Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS χθες. Ημέρα αφιερωμένη στους περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνθρωπους που έχασαν τη ζωή τους, λόγω αυτού. Σε τριάντα εφτά, περίπου, εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν, έχοντας προσβληθεί από το HIV.
Πριν λίγους μήνες, μια είδηση σχετιζόμενη γενικότερα με τη σημερινή ημέρα, είχε συγκεντρώσει την προσοχή του συνόλου του Δυτικού Κόσμου- και δικαιολογημένα. Ένας νεαρός στην Αμερική, από εκείνους στους οποίους υπάρχει μια τάση σήμερα, να αποδίδουμε αδιακρίτως χαρακτηρισμούς όπως φιλόδοξος, νέος, ικανός, δημιουργικός, καινοτόμος, και άλλα όμορφα, γαλουχημένος στο αμερικανικό επιχειρηματικό σύστημα αξιών, όπου κέρδος και επιτυχία φαντάζουν αυτοσκοπός, αποφάσισε εντελώς ξαφνικά να αυξήσει την τιμή στο φάρμακο της εταιρείας, την οποία μόλις είχε αγοράσει- κατά 5000%. Από 13.5 δολάρια, ένας άνθρωπος 32 χρονών, ανέβασε την τιμή στα 750. Για να υποστεί, φυσικά, τη γενική κατακραυγή. Και να δηλώσει πως σκοπός των επιχειρήσεων είναι να φέρνουν κέρδη.
Πίσω στο σήμερα, στα ελληνικά και ξένα Μέσα υπάρχουν αρκετά αφιερώματα στο AIDS από ανθρώπους που γνωρίζουν περισσότερα από εμένα, ενώ υπάρχουν και ανάλογες, προγραμματισμένες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Δεν θα σταθώ σ' αυτά. Αρκούμαι μόνο, μέσα απ' τη δική μου, ελάχιστη συμβολή, να υπενθυμίσω πως το AIDS (Αcquired Immune Deficiency Syndrome) δεν αφορά μια ασθένεια απλώς. Αλλά, πρόκειται για την ονομασία που αποδίδεται σε μια ιατρική συνθήκη, οι συνέπειες της οποίας αφορούν ένα φάσμα νόσων. Έτσι το ορίζει στο εξαιρετικά ενδιαφέρον δοκίμιο «Το AIDS και οι μεταφορές του» και η Σούζαν Σόντακ, το μακρινό 1989.
Ενώ, λοιπόν, τα τελευταία χρόνια γίνονται όλο και πιο συντονισμένα δράσεις για τη γενικότερη καταπολέμηση, κάθε έκφανσης που η διάγνωση του AIDS/HIV επιφέρει, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες κοινοποιούνται και περισσότερο ιστορίες ανθρώπων που έχουν πληγεί απ' αυτό, που έχουν βιώσει, πέραν των καθαρά ιατρικών επιπτώσεων, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη στιγματοποίηση και μια περιθωριοποίηση, το λιγότερο άδικη κι αντί-ανθρώπινη, βλέπουμε το χθεσινό (1/12/15) πρωτοσέλιδο της SportDay. Και πασχίζουμε να βρούμε ψήγματα, έστω, ευαισθησίας και συνείδησης πάνω του.
Το AIDS, την μοναδική, ξεδιαλεγμένη ημέρα που έχει αφιερωθεί ενάντια σε αυτό και τον κοινωνικό θάνατο που δύναται να αποφέρει- κάτι που διασφαλίζουν εξώφυλλα σαν αυτό- χρησιμοποιείται μεταφορικά, στο εξώφυλλο μιας αθλητικής εφημερίδας, για να μιλήσει για μια ποδοσφαιρική ομάδα και τις αποδόσεις της. Στο εξώφυλλο. Με γράμματα που στάζουν αίμα. Σε μία αθλητική εφημερίδα από τις πρώτες σε αναγνωσιμότητα. Την ημέρα που, υποτίθεται, έχει θεσπιστεί προκειμένου να εξαλειφθούν πρακτικές σαν αυτήν, εκτός άλλων.
