Αν το Μπατακλάν ήταν ο Σταυρός του Νότου

Η διαφορά δεν είναι μόνο στους αριθμούς. Οι Βρετανοί του 1972 δεν χρειαζόταν να κάνουν κάθε φορά σενάρια για τον δράστη. Όταν άκουγαν την είδηση για τη βόμβα και τους νεκρούς της, δεν έψαχναν το προφίλ του βομβιστή προκειμένου να βρουν αν έχει πάρε δώσε με τρομοκράτες στη Λιβύη, όπως φαίνεται να ισχύει για το Μάντσεστερ, ή αν είναι ένας τύπος που έλεγε στους φίλους του ότι δεν μπορεί να ελέγξει τον βίαιο εαυτό του, όπως συνέβη στο Γουέστμινστερ. Ήταν ο ΙΡΑ, και εχθρός ήταν όσοι εμπόδιζαν την ένωση της Ιρλανδίας.
Benoit Tessier / Reuters

Η βρετανική κυβέρνηση έβγαλε τον στρατό στους δρόμους μετά από την επίθεση στο Μάντσεστερ. Οι στρατιώτες όμως, δεν φαίνονται πουθενά. Είναι λιγότεροι από χίλιοι σε μία πόλη 8 εκατομμυρίων. Στο Βόρειο και Ανατολικό Λονδίνο, αλλά και στο κέντρο στο Σίτι, το Γουέστμινστερ ή το Χόλμπορν, όλα είναι όπως την προηγούμενη εβδομάδα. Οι αλλαγές ήταν μικρές, και σε σημεία που οι ντόπιοι δεν επισκέπτονται συχνά. Η λεωφόρος με τα κυβερνητικά κτίρια έκλεισε για τα αυτοκίνητα. Στη Βουλή, οι οπλισμένοι αστυνομικοί ήταν περισσότεροι, ενώ επίσης δεν επιτράπηκε η είσοδος σε επισκέπτες, καθυστερημένα όμως, αφού μερικές ξεναγήσεις για το κοινό είχαν ήδη γίνει.

Δεν είδα κανέναν στρατιώτη στο δρόμο, αλλά σκεφτόμουν διαρκώς, την ιστορία που μου είχε πει ο Όλιβερ, ένας συνάδελφος, Βορειοϊρλανδός. Τη δεκαετία του '80, όταν ήταν πέντε χρονών η οικογένεια του μετακόμισε στον Καναδά. Μετά από λίγες μέρες ρώτησε απορημένος τον μπαμπά του γιατί δεν υπάρχουν στρατιώτες και τανκς στον δρόμο. Είχε μάθει να τα θεωρεί φυσιολογικά. Όχι φιλικά, ούτε όμως ιδιαίτερα δυσάρεστα.

Όταν μου είχε πει την ιστορία, είχα νιώσει πόσο βαθιά, και πιθανώς μη αναστρέψιμα, στρεβλή είναι η εικόνα μου για τη δυτική Ευρώπη. Έβλεπα βέβαια μικρός τις βόμβες του ΙΡΑ στις ειδήσεις. Τις ήξερα, όπως όλοι μας. Δεν θεωρούσα όμως ποτέ ότι μια δυτική χώρα θα μπορούσε να υποφέρει από πολέμους, όπως για παράδειγμα η Κύπρος. Γιατί η Ευρώπη ήταν «σαράντα χρόνια μπροστά», και οι κάτοικοι της δεν τολμούσαν να αφήσουν, όχι βόμβες, αλλά «ούτε χαρτοπετσέτα» πίσω τους, χωρίς το άγρυπνο κράτος να τους τιμωρήσει. Οι βόμβες δεν κολλούσαν, και έτσι τις αφαίρεσα από την πρόσληψή μου για την Ευρώπη. Τις θυμόμουν ξανά όταν έβλεπα το «Στο όνομα του Πατρός» ή άκουγα το Sunday Bloody Sunday. Ο ΙΡΑ ήταν πρόβλημα μεν, αλλά όπως η Μαφία στις ταινίες του Κόπολα. Επιμέρους.

