Ρωσικά υποβρύχια εναντίον του Ίντερνετ: Ανησυχίες για πιθανές δολιοφθορές σε υποθαλάσσια καλώδια

Ρωσικά υποβρύχια εναντίον του Ίντερνετ: Ανησυχίες για πιθανές δολιοφθορές σε υποθαλάσσια καλώδια
FILE - This Thursday July 2, 2009 file photo, shows a new Russian nuclear submarine, Yuri Dolgoruky, near the Sevmash factory in the northern city of Arkhangelsk, Russia. With hundreds of new aircraft, tanks and missiles rolling off assembly lines and Russian jets buzzing European skies under NATOâs wary eye, it doesnât look like Russiaâs economic woes have had any impact on the Kremlinâs ambitious military modernization program. (AP Photo/Alexander Zemlianichenko, File)
FILE - This Thursday July 2, 2009 file photo, shows a new Russian nuclear submarine, Yuri Dolgoruky, near the Sevmash factory in the northern city of Arkhangelsk, Russia. With hundreds of new aircraft, tanks and missiles rolling off assembly lines and Russian jets buzzing European skies under NATOâs wary eye, it doesnât look like Russiaâs economic woes have had any impact on the Kremlinâs ambitious military modernization program. (AP Photo/Alexander Zemlianichenko, File)
ASSOCIATED PRESS

Η πρώτη εντύπωση που δημιουργείται σε κάποιον όταν ακούει ότι το Ίντερνετ θα μπορούσε να απειληθεί από ρωσικά υποβρύχια είναι πως κάτι τέτοιο είναι πιο πιθανό να συναντηθεί σε νουβέλα technothriller (Tom Clancy, Dale Brown κ.α.), παρά στην πραγματικότητα. Ωστόσο, εκτενές ρεπορτάζ των New York Times ασχολείται με ακριβώς αυτό το ζήτημα, προκαλώντας «σεισμό» στο Διαδίκτυο.

Αναλυτικότερα, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, ρωσικά υποβρύχια και κατασκοπευτικά πλοία έχουν παρατηρηθεί να προβαίνουν σε ιδιαίτερα «επιθετικού» χαρακτήρα επιχειρήσεις κοντά σε περιοχές όπου βρίσκονται υποθαλάσσια καλώδια- αυτά τα καλώδια οπτικής ίνας από τα οποία περνά το μεγαλύτερο μέρος των παγκοσμίων διαδικτυακών επικοινωνιών/ δεδομένων, προκαλώντας έντονους προβληματισμούς στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και υπηρεσίες πληροφοριών.

Η βασική ανησυχία είναι ότι – στο ευρύτερο πλαίσιο του νέου, υβριδικού μοντέλου πολέμου που δείχνει να υιοθετεί η Ρωσία, συνδυάζοντας συμβατικές δυνάμεις, ειδικές επιχειρήσεις και νέα όπλα, σε συνδυασμό με πληροφοριακό πόλεμο- η ρωσική ηγεσία ενδεχομένως να σχεδιάζει να προβεί σε πλήγματα στα εν λόγω καλώδια σε περίπτωση πολεμικής σύγκρουσης ή εντάσεων. Οι επιπτώσεις από μια τέτοια κίνηση θα ήταν βαρύτατες για τη Δύση, καθώς θα παρέλυαν σε πολύ μεγάλο βαθμό οι τηλεπικοινωνίες στις οποίες βασίζονται κυβερνήσεις, οικονομίες- πολύ πέρα από τις «παλιού τύπου» επιχειρήσεις υποκλοπής από αυτά τα καλώδια, που περιελάμβαναν σύνδεση/ τοποθέτηση «κοριών» από υποβρύχια, και ανάγονται στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα των New York Times, δεν υπάρχουν ακόμα ενδείξεις περί επιχειρήσεων κοπής καλωδίων, ωστόσο η αυξημένη γενικότερα ρωσική στρατιωτική δραστηριότητα σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί λόγο ανησυχίας για την αμερικανική και τη ΝΑΤΟϊκή ηγεσία. Στο Πεντάγωνο και τις υπηρεσίες πληροφοριών η ρωσική ναυτική δραστηριότητα αναλύεται εκτενώς, ωστόσο δεν είναι κάτι που συζητείται δημοσίως, ενώ αξιωματούχοι των ενόπλων δυνάμεων δεν αποκαλύπτουν τι μέτρα λαμβάνονται για την παρακολούθηση των ρωσικών σκαφών, αλλά και τη δημιουργία «Plan B» σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο. Ο πλοίαρχος Γουίλιαμ Μαρκς, εκπρόσωπος του αμερικανικού ναυτικού στην Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι «θα ήταν λόγος να προβληματισμού να ακούσει κανείς ότι οποιαδήποτε χώρα πειράζει τα καλώδια τηλεπικοινωνιών, ωστόσο, λόγω του απόρρητου χαρακτήρα των επιχειρήσεων των υποβρυχίων, δεν συζητούμε σε συγκεκριμένη βάση».