Πέραν αυτού, η ευρηματικότητα της συντακτικής ομάδας έχει χωρέσει σε λίγο χαρτί κι άλλες ιατρικές μεταφορές: αρρώστια για τον Ολυμπιακό, εγκεφαλικό απ' τα γκολ του Αθανασιάδη, έμφραγμα για τον μπασκετικό Παναθηναϊκό, πυρετός σχετικά με το γήπεδο στη Νέα Φιλαδέλφεια. Το AIDS, όμως, στο κέντρο του πρωτοσέλιδου, ως νοηματική κορύφωση, πρωτοστατεί. Το AIDS στάζει αίμα. Με μεγαλύτερα γράμματα, ενώ μάλιστα- έτσι απλά, για να διαιωνιστούν τα στερεότυπα- δεν πρόκειται για αναφορά σε κάποιον που έχει AIDS, αλλά που δείχνει πως έχει.
Φυσικά, και στο παρελθόν έχει σημειωθεί αναλόγως ανεύθυνη και καιροσκοπική εκμετάλλευση του AIDS. Κυβερνήσεις των προηγούμενων δεκαετιών το χρησιμοποίησαν, προκειμένου να προασπίσουν ή εδραιώσουν τις πολιτικές τους πρακτικές και, συχνότατα, ούτως ώστε να επιτύχουν την δαιμονοποίηση των ιδεολογικών τους αντιπάλων.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, δημοσιολόγοι έχουν αποδώσει το AIDS, ειδικά στις δύο τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, πρώτα ως συμφορά που αφορά αποκλειστικά ομοφυλόφιλους κι, έπειτα, ως Θεία Δίκη, τιμωρία του Θεού προς το ανθρώπινο είδος. Θρησκευτικοί ηγέτες στη Βραζιλία το 'χουν ερμηνεύσει ως «συνέπεια ηθικής παρακμής», με έναν εξ αυτών, τον άλλοτε καρδινάλιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, Εουτζένιο Σάλες, να καταφέρνει το εξής μαγικό: να χαρακτηρίζει το AIDS ταυτόχρονα «τιμωρία του Θεού» και «εκδίκηση της Φύσης».
Υπάρχει, όμως, μια απτή διαφορά. Πρέπει να υπάρχει. Όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Νοτίου Αφρικής χαρακτηρίζει το AIDS «όπλο πιο τρομερό κι απ' τον μαρξισμό», το οποίο εκμεταλλεύονται οι τρομοκράτες, ή ο Κιρκπάτρικ συνέκρινε τη διεθνή τρομοκρατία με το AIDS, αξιοποιούσαν τη συγκεκριμένη μεταφορά για να εξυπηρετήσουν κάποιο δικό τους σκοπό. Πολιτικό, στην προκειμένη.
Όταν ο Ζαν Μαρί Λεπέν, φορώντας τα ψευδοϊατρικά, πλαστά διαγνωστικά γυαλιά του, αποφαινόταν πως το AIDS δεν ήταν μόνο μια νόσος λοιμώδης, αλλά και μεταδοτική, κατέφευγε στην γνωστή, εντυπωσιοθηρική χρήση της γλώσσας, για τους δικούς του πολιτικούς σκοπούς. Έλεγε ψέμματα, δίχως καμία επιστημονική βάση- αλλά ήξερε γιατί το έκανε. Εν προκειμένω, αποσκοπούσε σε μια διαφορετική διαχείριση του μεταναστευτικού, στη χώρα του. Αναλόγως, όταν χαρακτήριζε τους πολιτικούς του αντιπάλους «φορείς του AIDS» (sidatiques).
Τις λεκτικές παρασπονδίες αυτές, στο δημόσιο λόγο, αναλογιζόμενοι τις επιδιώξεις του καθενός, μπορούμε να τις κατανοήσουμε. Δεν τις δεχόμαστε, δεν τις ασπαζόμαστε. Δεν συμφωνούμε, σίγουρα. Αλλά, μπορούμε κάπως να τις ερμηνεύσουμε, τουλάχιστον. Μια αθλητική εφημερίδα όμως σε τι οφείλει έναν τέτοιο ηθικό ξεπεσμό; Είναι κάποιο είδος αποτυχημένου μαύρου χιούμορ, ή απλά η απόδειξη μιας πλήρους ασυνειδησίας και αναισθησίας;
Αναντίρρητα, το εξώφυλλο προέκυψε λόγω της ημέρας. Κάποιος το πρότεινε, κανείς δεν το σκέφτηκε παραπάνω, και το κοτσάρανε στη μέση. Τι να περιμένουμε στις επόμενες Παγκόσμιες Ημέρες, λοιπόν;