Όσο η Δύση εξελίσσει τις απαντήσεις της στη φτώχεια, τις δικτατορίες, τον πόλεμο, τόσο η βία γύρω μας γίνεται καινούργια, πιο πολύπλοκη και σε μεγάλο βαθμό ακαταλαβίστικη.

Αν το Μπατακλάν ήταν ο Σταυρός του Νότου, η Χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου το Σύνταγμα, και ο εμπορικός δρόμος της Στοκχόλμης η Ερμού, θα μαθαίναμε, πληρώνοντας φοβερό τίμημα, να ζούμε με τις βόμβες, όπως έχουν ήδη κάνει οι Βρετανοί. Η εμφάνιση του στρατού εν μέσω προεκλογικής περιόδου είναι ένα ισχυρό συμβολικό σοκ για εκείνους, αλλά κανείς δεν ψάχνει με το μάτι του τους στρατιώτες. Όπως ακριβώς και ο Όλιβερ όταν ήταν μικρός, έτσι και για τους σύγχρονους Βρετανούς, οι βαριά οπλισμένοι αστυνομικοί είναι εδώ και πολλά χρόνια, μέρος του τοπίου. Μετά από κάθε χτύπημα, μαθαίνουν όλοι μαζί να πηγαίνουν πιο εύκολα και πιο γρήγορα παρακάτω.

Είναι και για εκείνους δύσκολο να συνειδητοποιήσουν ότι όσα συμβαίνουν σήμερα έχουν ξανασυμβεί πολύ πρόσφατα στην ίδια τους τη χώρα, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Ειδικά, για τους νεότερους, είναι αδύνατον να συλλάβουν ότι τη δεκαετία του '70, περίπου κάθε χρόνο, 100 άνθρωποι έπεφταν θύματα της τρομοκρατίας στη Μεγάλη Βρετανία. Μόνο το 1972 οι νεκροί ήταν πάνω από 350.

Η διαφορά δεν είναι μόνο στους αριθμούς. Οι Βρετανοί του 1972 δεν χρειαζόταν να κάνουν κάθε φορά σενάρια για τον δράστη. Όταν άκουγαν την είδηση για τη βόμβα και τους νεκρούς της, δεν έψαχναν το προφίλ του βομβιστή προκειμένου να βρουν αν έχει πάρε δώσε με τρομοκράτες στη Λιβύη, όπως φαίνεται να ισχύει για το Μάντσεστερ, ή αν είναι ένας τύπος που έλεγε στους φίλους του ότι δεν μπορεί να ελέγξει τον βίαιο εαυτό του, όπως συνέβη στο Γουέστμινστερ. Ήταν ο ΙΡΑ, και εχθρός ήταν όσοι εμπόδιζαν την ένωση της Ιρλανδίας. Σήμερα, εχθρός είναι και το παροιμιωδώς ουδέτερο, μικρό και συχνά αντικείμενο σαρκασμού για τις ατέρμονες περιόδους ακυβερνησίας, Βέλγιο.

Όσο η Δύση εξελίσσει τις απαντήσεις της στη φτώχεια, τις δικτατορίες, τον πόλεμο, τόσο η βία γύρω μας γίνεται καινούργια, πιο πολύπλοκη και σε μεγάλο βαθμό ακαταλαβίστικη. Εξακολουθεί να είναι τυφλή, αλλά και το δικό μας βλέμμα θολώνει. Είναι ένας μηχανισμός άμυνας ώστε να συνεχίζουμε τις ζωές μας με τις βόμβες δίπλα μας, αλλά είναι επίσης και η κόπωση μας όταν μας ζητάνε να εμβαθύνουμε κάθε φορά στις πολύπλοκες απαντήσεις. Σαν το βλέμμα μας να συνηθίζει στο σκοτάδι. Και, αν τα πράγματα γίνουν ξαφνικά πιο φωτεινά, το πιθανότερο είναι -λίγο λυπητεροί, όπως ο Όλιβερ- να ρωτήσουμε γιατί δεν είναι όπως πριν.

Δημοφιλή