Το Ιράν και η Σαουδική Αραβία συμφώνησαν την Παρασκευή να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις και να ανοίξουν ξανά τις πρεσβείες μετά από επτά χρόνια εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών της Μέσης Ανατολής. Η Κίνα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στο σημαντικό αυτό διπλωματικό επίτευγμα καθώς η συμφωνία συνήφθη στο Πεκίνο αυτήν την εβδομάδα
Η συμφωνία ανάμεσα σε Ριάντ και Τεχεράνη μειώνει την πιθανότητα ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ των εθνών του Κόλπου — τόσο άμεσα όσο και σε συγκρούσεις μέσω αντιπροσώπων στην περιοχή, σε μέρη όπως η Υεμένη και την Συρία.
Η συμφωνία αυτή αποτελεί μια σημαντική διπλωματική νίκη για τους Κινέζους, καθώς τα κράτη του Αραβικού Κόλπου αντιλαμβάνονται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρονται αργά από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Έρχεται επίσης καθώς διπλωμάτες προσπαθούν να τερματίσουν έναν πολυετή πόλεμο στην Υεμένη, μια σύγκρουση στην οποία τόσο το Ιράν όσο και η Σαουδική Αραβία είναι βαθιά εμπλεκόμενοι.
Η συμφωνία ανακοινώθηκε μετά από τέσσερις ημέρες μυστικών συνομιλιών στο Πεκίνο μεταξύ ανώτατων αξιωματούχων ασφαλείας από τις δύο αντίπαλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής.
Η Τεχεράνη και το Ριάντ συμφώνησαν «να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ τους και να ανοίξουν ξανά τις πρεσβείες και τις αποστολές τους εντός διαστήματος που δεν υπερβαίνει τους δύο μήνες», σύμφωνα με διπλωματικό ανακοινωθέν που εκδόθηκε από το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και την Κίνα.
«Η συμφωνία περιλαμβάνει την επιβεβαίωση του σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών και τη μη ανάμειξη σε εσωτερικές υποθέσεις».
Η Σαουδική Αραβία κατηγόρησε το Ιράν για επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του βασιλείου το 2019, καθώς και για επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια στα ύδατα του Κόλπου. Το Ιράν αρνήθηκε τις κατηγορίες.
Το κίνημα Χούθι της Υεμένης που στηρίζεται από το Ιράν έχει πραγματοποιήσει συχνά διασυνοριακές επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Σαουδική Αραβία, η οποία ηγείται ενός συνασπισμού που μάχεται τους Χούθι, και το 2022 επέκτεινε τα πλήγματα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η σουνιτική Σαουδική Αραβία και το σιιτικό Ιράν διέκοψαν τις σχέσεις τους πριν από επτά χρόνια, μετά την επίθεση εναντίον σαουδαραβικών διπλωματικών αποστολών που πραγματοποίησαν διαδηλωτές στην Ισλαμική Δημοκρατία μετά την εκτέλεση από το Ριάντ ενός διάσημου σιίτη ιερωμένου, του Νιμρ αλ-Νιμρ.
Σύμφωνα με το IRNA, ο Αλί Σαμχανί, ο γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, μετέβη τη Δευτέρα στο Πεκίνο «για εντατικές διαπραγματεύσεις στην Κίνα με τον σαουδάραβα ομόλογό του με στόχο να επιλυθουν επιτέλους οι διαφορές ανάμεσα στην Τεχεράνη και το Ριάντ».
Από τον Απρίλιο του 2021, το Ιράκ έχει φιλοξενήσει μια σειρά συναντήσεων ανάμεσα σε αξιωματούχους της ασφάλειας των δύο αντίπαλων δυνάμεων με στόχο την προσέγγιση των δύο χωρών.
Στην κοινή ανακοίνωσή τους, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία «ευχαριστούν τη Δημοκρατία του Ιράκ και το Σουλτανάτο του Ομάν επειδή φιλοξένησαν συνομιλίες μεταξύ των δύο μερών το 2021 και το 2022, καθώς και τους ηγέτες και την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας επειδή υποδέχθηκαν και υποστήριξαν τις συνομιλίες που διεξήθησαν σ′ αυτή τη χώρα».
Η Τεχεράνη και το Ριάντ υποστηρίζουν αντίπαλα μέρη σε συγκρούσεις στην περιοχή, κυρίως στην Υεμένη.
Το Ιράν έχει μείζονα επιρροή στο Ιράκ και το Λίβανο και υποστηρίζει στρατιωτικά και πολιτικά το καθεστώς στη Συρία.
Η Κίνα, η οποία φιλοξένησε πρόσφατα τον σκληροπυρηνικό πρόεδρο του Ιράν, Εμπραχίμ Ραΐσι, είναι επίσης ο μεγαλύτερος αγοραστής πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία. Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, στον οποίο μόλις απονεμήθηκε η τρίτη πενταετής θητεία ως πρόεδρος νωρίτερα την Παρασκευή, επισκέφθηκε το Ριάντ τον Δεκέμβριο για να παρευρεθεί σε συναντήσεις με τα πλούσια αραβικά κράτη του Κόλπου που είναι ζωτικής σημασίας για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Κίνας.
Παραμένει, ωστόσο, ασαφές τι σημαίνει αυτή η συμφωνία για την Αμερική. Αν και θεωρείται από καιρό ως ”εγγυητής” της ενεργειακής ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, οι περιφερειακοί ηγέτες γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί για τις προθέσεις της Ουάσιγκτον μετά τη χαοτική απόσυρσή της το 2021 από το Αφγανιστάν. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό σχετικά με την ανακοινωθείσα συμφωνία.
Διεθνείς αντιδράσεις στην ανακοίνωση Τεχεράνης και Ριάντ για την αποκατάσταση των σχέσεών τους
Ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας Ουάνγκ Γι δήλωσε πως η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών είναι μια «νίκη» για τον διάλογο και την ειρήνη. Η αποκατάσταση των σχέσεων είναι «πολύ καλή είδηση» στον σημερινό ταραχώδη κόσμο, ανέφερε το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών, όπως είπε ο Ουάνγκ στο τέλος του διαλόγου μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν.
Η Κίνα θα συνεχίσει να διαδραματίζει εποικοδομητικό ρόλο στον χειρισμό ζητημάτων σε περιοχές ανάφλεξης ανά τον κόσμο σήμερα και θα επιδείξει την «ευθύνη» της ως σημαντικό έθνος, τόνισε ο Ουάνγκ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν όταν ρωτήθηκε για τη συμφωνία των δύο χωρών απάντησε πως όσο καλύτερες είναι οι σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του, τόσο το καλύτερο για όλους.
Ένας εκπρόσωπος της αμερικανικής κυβέρνησης «καλωσόρισε» την ανακοίνωση για την αποκατάσταση των σχέσεων Ριάντ-Τεχεράνης, σημειώνοντας ωστόσο «μένει να δούμε αν το Ιράν θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του».
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι δήλωσε στην καθημερινή ενημέρωση των δημοσιογράφων ότι το Ριάντ ενημέρωνε την Ουάσινγκτον για τις συνομιλίες της με την Τεχεράνη για την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων, αλλά οι ΗΠΑ δεν ενεπλάκησαν άμεσα.
Τόνισε ωστόσο ότι δεν είναι σαφές αν η συμφωνία Ριάντ-Τεχεράνης σημαίνει εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ.
Πηγή: Associated Press, Reuters