Η ανεξάρτητη διαβίωση, όπως κατοχυρώνεται στο αρ.19 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, συνιστά θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που επηρεάζει τον πυρήνα της αξιοπρέπειας του ατόμου και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του, ενώ αποτελεί παράλληλα έναν ιδιαίτερα σημαντικό δείκτη κοινωνικής προόδου.
Βασισμένη στο δικαιωματικό μοντέλο θεώρησης της αναπηρίας, η ανεξάρτητη διαβίωση, αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο για την οικοδόμηση ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους. Προϋποθέτει ότι όλα τα άτομα με αναπηρία, έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και τον έλεγχο των αποφάσεων για τη ζωή τους, είτε διαβιούν μόνοι τους, είτε μέσα σε οικογενειακό πλαίσιο, είτε σε προστατευμένο περιβάλλον,.
Αυτό σημαίνει, ότι θα πρέπει να τους παρέχεται η κατάλληλη υποστήριξη, η οποία θα βασίζεται στις δικές τους προσωπικές ανάγκες, επιθυμίες και επιλογές.
Με τον όρο ανεξάρτητη διαβίωση, καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, που περιλαμβάνει όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, όπως εκπαίδευση, απασχόληση, συμμετοχή στην κοινωνική ζωή και στην τοπική κοινότητα κλπ.
Στις διαδικασίες της ανεξάρτητης διαβίωσης, είναι σημαντικό η στήριξη που παρέχεται να κατευθύνεται και να ελέγχεται από το άτομο με αναπηρία και ο προσωπικός βοηθός ικανοποιεί αυτή τη συνθήκη. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το άτομο με αναπηρία μπορεί να αποφασίσει ποιος θα είναι ο προσωπικός του βοηθός, τι είδους υποστήριξη θα του παρέχουν και με ποιους όρους.
Ανεξάρτητη διαβίωση δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν μόνοι τους, αλλά απαιτεί να έχουν μια επιλογή στο που και με ποιον να ζήσουν. Έχει να κάνει με την υποστήριξη, τις επιλογές και τις ελευθερίες που η ίδια η πολιτεία οφείλει να εξασφαλίζει στα άτομα με αναπηρία ώστε να μην οδηγούνται στο περιθώριο και στην κοινωνική απομόνωση. Ανεξάρτητη Διαβίωση είναι η καθημερινή απόδειξη των πολιτικών για την αναπηρία βάσει των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η ελληνική πολιτεία, αναγνωρίζει το δικαίωμα διαβίωσης στη κοινότητα για τα άτομα με αναπηρία και θέτει την προς θεσμοθέτηση του προσωπικού βοηθού ως πλέον σημαντικού μέσου, για την επίτευξη και την ενδυνάμωση των όρων της ανεξάρτητης διαβίωσης.
Το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να αποφασίζουν οι ίδιοι για το ποιος θα είναι ο προσωπικός τους βοηθός και υπό ποιες συνθήκες και όρους, είναι θεσμικά κατοχυρωμένο, όπως προβλέπεται από σχετικές διατάξεις της Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.
Ο θεσμός του Προσωπικού Βοηθού θα εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο ενός συστήματος κοινωνικής υποστήριξης για τα άτομα με αναπηρία με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ίδιων και των οικογενειών τους, στη βάση των εξατομικευμένων αναγκών τους. Ζητούμενο είναι η άρση των εμποδίων, των φραγμών καθώς και των διακρίσεων προκείμενου τα άτομα με αναπηρία να καταστούν ενεργοί και παραγωγικοί πολίτες σε μια κοινωνία που διαπνέεται από τις αρχές της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η θέσπιση του προγράμματος του προσωπικού βοηθού, με όρους βιώσιμους, τοποθετεί το άτομο στον πυρήνα της διαδικασίας, ανεξαρτήτως αναπηρίας, ηλικίας, οικονομικής κατάστασης και τόπου διαβίωσης.
Η παροχή της υπηρεσίας του Προσωπικού Βοηθού δεν θα υποκαταστήσει ή αντικαταστήσει, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, το υφιστάμενο δίκτυο παροχών προς τα άτομα με αναπηρία, αλλά θα συμπληρώνει το κενό των ήδη υφιστάμενων όσον αφορά τις υποστηρικτικές υπηρεσίες για την ανεξάρτητη διαβίωση και την αποϊδρυματοποίηση, ολοκληρώνοντας και ενδυναμώνοντας το παρόν πλαίσιο
Ο Προσωπικός Βοηθός, είναι το μέσον, η βασική συνθήκη για την ανεξάρτητη διαβίωση και αποτελεί πρωτεύουσα επιλογή για την κυβέρνηση. Έχει ενταχθεί στο υπό διαβούλευση Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, υλοποιώντας τη πολιτική δέσμευση και τη θεσμική υποχρέωση, δίνοντας ελπίδα για το αύριο των ίδιων των ατόμων με αναπηρία, υποστηρίζοντας έτσι την ανεξαρτησία τους, ώστε με ακόμα καλύτερους όρους να επιτευχθεί η κοινωνική τους ένταξη. Ο σεβασμός του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρία να ζουν σε συνθήκες αξιοπρέπειας με πλήρη διασφάλιση της ατομικής τους ελευθερίας, των επιθυμιών, των αναγκών και των επιλογών τους, αποτελεί τη μέγιστη πρόκληση και ευκαιρία για το κοινωνικό κράτος.
Η πρόταση της ομάδας εργασίας της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας για τον σχεδιασμό του προγράμματος του Προσωπικού Βοηθού, προκρίνει την δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό για όλα τα άτομα με αναπηρία. Χωρίς αποκλεισμούς σε οποιαδήποτε κατηγορία αναπηρίας.
Ο Προσωπικός Βοηθός είναι η ευκαιρία για την πολιτεία αλλά και την κοινωνία που θα ενισχύσει την κοινωνική ένταξη των ωφελουμένων ατόμων με αναπηρία.
Η υποστήριξή τους, η φροντίδα τους, η ανεξαρτησία τους θα γίνεται με ουσιαστικότερους όρους, με ελπίδα για μια κοινωνία ίσων ευκαιριών και με επίκεντρο το ίδιο το άτομο.
Σε αυτό το πλαίσιο, η υλοποίηση του προσωπικού βοηθού, θα αφορά τα άτομα με αναπηρία χωρίς διακρίσεις και φραγμούς.
Ο Γιώργος Σταμάτης είναι Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων