Όλοι έχουμε δει τις εικόνες: οικογένειες να παλεύουν για τη ζωή τους σε θαλασσοδαρμένες, τρύπιες βάρκες. Παιδιά ολομόναχα σε μια ξένη χώρα. Λίγοι ήταν αυτοί ανάμεσά μας που δεν συγκινήθηκαν, ενώ μάλιστα σύμφωνα με έρευνες, περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες βοηθήσαμε τους πρόσφυγες έμπρακτα.
Τι χρειάζονται σήμερα από την πολιτεία, τις οργανώσεις και από τους απλούς πολίτες οι άνθρωποι αυτοί; Εξακολουθούν να έχουν άμεση ανάγκη τη στήριξή μας;
Η Χλόη Tsernovitch, ελληνο-αμερικανίδα που ήρθε στην Ελλάδα για να βοηθήσει στην προσφυγική κρίση, δούλεψε ενάμισι χρόνο στην πρώτη γραμμή στη Λέσβο, προσφέροντας ψυχολογική υποστήριξη. Τώρα δουλεύει στην Hestia Hellas για τη στήριξη και την ομαλή ένταξη προσφύγων και μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Σίγουρα, την ρωτάμε, η βοήθεια απέναντι στον άμεσο κίνδυνο ήταν σημαντικότερη; Η απάντηση είναι αρνητική:
«Η υποστήριξη σήμερα, πολύ καιρό μετά την άφιξη των προσφύγων, είναι εξίσου σημαντική. Συχνά βλέπουμε σοβαρές αγχωτικές διαταραχές να εκδηλώνονται πολύ καιρό μετά την εγκατάστασή τους». Η Χλόη τονίζει, επίσης, την περίπτωση πολλών παιδιών - προσφύγων που ενώ σώθηκαν στα νησιά, τώρα ως ασυνόδευτοι ανήλικοι διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να «χαθούν» στις πόλεις μας.
Ποιος έχει το σχέδιο;
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν έχει ακόμα τεθεί σε εφαρμογή κάποιο κεντρικό κρατικό σχέδιο για την κάλυψη ακόμα και βασικών αναγκών των προσφύγων και για το πώς θα μπορέσουν να ενταχθούν ομαλά στην ελληνική κοινωνία – προς όφελος όλων μας. Οι πρωτοβουλίες των δήμων και των οργανώσεων, διεθνών και ελληνικών, καλούνται να καλύψουν ένα μεγάλο κενό, το οποίο γίνεται εντονότερο λόγω των ειδικών συνθηκών της προσφυγικής κρίσης της Μεσογείου:
«Η μεγάλη ανομοιογένεια μεταξύ των ανθρώπων που φτάνουν στις ελληνικές ακτές, κυρίως σε ό,τι αφορά την εθνικότητα, τη γλώσσα και το νομικό καθεστώς επιβάλλουν ειδικό χειρισμό», τονίζει ο Ερυθρός Σταυρός, που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από την αρχή της προσφυγικής κρίσης. Έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος απέναντι σε μεγάλες δυσκολίες, όμως «πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα ώστε να ξεπεραστούν τα γλωσσικά και πολιτιστικά εμπόδια και οι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας».
Η ροή της πληροφορίας
Κλειδί για να ξεπεραστούν τα εμπόδια είναι η σωστή ροή της πληροφορίας: να μπορεί κανείς να γνωρίζει κάθε στιγμή τι χρειάζονται οι πρόσφυγες, των οποίων οι ανάγκες μεταβάλλονται γρήγορα καθώς προστίθενται νέες πληθυσμιακές ομάδες.
Αυτός είναι ο βασικότερος λόγος για τη δημιουργία του το Κέντρου Συντονισμού του δήμου Αθηναίων για θέματα Μεταναστών και Προσφύγων (ACCMR), που συσπειρώνει 85 διεθνείς και ελληνικούς φορείς που στηρίζουν πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς και τις αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου. Με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Κέντρο λειτουργεί με τον συντονισμό του Athens Partnership, τον ανεξάρτητο οργανισμό που δημιουργήθηκε το 2015 για να χτίσει γέφυρες συνεργασίας του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, στο πλαίσιο της Αντιδημαρχίας Μεταναστών και Προσφύγων.
