Η Άννα έχει πολύ κακή μνήμη.
Έχει ένα σωρό πράγματα στο μυαλό της. Άγχος, υπερβολική δουλειά, υποχρεώσεις… Μέσα σ’ όλα βάλλεται διαρκώς από πληροφορίες και αυτή η υπερπληροφόρηση επιβαρύνει την κατάσταση. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μια ενδεικτική μέρα της ζωής της.
Δευτέρα, 07:10. Σηκώνεται. Πριν φάει πρωινό ή πιει καφέ, ανοίγει υπολογιστή και τσεκάρει τα email της. Δέχεται καθημερινά τουλάχιστον πενήντα μηνύματα στον προσωπικό της λογαριασμό. Πίνει τον καφέ της και διαβάζει όσο περισσότερα από αυτά μπορεί. Πολλά από αυτά είναι ενημερωτικά δελτία από τις σελίδες που έχει γραφτεί, άλλα από φίλους και γνωστούς. Συνήθως, οι φίλοι και γνωστοί επικοινωνούν μαζί της και μέσω Facebook, οπότε φροντίζει να απαντήσει κι εκεί.
Στη δουλειά συμβαίνει το ίδιο. Εκεί ο όγκος είναι μεγαλύτερος και, για να ανταπεξέλθει, έχει τα email διαρκώς ανοιχτά και φροντίζει να απαντά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Όταν δεν της απαντούν εκνευρίζεται. Ανά διαστήματα έχει ειδοποιήσεις και στο κινητό και τις ελέγχει.
Τα τηλέφωνα χτυπούν. Μιλά και δουλεύει παράλληλα για να προλάβει. Της είναι όλο και πιο δύσκολο να συγκεντρωθεί. Φτάνει το τέλος του ωραρίου της έχει και ακόμα μια στοίβα από υποχρεώσεις για την επόμενη μέρα.
17:20. Επιστρέφει στο σπίτι. Ώρα για ξεκούραση… Τρώει κάτι στα γρήγορα και συμμαζεύει λίγο. Ανοίγει τον υπολογιστή και μπαίνει στο Facebook. Ένα άρθρο εδώ, ένα post εκεί, περνούν άλλες δυο ώρες. Θέλει και να διαβάσει παράλληλα ένα βιβλίο που χρειάζεται για τη δουλειά της και δεν της φτάνει ο χρόνος. Στο Instagram νιώθει πως χαλαρώνει.
Είναι και οι δουλειές του σπιτιού που πρέπει να γίνουν. Θέλει να πάει γυμναστήριο. Γράφτηκε, αλλά δεν προλαβαίνει. Τους φίλους της δεν τους βλέπει συχνά. Έχει πολύ διάβασμα και πιέζεται και στη δουλειά.
Έχει αρχίσει να ξεχνάει πράγματα. Ακόμα και τα πιο απλά της διαφεύγουν, με αποτέλεσμα να ανησυχεί αρκετά.
Και μόνο που σκέφτομαι τι περνάει κουράζομαι… Εσείς;
Η Άννα είναι μια φανταστική μου φίλη. Έχει, όμως, πάρα πολλά κοινά με πολλούς φίλους ή μαθητές μου. Πολλοί από αυτούς ανησυχούν επίσης για τη μνήμη τους. Η αλήθεια όμως είναι πως, μέσα σε όλα όσα κάνουμε και λειτουργούν επιβαρυντικά για το μυαλό και τη μνήμη, υπάρχει και ένα εξίσου σημαντικό που περνάει απαρατήρητο, καθώς το θεωρούμε πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας: η υπερπληροφόρηση.
Δε μιλώ για όλα εκείνα που είναι χρήσιμα για τη ζωή ή τη δουλειά μας, όπως τα βιβλία που διαβάζουμε. Μιλώ για εκείνα που επιτρέπουμε να παρεισφρύουν δίχως να μας ωφελούν πραγματικά.
Ας πάρουμε το παράδειγμα των email. Σε πόσα ενημερωτικά δελτία έχετε γραφτεί με αποτέλεσμα να γεμίζει καθημερινά ο φάκελος των μη αναγνωσμένων; Πόσες φορές σας τραβά την προσοχή ένας τίτλος και σας κάνει να διαβάσετε ολόκληρο το περιεχόμενο, δίχως αυτό να σας μαθαίνει πραγματικά κάτι χρήσιμο και έτσι αφαιρεί αντί να προσθέτει στη ζωή σας;
Κατά καιρούς μαζεύονται και για μένα πολλά. Εκείνο όμως που θεωρώ λυτρωτικά απλό είναι το να πατήσω unsubscribe από εκείνα που αντιλαμβάνομαι πως δε με ωφελούν και μου τρώνε χρόνο. Χρόνο που θα μπορούσα να διαθέσω στο διάβασμα, το γράψιμο, τους φίλους μου, τον εαυτό μου…
Μπορείτε, λοιπόν, να τα πάρετε ένα ένα και να θέσετε τις εξής ερωτήσεις:
- Με ενδιαφέρει πραγματικά;
- Με ωφελεί;
- Μήπως απλά μου αποσπά την προσοχή;
Εάν οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν είναι ιδανικές, τότε καλό είναι να βγάλετε το εν λόγω ενημερωτικό δελτίο από τη ζωή σας. Άλλωστε, η σελίδα του εκάστοτε συντάκτη θα είναι πάντα εκεί για εσάς.
