Η Βενεζουέλα είναι σε κρίση. Τόσο ο Νικολά Μαδούρο όσο και Χουάν Γκουαϊδό, ισχυρίζονται ότι είναι πρόεδροι της χώρα. Ο δεύτερος αυτοανακηρύχθηκε μεταβατικός πρόεδρος την περασμένη εβδομάδα. Και κανένας δεν δείχνει ότι θα κάνει πίσω.
Ο Μαδούρο διατηρεί τη στήριξη του στρατού, αλλά όχι του λαού. Ο Γκουαϊδό από την άλλη, υποστηρίζεται από αρκετά δυτικά κράτη, αλλά έχει μικρή υποστήριξη από τα διαφορετικά επίπεδα εξουσίας στη χώρα.
ποια είναι λοιπόν τα πιθανά σενάρια για το τι θα ακολουθήσει; Ο Guardian σε ανάλυσή του, παραθέτει τέσσερα πιθανά αποτελέσματα αυτής της κρίσης.
1. Ο Μαδούρο διατηρεί την εξουσία -αλλά για πόσο
Ο Μαδούρο έχει επιβιώσει σε δύο ακόμα κρίσεις στο παρελθόν. μετ΄από μαζικές διαδηλώσει το 2014, στοχοποίησε αρχηγούς της αντιπολίτευσης, όπως ο πολιτικός σύμμαχος του Γκουαϊδό, Λεοπόλντ Λοπέζ, ένα από τα πιο δημοφιλή πρόσωπα της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα. Ο Λοπέζ συνελήφθη και του απαγορεύτηκε η συμμετοχή στις εκλογές. Πέντε χρόνια αργότερα, είναι ακόμη σε κατ′ οίκον περιορισμό.
Ένα νέο κύμα διαδηλώσεων ξέσπασε το 2017, όταν ο Μαδούρο έθεσε εκτός νόμου την Εθνοσυνέλευση, όταν εκείνη πέρασε στα χέρια της αντιπολίτευσης. Ξέσπασαν αιματηρά επεισόδια, όπου πάνω από 120 διαδηλωτές βρήκαν τον θάνατο και εκατοντάδες ακόμη τραυματίστηκαν. Παρά τη διεθνή καταδίκη, ο Μαδούρο παρέμεινε στην εξουσία.
Αυτή η τακτική δείχνει λιγότερο πιθανή σήμερα. Παρόλο που ο Μαδούρο διατηρεί τη στήριξη σημαντικών συμμάχων, όπως η Ρωσία, η Τουρκία και η Κούβα, έχει δεχτεί μια πρωτοφανή διεθνή πίεση, ακόμη και από χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Τα ανώτερα στελέχη του στρατού δείχνουν την υποστήριξή τους στον αρχηγό του κράτους, αλλά δεν απολαμβάνει την ίδια υποστήριξη από τους κατώτερους αξιωματικούς, οι οποίοι έχουν βιώσει τις επιπτώσεις τις οικονομικής κρίσης στη χώρα. Αντίθετα, ο Μαδούρο έχει επιβραβεύσει τους ανώτερους με κυβερνητικές θέσεις και ποσοστά στην κρατική πετρελαϊκή PDVSA.
Εάν ο Μαδούρο καταφέρει να παραμείνει στην εξουσία, θα πρέπει να κρατήσει στο πλευρό του τον στρατό και για να το κάνει αυτό, θα πρέπει να βρει έναν τρόπο για να τους πληρώνει.
2. Ο Μαδούρο θα αντικατασταθεί ή θα γίνει στρατιωτικό πραξικόπημα
Ένας άλλος τρόπος για να ξεπεραστεί η σημερινή κρίση -αν και δεν θα ήταν επωφελής για τους πολίτες- θα ήταν ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που θα αναδείξει πρόεδρο της χώρας κάποιον στρατιωτικό -ή κάποιον πολίτη. Που αυτό θα σήμαινε ουσιαστικά μια απ′ τα ίδια: κλεπτοκρατία, κακοδιοίκηση και απολυταρχισμός.
Πιθανοί διάδοχοι του στρατού θα είναι είτε ο υπολοχαγός του Μαδούρο, Ντιοσνταντο Καμπέλο, ή ο υπουργός άμυνας Βλαντιμίρ Παδρίνο, οι οποίοι και οι δύο έχουν την υποστήριξη του στρατού αλλά ότι του λαού. Από τους πολιτικούς, θα μπορούσε να είναι είτε ο αντιπρόεδρος Ντέλσι Ροντρίγκες ή ο προκάτοχός του Ταρέκ Ελ Αϊσάμι. Και οι δύο είναι διεθνείς παρίες.
Σε κάθε περίπτωση, μια αλλαγή στην ηγεσία της χώρας δεν θα καθησυχάσει την αντιπολίτευση, τώρα που είναι στα πάνω τους και σε πορεία για να αποκαταστήσουν τη δημοκρατία.
Και αν οι πολιτικές επιλογές εξαντληθούν, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι αντίπαλοι του καθεστώτος να στραφούν στον ένοπλο αγώνα - και η Λατινική Αμερική έχει μια ταραγμένη ιστορία στο να καταστρέφει ανταρσίες.
