Οι επιστήμονες από παλιά γνώριζαν ότι ο φλοιός της Γης αποτελείται από τουλάχιστον 15 τεκτονικές πλάκες- βραχώδεις πλάκες μεγέθους ηπείρου στην επιφάνεια της Γης που μετακινούνται, δημιουργώντας βουνά, ηφαίστεια και σεισμογενείς ζώνες. Αλλά ο ακριβής μηχανισμός μετακίνησής τους παρέμενε άγνωστος. Τουλάχιστον, μέχρι τώρα.
Μια νέα μελέτη υποδεικνύει ότι οι πλάκες γλιστρούν πάνω σε ένα, πάχους περίπου 9,6 χιλιομέτρων κρυμμένο κανάλι «μαλακού» βράχου που βρίσκεται ανάμεσα στη βάση των πλακών και στο άνω τμήμα του μανδύα της Γης (το στρώμα λιωμένου βράχου πάνω από τον πυρήνα του πλανήτη), όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Live Science.
«Η ιδέα ότι η επιφάνεια της Γης αποτελείται από ένα μωσαϊκό κινουμένων πλακών είναι ένα γερά εδραιωμένο επιστημονικό αξίωμα, αλλά ποτέ δεν ήταν ξεκάθαρο σχετικά με το τι ακριβώς μετακινεί τις πλάκες» σημειώνει ο Dr. Τιμ Στερν, καθηγητής γεωγραφίας, περιβάλλοντος και γεωεπιστημών (Victoria University of Wellington στη Νέα Ζηλανδία) σε γραπτή δήλωση. «Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει απαιτείται κατανόηση του τι συμβαίνει στον πάτο μιας τεκτονικής πλάκας».
Για να αποκτήσουν εικόνα του κάτω μέρους μιας τεκτονικής πλάκας, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν εκρήξεις δυναμίτιδας για την παραγωγή σεισμικών κυμάτων κατά μήκος του νοτίου τμήματος του Βορείου Νησιού της Νέας Ζηλανδίας, το οποίο βρίσκεται πάνω από την αποκαλούμενη πλάκα του Ειρηνικού. Οι ερευνητές χαρτογράφησαν τα κύματα καθώς ταξίδευαν διαμέσου της πλάκας και μετά χρησιμοποίησαν τα δεδομένα για να δημιουργήσουν αυτό που ο Στερν χαρακτήρισε «την πιο ακριβή εικόνα μέχρι τώρα μιας ωκεάνιας τεκτονικής πλάκας».
Τα δεδομένα έδειξαν ότι τα σεισμικά κύματα επιβραδύνονταν απότομα στη βάση της πλάκας- το οποίο υποδεικνύει ότι ενδεχομένως να συνάντησαν ένα κρυμμένο στρώμα ζελατινοειδούς βράχου, όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του περιοδικού Cosmos.
Οι ερευνητές υποθέτουν ότι ο μαλακός βράχος δημιουργεί μια ολισθηρή βάση πάνω στην οποία οι πλάκες κινούνται όταν σπρώχνονται ή έλκονται – αν και τι είναι αυτό ακριβώς που ωθεί ή ελκύει αποτελεί ακόμα θέμα συζητήσεων.
Σύμφωνα με το περιοδικό Cosmos, κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι εκβαλλόμενο μάγμα ή αργά κινούμενα ρεύματα θερμότητας ίσως να απωθούν τη μια πλάκα από την άλλη. Άλλοι πιστεύουν ότι καθώς μια υψηλής πυκνότητας, βαριά πλάκα μπαίνει/γλιστρά κάτω από μια λεπτότερη πλάκα, έλκει την πλάκα από πίσω της- και ο ζελατινοειδής βράχος στη βάση της τεκτονικής πλάκας υποστηρίζει τη θεωρία της έλξης.
«Η κατανόηση αυτού του συνόρου μεταξύ της βάσης των ψυχρών, άκαμπτων τεκτονικών πλακών και του υποκείμενου θερμού, κινούμενου μανδύα από κάτω είναι βασική για τη γνώση μας στην τεκτονική των πλακών και τον σχηματισμό και την εξέλιξη του πλανήτη μας» αναφέρει στην ανακοίνωση ο Στερν.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε online στις 5 Φεβρουαρίου 2015 στο Nature.
Απόδοση/ μετάφραση του KA-BOOM! Scientists Solve Mystery Of Earth's Tectonic Plates, από την Huffington Post US. Μετάφραση: Κώστας Μαυραγάνης