-Αχ, μου λείπει η Άννα, χάθηκε, μονολογούσε πριν από καιρό η μητέρα μου βουρκωμένη. Ήρθε το πρωί στο σπίτι κλαίγοντας, με αγκάλιασε. Κλαίγαμε και οι δύο. Έβλεπα τις μπούκλες της να κυματίζουν, ενώ την έπαιρναν οι Γερμανοί για τον παλιό σταθμό. Κράταγα τις κούκλες που παίζαμε με την κρυφή ελπίδα ότι θα την ξαναδώ, να ξαναπαίξουμε.
-Δεν μπορεί ένα μουσείο να χωρέσει τις μνήμες μου, μου είπε η ίδια πρόσφατα, όταν της πρότεινα να επισκεφθούμε την έκθεση του Εβραϊκού Μουσείου για τους Έλληνες Εβραίους που έφυγαν στο αντάρτικο στην Κατοχή και γλύτωσαν από το ολοκαύτωμα.
-Όλα τα χρόνια της Κατοχής ο παππούς σου είχε φυλαγμένο στο πατάρι του σπιτιού ένα πάπλωμα με ραμένες μέσα σε αυτό χρυσές λίρες. Απαγορευόταν να ανέβουμε στο πατάρι. Θα έρθει να το πάρει, μας έλεγε. Μόλις τελείωσε ο πόλεμος ήρθε ένα ζευγάρι Εβραίων ανταρτών απο το βουνό. Ο παππούς σου κατέβασε το πάπλωμα από το πατάρι, το άνοιξαν, μέτρησαν τις λίρες, ήταν όλες άθικτες, φιλήθηκαν και μας αποχαιρέτησαν. Έφυγαν για το Ισραήλ. Σκεφτόμουν την Άννα. Αν την είχα κρύψει στο πατάρι. Αχ, να γύρναγε και εκείνη...
Είναι ελάχιστες φορές που στο σπίτι που μεγάλωσα, στη Θεσσαλονίκη, ακουγόνταν τέτοιες κουβέντες. Ίσως κάποιο φευγαλέο ερώτημα της γιαγιάς μου προς την κόρη της και μητέρα μου για κάποια οικογενειακή φίλη που χάθηκε στα τρένα για Γερμανία, χωρίς να περιμένει απάντηση. Σπάνια κάποια διήγηση του πατέρα μου για έναν φίλο του που γύρισε από το Άουσβιτς και κουβάλαγε σακιά στην παλιά λαχαναγορά στο κέντρο της πόλης, με τον αριθμό ανεξήτηλο στο μπράτσο του.
-Γιατί δεν γράφεις για κάποια από τις πολλές και σπουδαίες εβραϊκές οικογένειες της πόλης, ρώτησα πολύ αργότερα, στα χρυσά χρόνια των '90s, στα γραφεία του πρώτου τότε glossy περιοδικού στη Θεσσαλονίκη, μια δημοσιογράφο που παρουσίαζε κάθε μήνα ένα αφιέρωμα για μια σπουδαία οικογένεια της πόλης. Στραβομουτσούνιασε χωρίς να απαντήσει.
Εκείνη την στιγμή συνειδητοποίησα ότι στην ελληνική κοινωνία υπάρχει μια διττή σιωπή ιστορικής μνήμης: θυμάτων και θυτών. Οι πρώτοι δεν διεκδικούν το δικαίωμα σε αυτήν, οι δεύτεροι δεν της παραχωρούν χώρο. Δυστυχώς, η βουβή, υπόκωφη, ύπουλη αυτή αντιπαράθεση ήρθε ξανά στο προσκήνιο με την απόφαση της δημάρχου Καβάλας να ανατρέψει την τοποθέτηση του μνημείου στην μνήμη των Εβραίων της πόλης που αφάνισαν οι ναζιστές κατακτητές.
Μπορεί ένα μνημείο να χωρέσει τις μνήμες πόνου που κρύβει καλά φυλαγμένες μέσα του καθένας Έλληνας κυνηγημένος;
Μπορεί ένα μνημείο για την ποντιακή γενοκτονία να χωρέσει όλον τον νόστο για την χαμένη πατρίδα που παραμένει διαρκώς παρών στην οικογένειά μου;
Μπορεί ένα μνημείο για την αρμενική γενοκτονία να διώξει τον τρόμο της εξαφάνισης τόσων αθώων γειτόνων της οικογένειας της γιαγιάς μου στην Κωνσταντινούπολη;
Να διώξει την προσμονή της επιστροφής του παππού μου που έφυγε κυνηγημένος το 1917 από την Αίγυπτο για να γλυτώσει την αγχόνη; Να συγχωρέσει την βιαιότητα με την οποία η οικογένεια του πατέρα μου διώχθηκε από την σταλινική Ρωσία παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου;
Να μειώσει τον πόνο της ξαδέρφης μου για τον ξεριζωμό της το 1963 από την Πρίγκηπο, στον Βόσπορο;
Όχι. Αυτό το άλγος το κουβαλά σαν στοιχειό καθείς κυνηγημένος μέσα του για πάντα. Και κανένα μνημείο δεν θεραπεύει την χαρακιά από αυτόν τον πόνο.