Ωστόσο, όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, είναι πολλοί οι αξιωματούχοι (σε ένοπλες δυνάμεις και υπηρεσίες πληροφοριών) που δεν διστάζουν να αναφέρουν ότι από τη Βόρεια Θάλασσα μέχρι τη βορειοανατολική Ασία και ύδατα κοντά στις ακτές των ΗΠΑ παρατηρείται σημαντικά αυξημένη ρωσική δραστηριότητα στις περιοχές από όπου διέρχονται υποθαλάσσια καλώδια- τα οποία είναι υψίστης σημασίας για διεθνές εμπόριο και τις τηλεπικοινωνίες. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην περίπτωση του ρωσικού σκάφους «Γιαντάρ» - σύμφωνα με τη Ρωσία, πρόκειται για ωκεανογραφικό σκάφος, ωστόσο στο δημοσίευμα των NY Times χαρακτηρίζεται ως «κατασκοπευτικό»- το οποίο φέρει δύο βαθυσκάφη και εντοπίστηκε να κινείται στα ανοιχτά των ανατολικών ακτών των ΗΠΑ, με κατεύθυνση προς την Κούβα, ζώνη στην οποία βρίσκεται ένα μεγάλης σημασίας καλώδιο. Το σκάφος παρακολουθούνταν συνεχώς από αμερικανικά αεροσκάφη, πλοία και δορυφόρους, καθώς τα βαθυσκάφη που μπορεί να ποντίσει έχουν τη δυνατότητα να κόψουν καλώδια στον βυθό. «Το επίπεδο δραστηριότητας», αναφέρει ανώτερος αξιωματούχος, «συγκρίνεται με αυτά που βλέπαμε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο».

Όπως υπογραμμίζει ο Μάικλ Σέκραϊστ, πρώην υπεύθυνος προγράμματος σχετικού ερευνητικού προγράμματος (Harvard – MIT), ο κίνδυνος είναι ότι οποιαδήποτε χώρα θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά στο όλο σύστημα και να το κάνει μάλιστα εντελώς κρυφά, χωρίς να απαιτείται πολεμικό πλοίο με ειδικό εξοπλισμό κοπής στην περιοχή. «Καλώδιο κόβονται συνέχεια- από άγκυρες ή φυσικές καταστροφές» σημειώνει σχετικά. Ωστόσο, αυτού του είδους τα περιστατικά σημειώνονται κυρίως σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από την ακτή, και η επισκευή τους είναι εύκολη. Αντίθετα, οι Ρώσοι φαίνονται να αναζητούν τρωτά σημεία σε μεγαλύτερα βάθη, όπου είναι δύσκολη η επιτήρηση των καλωδίων και ακόμα δυσκολότερη η επισκευή. Επίσης, οι θέσεις τους δεν είναι ακριβώς μυστικές, καθώς σε γενικές γραμμές ακολουθούνται οι ίδιες διαδρομές από την αρχή των τηλεπικοινωνιών, τον 19ο αιώνα. Βεβαίως, τα ειδικά καλώδια, που έχουν να κάνουν με στρατιωτικές επιχειρήσεις, ακολουθούν μυστικές διαδρομές, και, όπως εκτιμούν Αμερικανοί αξιωματούχοι, ενδεχομένως να είναι αυτά που αναζητούνται. Αξίζει να σημειωθεί πως, όπως αναφέρει το CNN, μέσα στους τελευταίους μήνες αισθητήρες του αμερικανικού ναυτικού σε μεγάλα βάθη ενεργοποιήθηκαν ουκ ολίγες φορές, λόγω προσέγγισης ρωσικών υποβρυχίων.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο ρόλος των καλωδίων αυτών είναι σημαντικότερος από ποτέ, καθώς από αυτά «περνούν» επιχειρηματικές δραστηριότητες αξίας άνω των 10 τρισ. δολαρίων ημερησίως. Οποιοδήποτε πρόβλημα στη λειτουργία τους θα προκαλούσε διακοπή στη ροή κεφαλαίων, ενώ παράλληλα τα καλώδια αυτά μεταφέρουν το 95% των καθημερινών επικοινωνιών.

