Γνώρισα τον Μπόρις Νέμτσοφ τον Απρίλιο του 2000.
Ήταν μετά τον δεύτερο πόλεμο της Τσετσενίας.
Είχα πάει για να πάρω συνέντευξη από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών, Ιγκόρ Ιβανόφ.
Την επομένη όμως, στις εγκαταστάσεις μιας ένωσης μητέρων των Ρώσων στρατιωτών, είχα την ευκαιρία να δω, αυτόν που τότε δεν ήταν παρά μόνο παλιός διοικητής του Νίζνι Νόβογκοροντ, αλλά και δελφίνος του Γέλτσιν, που όμως βγήκε εκτός παιχνιδιού, από τον εκ της KGB ορμώμενο, Βλάντιμιρ Πούτιν.
Τότε ο Μπόρις Νέμτσοφ δεν ήταν ακόμα η ενσάρκωση της δημοκρατικής αντιπολίτευσης στη Ρωσία. Αυτό συνέβη μετά από καιρό.
Ωστόσο είχε τη γοητεία, είχε το χάρισμα. Το όμορφο πρόσωπο του (που έμοιαζε με μποξέρ) είχε την υπνωτιστική ένταση που έχουν εκείνοι που, ακόμα κι αν δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, έχουν αποφασίσει να αφιερώσουν τη ζωή τους σε ένα σκοπό που τους ξεπερνά.
Και θυμάμαι την ήρεμη, σχεδόν λογική οργή του, όταν μιλούσε για τα αιματηρά επεισόδια της πτώσης του Γκρόζνι, που είχε γίνει τον προηγούμενο μήνα. Δεν ήταν σύνηθες να συναντά κανείς κάποιον τόσο ριζοσπάστη στο στρατόπεδο των δημοκρατών, καθώς είχαν μολυνθεί από την εθνικιστική ιδέα μιας μεγάλης Ρωσίας (ένας εθνικισμός που διατηρείται ακόμα και σήμερα, όπως δείχνει η περίπτωση Χοντορκόφσκι). Ο ριζοσπαστισμός του αυτός έκανε αυτόν τον νέο λογικό άνδρα, τον πιο διαυγή αντίπαλο της νέας τυραννίας που επιβαλλόταν στην Ρωσία.
Εκείνοι που τον σκότωσαν στις 27 Φλεβάρη του 2015, δίπλα στη μεγάλη πέτρινη γέφυρα, κοντά στο Κρεμλίνο το γνώριζαν αυτό.
Ήξεραν ότι εξολόθρευαν εκείνον που ήταν ο πιο συνεπής από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, που είχε ασκήσει κριτική για την Τσετσενία, για την τεράστια επιχείρηση διαφθοράς που στήθηκε για τους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες του Σότσι, που υπερασπιζόταν την αδιαπραγμάτευτη ελευθερία του Τύπου.
Ήξεραν ότι ο άνθρωπος που σκότωναν, ο άνθρωπος που για περισσότερα από 10 χρόνια δεν είχε σταματήσει να καταγγέλλει την μαφιόζικη φύση της τυραννίας του Πούτιν, ήταν έτοιμος να δημοσιεύσει μια έκθεση που αποδείκνυε την άμεση εμπλοκή των Ρώσων στρατιωτικών στο μέτωπο του Ντονμπας, στην Ουκρανία.
Στόχος τους εκείνη τη νύχτα ήταν η ψυχή και η συνείδηση εκείνων, που γίνονταν όλο και περισσότεροι, εκείνων που γνώριζαν ότι ο πόλεμος στην ανατολική Ουκρανία είναι μια τρέλα. Ότι ο πόλεμος δεν ήταν μόνο εγκληματικός, αλλά και αυτοκτονικός και ότι τελικά θα γονάτιζε τη Ρωσία.
Όπως και στη δολοφονία της Άννας Πολιτκόφσκαγια το 2006, του Σεργκέι Μαγνίτσκι και του Στάνισλας Μάκελοφ το 2009, σκότωσαν αυτόν που η φωνή του δεν σώπαινε ποτέ, όσο κι αν προσπαθούσαν να την καταπνίξουν. Σκότωσαν την φωνή της τιμής του ρωσικού λαού. Του ίδιου λαού που βλέπει τις αξίες του να παραμορφώνονται από τον Πούτιν.