Τι είναι, λοιπόν, αυτό που με εξοργίζει με την απόπειρα της δημάρχου της Καβάλας να μπλοκάρει το μνημείο για τα θύματα του ολοκαυτώματος; Ο φανατισμός και η κοντή θωριά της. Σαν την κυρία δήμαρχο δεκάδες ημιμαθείς μόλις καταφέρουν αναριχηθούν σε κάποιο θώκο βγάζουν με την πρώτη ευκαιρία την αιμοβοριά τους, καταπατώντας συνολικές ευαισθησίες.Η βλακεία και η απρονοησία της.
Την είχα δει πριν από μερικούς μήνες, στην Αθήνα να παρουσιάζει στο Ίδρυμα Θεοχαράκη την πρόταση του δημοτικού συμβουλίου της Καβάλας για να κηρυχθεί ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Μου έκαναν εντύπωση τα πύρινα λόγια της που ανακάτεψαν αρχαίους, βυζαντινούς, ειδωλολάτρες, χριστιανούς, εξυμνούσαν τον Άγιο Παύλο, ευγνωμονούσαν μητροπολίτες και εξυψώναν κάθε είδους παράγοντες, που προφανώς την βοήθησαν να εκλεγεί. Έχει συνειδητοποιήσει ότι με την προσβολή της αυτή στα θύματα του ναζισμού ακυρώνει το αίτημα του δημοτικού συμβουλίου που ηγείται προς την UNESCO; Έχει συναίσθηση ότι και ο Άγιος Παύλος ήταν εβραίος στην καταγωγή;
Η αναισθησία της και η ασέβειά της. Η πόλη στην οποία εξελέγει πρώτος πολίτης είναι γεμάτη από πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην Καβάλα κυνηγημένοι από τις πατρογονικές εστίες τους. Είναι γεμάτη από οικογένειες που κυνηγήθηκαν από τους φασίστες που όρμηξαν στην πόλη της από την Βουλγαρία στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ωμότητά και η χυδαιότητά της. Λίγα χιλιόμετρα βορειότερα, στο Δοξάτο Δράμας, οι ναζιστές δολοφόνησαν αθώα παιδιά, μητέρες και γέρους. Αρνείται και το μνημείο στο Δοξάτο η νεώκοπη δήμαρχος της γειτονικής Καβάλας; Η προσβολή της στον όρκο του Ιπποκράτη. Ως γιατρός ώφειλε να σέβεται την ανθρώπινη ζωή και πολύ περισσότερο την απώλειά της.
Η κυρία δήμαρχος έβαλε τις προσωπικές ιδεοληψίες και αγκυλώσεις της πάνω από το σεβασμό της εκατόμβης νεκρών και θυμάτων που μετρά η Ελλάδα στον 20 αιώνα. Απέδειξε για μια ακόμη φορά ότι δεκαετίες τώρα η Ελλάδα δεν μπορεί να τα βρει με την νεώτερη ιστορία της. Δεν την διδάσκει στα σχολεία. Δεν την τιμά στις σωστές της διαστάσεις. Δεν την αποκαθιστά. Κατά συνέπεια οι Έλληνες δεν δέχονται να συζητήσουν νηφάλια τα εγκλήματα του εμφυλίου που έγιναν και από τις δύο πλευρές. Δεν συζητούν τα λάθη που οδήγησαν στην εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Δεν διορθώνουν τις στρεβλές δομές κράτους και κοινωνίας που κατέληξαν στην σημερινή εξοντωτική κρίση.
Επειδή γράφω σε γαλλόφωνες ιστοσελίδες για τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα, έστειλα ένα email στην κυρία δήμαρχο, ζητώντας διευκρινίσεις. Τουρισμός και ρατσισμός δεν συμπίπτουν στο ίδιο καλάθι. Απάντηση δεν έλαβα. Σίγουρα για την κυρία δήμαρχο της Καβάλας που είναι και γιατρός δεν ισχύει το γαλλικό ρητό "ένας ηλίθιος γιατρός=δύο ηλίθιοι". Γιατί η ίδια παραμένει ένας γιατρός με παρωπίδες.
Εγώ, όμως, νιώθω απόλυτα προσβεβλημένος.
Για τις μνήμες του ξεριζωμού και της απώλειας που κρύβει βάθια μέσα του κάθε μέλος της οικογένειάς μου.
Για την σιωπή με την οποία θεραπεύουν οι γονείς και οι συγγενείς μου τις πληγές της απώλειας προσφιλών προσώπων τους.
Για τις ταλαιπωρίες και τους διωγμούς που υπέστησαν οι πρόγονοι μου για να φτάσω εγώ μέχρι εδώ ως Έλληνας πολίτης ακέραιος και εγγράματος.
Για την πατρίδα που υπηρέτησα και υπερασπίζομαι, ενώ κάποιοι εκλεγμένοι άρχοντες της επιμένουν να παραμένουν χαμένοι στα φαντάσματά της.
Για τους δεκάδες αλλοδαπούς φίλους μου, ανεξαρτήτως χρώματος και καταγωγής, σε παμπολλά σημεία του πλανήτη που αγαπούν την πατρίδα μου, την επισκέπτονται και την υπερασπίζονται.