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιχειρήσεις γύρω από αυτά τα καλώδια δεν είναι κάτι καινούριο, καθώς – ενδεικτικά- το 1971 το αμερικανικό υποβρύχιο «Halibut», σε μια άκρως απόρρητη αποστολή, εντόπισε και «παγίδευσε» ένα καλώδιο τηλεπικοινωνιών που είχε να κάνει με το σοβιετικό πυρηνικό οπλοστάσιο, ενώ πριν από μια δεκαετία το αμερικανικό ναυτικό έθεσε σε υπηρεσία το υποβρύχιο «Jimmy Carter», που θεωρείται ικανό να προβεί σε «παγιδεύσεις» υποθαλάσσιων καλωδίων με σκοπό την παρακολούθηση των επικοινωνιών που διοχετεύονται μέσα από αυτά. Επίσης, κάποια από τα έγγραφα που διέρρευσαν στο πλαίσιο της υπόθεσης Σνόουντεν δείχνουν ότι υπηρεσίες όπως η GCHQ και η NSA μπορούν να υποκλέπτουν επικοινωνίες από εγκαταστάσεις τους σε στρατηγικής σημασίας τοποθεσίες, κοντά σε υποθαλάσσια καλώδια.

Αλλά η αύξηση της ρωσικής δραστηριότητας είναι τέτοια, που οι προβληματισμοί κινούνται πολύ πέρα τέτοιου είδους επιχειρήσεις, όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα: Οι ρωσικές περιπολίες υποβρυχίων φέρονται να έχουν αυξηθεί κατά 50% σε σχέση με πέρυσι, ενισχύεται η ρωσική στρατιωτική παρουσία στην Αρκτική και τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ παράλληλα αναπτύσσεται ένα υποβρύχιο drone ικανού να φέρει πυρηνική κεφαλή, για χρήση εναντίον λιμανιών και παραθαλάσσιων περιοχών. Σύμφωνα με τον ναύαρχο Μαρκ Φέργκιουσον, διοικητή των αμερικανικών ναυτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, ο στόχος του ρωσικού δόγματος δείχνει να είναι η διάσπαση του «κύκλου λήψης αποφάσεων» του ΝΑΤΟ, με έναν συνδυασμό διαστημικών επιχειρήσεων, κυβερνοεπιχειρήσεων, πληροφοριακού πολέμου και υβριδικού πολέμου.

Κάποιοι ωστόσο εκτιμούν ότι οι εν λόγω ανησυχίες είναι υπερβολικές: Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του BBC, ο Κάιρ Γκάιλς, (Chatham House, Russia and Eurasia Programme) εκτιμά πως η συγκεκριμένη απειλή είναι γνωστή εδώ και καιρό, ωστόσο το να αποκοπούν επικοινωνιακά οι ΗΠΑ από τον υπόλοιπο κόσμο θα ήταν αδύνατον, λόγω του μεγάλου αριθμού των συνδέσεων. «Κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε μόνο σε περιοχές όπου η “διαδικτυακή γεωγραφία” προκαλεί ευάλωτα σημεία στις επικοινωνίες» αναφέρει σχετικά. Επίσης, αξίζει να θυμάται κανείς ότι το Ίντερνετ είναι σχεδιασμένο εξαρχής ώστε να είναι «ανθεκτικό», έτσι ώστε εάν υπάρχει πρόβλημα σε μία σύνδεση/ διαδρομή, το traffic να επαναδρομολογείται μέσω άλλων οδών, φτάνοντας στον προορισμό του.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, σημειώνεται ότι προβλήματα που θα είχαν προκύψει από τέτοιου είδους επιχειρήσεις είχαν σημειωθεί στην Ουκρανία το 2014, ενώ ήταν σε εξέλιξη οι ρωσικές επιχειρήσεις στην Κριμαία.

Δημοφιλή