίτη τα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών να εντείνουν τις προσπάθειες τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, κάτι που θεωρείται τεράστια μετατόπιση για την μεγαλύτερη διαχειρίστρια εταιρεία επενδύσεων στον κόσμο.
Στο μεταξύ, οι ισχυρότερες οικονομίες έχουν μείνει πίσω ως προς την εκπλήρωση των υποσχέσεών τους για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, για τις οποίες δεσμεύτηκαν με με τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015, και οι ακτιβιστές παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι στις κενές υποσχέσεις, καταγγέλλοντας τις τεράστιες επιδοτήσεις και τα ιδιωτικά κεφάλαια που προσφέρονται για ορυκτά καύσιμα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να παραστεί στο συνέδριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, αν και ορισμένοι παγκόσμιοι ηγέτες θα απουσιάζουν. Ο βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, είπε στους υπουργούς του να αποφύγουν την εκδήλωση, που χαρακτηρίζεται από πολλούς ως ελιτιστική.
Σε μια προσπάθεια να προλάβουν τις κριτικές σύμφωνα με τις οποίες ο συμμετέχοντες στο Νταβός αποτελούν μέρος του προβλήματος, το WEF δήλωσε ότι η φετινή σύνοδος θα χρησιμοποιήσει αντισταθμίσεις για να είναι απόλυτα ουδέτερη σε άνθρακα, επιστρατεύοντας περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα και θα προσφέρει τοπικά φαγητά καθώς και επιλογές τροφίμων χωρίς ζωικές πρωτεΐνες.
Ο ιδρυτής και εκτελεστικός πρόεδρος του WEF, Κλάους Σβαμπ ανακοίνωσε επίσης την πρόθεσή του να ξεκινήσει ένα σχέδιο εκμετάλλευσης δημόσιων και ιδιωτικών πόρων για να φυτευτούν ένα τρισεκατομμύριο δέντρα μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.
Η ετήσια συνάντηση του Νταβός έχει επικριθεί κατά καιρούς από πολλούς που λένε ότι είναι απλώς ένα «κατάστημα συζήτησης» ηγετών, οι οποίοι πετούν μέχρι εκεί με ιδιωτικά τζετ για να απολαύσουν το χειμωνιάτικο χιόνι.
Ο Αντριαν Μον, διευθύνων σύμβουλος του WEF, υπερασπίστηκε τον ρόλο του οργανισμού του όσον αφορά τα ζητήματα του κλίματος. Σημείωσε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, που πηγαίνουν στο Νταβός, ταξιδεύουν από τη Ζυρίχη με το τρένο.
Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες, πάντως, αυξάνονται στον κατάλογο των μακροπρόθεσμων κινδύνων, μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, όταν οι μεγαλύτερες οικονομίες της Δύσης έπεσαν σε ύφεση εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το 2011 θεωρήθηκε μια νέα κατάρρευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, ενώ η ανισότητα ήταν η πρώτη ανησυχία από το 2012 έως το 2014. Η μετανάστευση φόβιζε περισσότερο τους συμμετέχοντες στην έρευνα του 2016, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έφταναν τότε στην Ευρώπη από την Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Εκτός από το περιβάλλον, η έρευνα του 2020 επισημαίνει τις ανησυχίες για τις ελλείψεις στη διακυβέρνηση του τομέα της τεχνολογίας, τις δυσκολίες στους τομείς της υγείας και και την επιδείνωση των ανισοτήτων.
Στη μεθοδολογία της για την έρευνα, το WEF ανέφερε ότι ο «παγκόσμιος κίνδυνος» ορίζεται ως ένας που θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή ζημιά σε αρκετές χώρες ή βιομηχανίες μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Δεκαετία με ρεκόρ υπερθέρμανσης, τα χειρότερα έπονται
Η δεκαετία που πέρασε (2010-2019) ήταν η θερμότερη που έχει ποτέ καταγραφεί, ανακοίνωσε στο μεταξύ ο ΟΗΕ, επιβεβαιώνοντας το ανυποχώρητο φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που σηματοδοτείται από την αύξηση των ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων.
Το 2019 ήταν η δεύτερη θερμότερη χρονιά παγκοσμίως, μετά το 2016, έγινε γνωστό από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και το 2020 δεν αναμένεται να αλλάξει η κατάσταση.
«Δυστυχώς, αναμένουμε να δούμε πολλά ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα το 2020 και τις επόμενες δεκαετίες, που θα τροφοδοτούνται από επίπεδα ρεκόρ των αεριών που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τα οποία θα διατηρήσουν τη ζέστη στην ατμόσφαιρα» υπογραμμίζει ο γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού Πέτερι Τάαλας.
«Το έτος 2020 ξεκίνησε εκεί όπου σταμάτησε το 2019, με μετεωρολογικά και κλιματικά γεγονότα μεγάλου αντίκτυπου», όπως στην Αυστραλία, που «γνώρισε το 2019 τη θερμότερη και την ξηρότερη χρονιά που έχει ποτέ καταγραφεί» σημείωσε.
Η ζέστη ρεκόρ «προετοίμασε το έδαφος για τις γιγαντιαίες πυρκαγιές που είναι μέχρι στιγμής τόσο καταστροφικές» για τη χώρα, εξήγησε ο Τάαλας.
Οι τεράστιες πυρκαγιές έχουν στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 28 ανθρώπους, σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, καταστρέφοντας περισσότερα από 2.000 σπίτια και κατακαίοντας μια περιοχή 100.000 τετραγωνικών χλμ, μια επιφάνεια μεγαλύτερη από την έκταση της Νότιας Κορέας.
Παγκοσμίως, οι μέσες θερμοκρασίες των πέντε και δέκα τελευταίων ετών ήταν οι πλέον υψηλές που έχουν ποτέ καταγραφεί.
Από τη δεκαετία του 1980, κάθε δεκαετία υπήρξε ζεστότερη από την προηγούμενη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας, που αναμένει να συνεχιστεί η συγκεκριμένη τάση.
Σύμφωνα με την ειδική υπηρεσία του ΟΗΕ, η ετήσια παγκόσμια θερμοκρασία το 2019 ξεπέρασε κατά 1,1 βαθμό Κελσίου τον μέσο όρο που είχε καταγραφεί την προβιομηχανική περίοδο (1850-1900).
«Σύμφωνα με την υπάρχουσα πορεία των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, κατευθυνόμαστε προς μια αύξηση της θερμοκρασίας από 3 έως 5 βαθμούς Κελσίου έως το τέλος του αιώνα» προειδοποίησε ο Τάαλας.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η κλιματική αλλαγή πιθανόν συνέβαλε στα ακραία καιρικά φαινόμενα του 2019 όπως τον καύσωνα στην Ευρώπη και τον κυκλώνα Ντόριαν που σκότωσε τουλάχιστον 50 ανθρώπους, όταν σάρωσε τις Μπαχάμες τον Σεπτέμβριο.
«Στο μέλλον μπορούμε εύκολα να περιμένουμε θερμότερα Ελ Νίνιο σε σύγκριση με τα προηγούμενα» δήλωσε ο επιστήμονας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού Ομάρ Μπαντούρ, προσθέτοντας ότι αυτό θα οδηγήσει τις θερμοκρασίες σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα.
«Μπορούμε να σηκώσουμε την κόκκινη σημαία τώρα».
(με πληροφορίες από Reuters, Associated Press, Guardian, ΑΠΕ)