Στο μεταξύ, εάν ο νέος ηγέτης δεν καταφέρει να ξανακτίσει την καταστροφική οικονομία της χώρας, εκατομμύρια θα συνεχίσουν να φεύγουν, αποσταθεροποιώντας περαιτέρω την περιοχή.
3. Αλλαγή σε καθεστώς λαϊκής εξουσίας ή διαπραγμάτευση εξόδου
Η μετάβαση στη δημοκρατία θα ήταν ο πιο εύκολος τρόπος για να ξεπεραστεί το σημερινό αδιέξοδο. Αλλά ο Μαδούρο έχει λίγα να κερδίσει και πολλά να χάσει εάν παραδώσει την εξουσία.
Ακόμη και αν ο Μαδούρο συμφωνήσει να δώσει την εξουσία, δεν θα θέλει να διακινδυνεύσει οποιαδήποτε αναγνώριση της αυταρχικής του διακυβέρνησης - ούτε και οι χιλιάδες δημόσιοι και στρατιωτικοί αξιωματούχοι που την επέτρεψαν.
Ο Γκουαϊδό έχεει υποσχεθεί αμνηστία στα μέλη του στρατού που θα βοηθήσουν «στην αποκατάσταση της δημοκρατίας». Υπάρχει βάση σε μια τέτοια κίνηση λέει ο Δημήτρης Πάντουλας, σύμβουλος στο Καράκας, και έφερε ως παράδειγμα τη ειρηνευτική συμφωνία με το Farc στην Κολομβία το 2016. «Δεν μπορείς να έχεις δεκάδες χιλιάδες στην εξορία ή να δικάζονται από τα κοινά δικαστήρια. θα επικρατούσε χάος», λέει.
Ο Μαδούρο και οι πολύ στενοί το συνεργάτες πιθανότατα θα πρέπει να φύγουν από τη χώρα, αλλά ακόμη δεν είναι σαφές που θα μπορούσαν να πάνε. Οι μόνες δυνάμεις που τον υποστηρίζουν είναι η Ρωσία, η Κίνα, η Κούβα και η Τουρκία αλλά δεν είναι σαφές εάν θα υπάρξει κίνητρο για κάποια από αυτές τις χώρες να τον δεχτούν.
4. Πόλεμος
Ο Μαδούρο έχει εδώ και καιρό πει ότι τα βάσανα της χώρας του είναι αποτέλεσμα ενός οικονομικού πολέμου της ιμπεριαλιστικής καμπάνιας που κάνουν εδώ και δεκαετίες οι Αμερικάνοι. Και μέχρι σήμερα τον έχει βολέψει, συσπειρώνοντας τους στρατηγούς του και τη μικρή υποστήριξη που έχει πίσω από τη σημαία. Τώρα, ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές φοβούνται ότι τα γεράκια στην Ουάσιγκτον και στο Καράκας θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις δύο χώρες σε μια πραγματική σύγκρουση.
Η κρίση στη Βενεζουέλα έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη μεταναστευτική ροή στην σύγχρονη ιστορία της Λατινικής Αμερικής. «Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, η πίεση για ένα στρατιωτικό χτύπημα που θα τερμάτιζε το αδιέξοδο, πιθανότατα να αυξηθεί», λέει ο Φιλ Γκάνσον, σύμβουλος στην Crisis Group του Καράκας. »Και αυτό είναι κάτι που όλοι θα έπρεπε να προσπαθούμε να αποφύγουμε».
Ένας τέτοιος πόλεμος -που θα είναι ο πρώτος διακρατικός πόλεμος στην Λατινική Αμερική εδώ και 80 χρόνια- θα είναι παρατεταμένος, αιματηρός κι γεμάτος απρόβλεπτες μεταβλητές.
Για την ώρα, η προοπτική του πολέμου φαίνεται μακρινή, αλλά πιθανότατα, οι δεξιές κυβερνήσεις της Βραζιλίας και της Κολομβίας θα μπορούσαν να βάλουν τη υπογραφή τους σε ένα συνασπισμό υπό τις ΗΠΑ κατά του Μαδούρου.
Επίσης, όταν ο Μπόλτον, ο σύμβουλος του Τραμπ για θέματα εθνικής ασφάλειας, φωτογραφήθηκε με έναν σημειωματάριο που έγραφε «5.000 στρατεύματα στην Κολομβία», προκάλεσε ανησυχίες ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν σοβαρά μια τέτοια προοπτική.
«Νομίζω ότι ο Μπόλτον μπλοφάρει, αλλά αν συμβεί, αυτά τα στρατεύματα θα είναι το προπύργιο, έτοιμο να φέρει περισσότερα εάν υπάρξει οποιαδήποτε εισβολή από τη Βενεζουέλα», λέει ο Άνταμ Ίσακσον, αναλυτής ασφαλείας για τη Λατινική Αμερική.
«Τότε δεν μπορεί κανείς να πει πως θα κλιμακωθεί. Οποιοσδήποτε πόλεμος που περιλαμβάνει την Κολομβία και τη Βενεζουέλα θα ήταν καταστροφικός - και οι δύο χώρες διαθέτουν ισχυρές αεροπορικές δυνάμεις, γι ’αυτό θα είναι ένας πόλεμος που θα χτυπήσει τις υποδομές, στρατιωτικές βάσεις και πόλεις, όχι μόνο τα σύνορα».