Νέα εργαλεία συντονισμού
Η Μαρίνα Τομαρά, συντονίστρια της Ψηφιακής Πλατφόρμας του ACCMR, εξηγεί πώς η πλατφόρμα του Κέντρου Συντονισμού μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αποτελεσματικότερη πρόσβαση στην πληροφορία και στον καλύτερο συντονισμό των προσπαθειών: «Μέσω του accmr.gr, οποιοσδήποτε φορέας ή οργάνωση μπορεί να εγγραφεί, να ‘ανεβάζει’ τις υπηρεσίες του και να ενημερώνεται για τις υπηρεσίες των άλλων οργανισμών, καθώς και να διασυνδέεται με πιθανούς υποστηρικτές».
Η Σωτηρία Κυριακοπούλου, Refugee and Migration Program Manager στην ActionAid Hellas, θεωρεί ότι τέτοια νέα εργαλεία είναι πολύ χρήσιμα: «Το Κέντρο Συντονισμού έχει δημιουργήσει έναν σταθερό ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ οργανώσεων και δημοτικών υπηρεσιών. Ο δήμος μας ενημερώνει για τις διαθέσιμες παροχές και οι οργανώσεις αντίστοιχα μεταφέρουμε την πληροφορία στους ωφελούμενους ώστε να τους διευκολύνουμε στην εξυπηρέτησή τους. Εμείς με τη σειρά μας μεταφέρουμε τις πληροφορίες για τις προσφυγικές ομάδες στον δήμο, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα».
Αν αναλογιστεί κανείς πόσο δύσκολο είναι συχνά να εξυπηρετηθεί ένας Έλληνας πολίτης από τις δημόσιες υπηρεσίες, μπορεί να φανταστεί πόσο ακόμα δυσκολότερο γίνεται αυτό όταν είσαι πρόσφυγας...
Τι μας ζητούν οι πρόσφυγες;
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι παρά τα προβλήματα, οι μαζικές προσπάθειες όλων μας στην κορύφωση του προσφυγικού ήταν μοναδική σανίδα σωτηρίας για πολλούς ανθρώπους. Σήμερα, πολλοί από τους νεοφερμένους έχουν πια πατήσει το πόδι τους στη νέα γη, αλλά εξακολουθούν να χρειάζονται στήριξη: έχουν ανάγκη να κατανοήσουμε τις ανάγκες τους και, μέσα από κανάλια συνεργασίας μεταξύ οργανισμών και δήμων, να κάνουμε στοχευμένες προσπάθειες για τις καλύψουμε.
Βασική προϋπόθεση όμως είναι, πρώτα απ΄όλα, να μην κουραστούμε να αντικρίζουμε την κατάστασή τους. H Χλόη, μιλώντας από την προσωπική της εμπειρία, μας λέει: «Μπροστά σε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα, πολύ συχνά αισθανόμαστε πως όσα κι αν κάνουμε, ποτέ δεν είναι αρκετά. Όμως είναι σημαντικό να θυμόμαστε τι έχουμε προσφέρει ... Σήμερα βλέπω κόσμο που συνεχίζει να αγωνίζεται και δεν χάνει το κουράγιο του και αυτό μου δίνει αισιοδοξία!».
Μαζί με την Μαρίνα Τομαρά, συντονίστρια της ψηφιακής πλατφόρμας του ACCMR, μιλήσαμε με τη Σωτηρία Κυριακοπούλου, Refugee and Migration Program Manager στην ActionAid Hellas και συντονίστρια της Επιτροπής Υγείας του ACCMR, τον Ερυθρό Σταυρό, που έχει συντονιστικό ρόλο στην ίδια επιτροπή καθώς και τη Χλόη Tsernovitch, Psychosocial Support(PSS) Officer/Counsellor στην οργάνωση Hestia Hellas. Και οι τρεις οργανώσεις συμμετέχουν στο νέο Κέντρο Συντονισμού του δήμου Αθηναίων για θέματα Μεταναστών και Προσφύγων (ACCMR) που φέρνει κοντά τους διεθνείς και ελληνικούς φορείς που στηρίζουν πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς και τις αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου. Το ACCMR δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2017, ξεκίνησε την λειτουργία του με 35 μέλη, ενώ σήμερα έχει φτάσει τα 85. Το Κέντρο έχει πέντε διαφορετικές επιτροπές εργασίας, που καλύπτουν τους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της πρόσβασης στην αγορά εργασίας, της στέγασης και της πρόσβασης σε δικαιώματα - νομική υποστήριξη. Λειτουργώντας με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Κέντρο συντονίζεται από το Athens Partnership, τον ανεξάρτητο οργανισμό που δημιουργήθηκε το 2015 για να χτίσει γέφυρες σύμπραξης του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, ενώ λειτουργεί στο πλαίσιο της Αντιδημαρχίας Μεταναστών και Προσφύγων.