Πέρα από ενημερωτικά δελτία, όμως, θα πρέπει να δούμε και το κατά πόσο κάτι είναι πραγματικά επείγον. Είναι πράγματι ανάγκη το να έχουμε τα email διαρκώς ανοιχτά και να απαντάμε αμέσως; Έχει αποδειχθεί πως όταν κάνουμε multi-tasking το μυαλό χρειάζεται από 6 έως 25 λεπτά για να επικεντρωθεί και πάλι 100% στην εκάστοτε εργασία. Δε θα ήταν πολύ πιο αποδοτικό, εφόσον έχουμε τη δυνατότητα, το να ορίσουμε συγκεκριμένες ώρες μέσα στην ημέρα κατά τις οποίες θα απαντάμε τα email μας και μόνον αυτά; Άλλωστε, όταν κάτι είναι πραγματικά επείγον, υπάρχει και το τηλέφωνο.
Γνωρίζετε τον όρο FOMO (Fear of Missing Out); Είναι ο φόβος που μας πιάνει κάθε φορά που νομίζουμε πως πρέπει να ενημερωθούμε για τα πάντα, μην τυχόν και “μείνουμε απ’έξω”. Αυτά τα πάντα όμως, τις περισσότερες φορές δε μας προσφέρουν τίποτα. Αντιθέτως, μας στερούν πολύτιμο χρόνο που θα μπορούσαμε να τον αξιοποιήσουμε πολύ πιο εποικοδομητικά. Ο ίδιος φόβος είναι που μας κάνει να πατάμε όποιο link βρεθεί μπροστά μας στο Facebook και να περνάμε πολύτιμο χρόνο σκρολάροντας στα κοινωνικά δίκτυα.
Δε βγάζω τον εαυτό μου απ’έξω και, αν διαβάσατε το τελευταίο μου άρθρο για το πώς η υπερπληροφόρηση αποδυναμώνει τη μνήμη, θα ξέρετε πως κι εγώ δοκιμάζομαι συχνά για τους ίδιου λόγους.
Εκείνο που μπορούμε όλοι να κάνουμε είναι το να πάρουμε συνειδητά την απόφαση για το ποια ερεθίσματα θα δεχόμαστε και ποια όχι. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει με το να “ξε-γραφτούμε” από όποια σελίδα μας επιβαρύνει δίχως να μας προσφέρει. Την ίδια επιλογή έχουμε και στα κοινωνικά δίκτυα. Μπορούμε απλά να επιλέξουμε τι θα εμφανίζεται και τι όχι κι έτσι να φιλτράρουμε τις πληροφορίες πολύ πριν το μυαλό μας κληθεί να πάρει την απόφαση για το αν θα κλικάρουμε το εκάστοτε link ή όχι. Δείτε το σαν ένα είδος αυτοπροστασίας.
Κάτι εξίσου αποδοτικό είναι το να δοκιμάσετε μια σύντομη “νηστεία” σε ό,τι αφορά τα social media. Πρόσφατα έμεινα δίχως κινητό για μια μέρα και είδα τον κόσμο τελείως διαφορετικά.
Έχουμε τέτοια εξάρτηση από την τεχνολογία στις μέρες μας που ξεχνάμε πως και πριν από αυτήν τα καταφέρναμε εξίσου καλά. Ίσως να μας γλιτώνει χρόνο στη δουλειά, αλλά δεν υπάρχει λόγος να μας τρώει χρόνο από τη ζωή.
Όταν το μυαλό δέχεται καθημερινά τόσα ερεθίσματα είναι απολύτως φυσιολογικό το να μην προλαβαίνουμε να καταχωρίσουμε τις πληροφορίες που μας ενδιαφέρουν στη μακροπρόθεσμη μνήμη μας. Μάλιστα, έχει αποδειχθεί από μετρήσεις που έκανε η Microsoft πως η βραχυπρόθεσμη μνήμη του ανθρώπου έχει πέσει στα 8,2 δευτερόλεπτα. Για την ιστορία, το χρυσόψαρο έχει βραχυπρόθεσμη μνήμη 9 δευτερολέπτων...
Όλα αυτά οφείλονται στο ότι είμαστε διαρκώς καλωδιωμένοι και δε ζούμε στο τώρα, δεν κοιτάμε γύρω μας, δεν είμαστε πραγματικά εδώ ανά πάσα στιγμή.
Πώς περιμένετε όμως να έχετε καλή μνήμη και να θυμόσαστε πράγματα που στην πραγματικότητα δεν έχετε ζήσει; Όταν το μυαλό μας είναι αλλού, είναι λογικό να μη θυμόμαστε τι κάναμε, τι φάγαμε, τι είπαμε, ποιους γνωρίσαμε κτλ.
Πριν λοιπόν κατηγοριοποιήσετε τον εαυτό σας ως άλλον έναν που χάνει τη μνήμη του, κάντε μια ειλικρινή “απογραφή” όλων όσων κάνετε καθημερινά και σκεφτείτε ποια από αυτά δε χρειάζεστε πραγματικά.
Δοκιμάστε να ζήσετε μια ολόκληρη μέρα χωρίς κινητό, υπολογιστή, tablet.
Πέρα από το ότι θα ανακαλύψετε πως ο κόσμος τελικά δε θα καταστραφεί, θα έχετε και τη μοναδική εμπειρία του να ζείτε στο τώρα που όλοι έχουμε ανάγκη, αλλά βρίσκουμε τρόπους άθελά μας να αποφεύγουμε.
Θα ήθελα τώρα να ακούσω για εσάς.
Πιστεύετε πως χάνετε σταδιακά τη μνήμη σας; Τι έχετε δοκιμάσει για την ενισχύσετε; Νιώθετε συχνά πως δεν υπάρχει στο μυαλό σας χώρος για να σκεφτείτε καθαρά;
Θα ήθελα να μάθω περισσότερα και θα χαρώ να συζητήσουμε αναλυτικότερα επί του θέματος εδώ.