Ο Μπόρις Νέμτσόφ ήταν το αντίθετο του Πούτιν.
Ενώ ο μεν θυμίζει τον Στάλιν και τον χειρότερο τσάρο της ρώσικης ιστορίας, τον Νικόλαο τον πρώτο, ο Νεμτσόφ αποτελούσε κληρονόμο του Ζαχάροφ, του Σολζενίτσιν και των αντικαθεστωτικών της Σοβιετικής εποχής.
Και είναι προφανές ότι ο θάνατός του είναι ένα σοβαρό πλήγμα στην πραγματική μεγάλη Ρωσία - η οποία είναι μεγάλη, όχι σε όπλα, αλλά σε πνεύμα και σε ακόρεστη επιθυμία για ελευθερία.
Κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή που γράφω, ποιος έκανε το έγκλημα.
Μπορούμε όμως να έχουμε εμπιστοσύνη στο ότι ο πολυμήχανος Πούτιν, θα κατασκευάσει όταν έρθει η ώρα, τον ιδανικό ένοχο, του οποίου η προσωπικότητα θα ανταποκρίνεται στις φρενήρεις θεωρίες συνωμοσίας με τις οποίες ταΐζει τους πολίτες του.
Αυτό που γνωρίζουμε, είναι πως η Ρωσία μαστίζεται τα τελευταία 20 χρόνια από μια πρωτόγνωρη κρατική βία που μένει ατιμώρητη.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι αν ο Μπόρις Νέμτσοφ ήταν ακόμα ζωντανός αυτή τη Κυριακή, θα ήταν επικεφαλής της αντιπολεμικής συγκέντρωσης που είχε προαναγγείλει τρεις ώρες πριν το θάνατό του στο ραδιοφωνικό σταθμό Ηχώ της Μόσχας.
Η δολοφονία του θυμίζει το φόνο του Ζαν Ζορέ. Όπως και τότε αυτό που καταγράφτηκε στην ιστορία δεν είναι ο φυσικός αυτουργός της δολοφονίας, άλλα ο άνεμος τρέλας που τον εξέθρεψε, το κλίμα που καλλιεργήθηκε από τις ακροδεξιές και εθνικιστικές εφημερίδες.
Οι ομοιότητες σταματούν εκεί.
Μακάρι η δολοφονία του Νεμτσόφ να μην έχει την ίδια αναδρομική σημασία που είχε ο φόνος του τελευταίου εκείνου βάρδου του διεθνισμού το 1914.
Αυτή είναι η ευχή που έκανε ο λαός, όχι μόνο στη Μόσχα, αλλά σε πολλές πόλεις της χώρας, που κατέβηκαν στο δρόμο την Κυριακή για να αποτίσουν ύστατο φόρο τιμής στον Ρώσο ήρωα που δολοφονήθηκε.
Ίσως κάποιοι φαντάζονται ότι η αντιπολίτευση θα παραλύσει, τρομοκρατημένη από τους πυροβολισμούς (όπως και από τα ορφανά που άφησαν πίσω τους οι σφαίρες αυτές, όπως λέει ο φίλος του ο Κασπάροφ)
Αλλά όχι.
Έγινε το αντίθετο.
Αντί να υποχωρήσουν, αντί να υποκύψουν στον τρόμο, δεκάδες χιλιάδες γυναίκες και άνδρες, ήρθαν να φωνάξουν αντί για το «είμαι κι εγώ Σαρλί», «είμαι κι εγώ Μπορίς». Ο Βλάντιμιρ Πούτιν δεν είχε ποτέ πιο ζωντανό αντίπαλο από αυτόν τον νεκρό.
Σε αυτές οι πορείες αξιοπρέπειας και ομορφιάς, οι ρώσικες σημαίες αναμείχθηκαν με τις ουκρανικές. Αυτές οι πορείες αποτελούν την πρώτη πραγματική υποχώρηση του κόμματος του πολέμου.