Το τέλος του βιβλίου και η παιδεία από τον καπιταλισμό στον "ταλεντισμό"

Θα μείνουμε λοιπόν πίσω και θα δούμε τους άλλους λαούς να προχωρούν στις κοσμογονικές αλλαγές που θα επιφέρει η ψηφιακή εποχή, ώστε έπειτα από 30 χρόνια να μας δείχνουν πώς τελικά...έγινε
Hero Images via Getty Images

Νέα σχολική χρονιά. Εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές, φοιτητές και γονείς περιμένουν να παραλάβουν βιβλία. Από την άλλη, αν κάνουμε προβολή αυτής της κατάστασης κάπου 10 μήνες μετά, θα δούμε ένα αντίστοιχα μεγάλο πλήθος ανθρώπων να μην έχει τι να κάνει αυτά τα βιβλία. Πόσοι μαθητές δεν έκαψαν/έσκισαν τα βιβλία τους τέλος Μαΐου, πόσοι φοιτητές δε μετακόμισαν και είπαν: “Τι θα τα κάνω τώρα αυτά;”. Ορισμένοι με περιβαλλοντική συνείδηση τα ανακύκλωσαν και κάποιοι λίγοι τα επέστρεψαν στο σχολείο/πανεπιστήμιο για να επαναχρησιμοποιηθούν σε βιβλιοθήκες, μα η συντριπτική πλειοψηφία τα στοίβαξε σε κάποιο υπόγειο, γιατί ίσως κάποτε χρειαστούν. Αυτό το κάποτε, δε θα έρθει ποτέ.

Αν εξαιρέσουμε, λοιπόν, αυτούς τους λιγοστούς που πήραν ατομικές πρωτοβουλίες και έκαναν έστω κάτι, ποιο είναι το οργανωμένο σχέδιο του κράτους; Κάθε χρόνο, περίπου 19 εκατομμύρια ευρώ δαπανώνται από ένα πτωχευμένο κράτος για τα σχολικά βιβλία (πριν την κρίση δαπανούσαμε 36), και άλλα 34 για πανεπιστημιακά. Εκτός από τα χρήματα, λίγες μόνο εβδομάδες έχουν περάσει από τα ρεπορτάζ για τις φωτιές στον Αμαζόνιο, για τον σημαντικότερο “πνεύμονα” της Γης. Μήπως λοιπόν να ξεκινήσουμε να αλλάζουμε αυτό που μας αναλογεί και να δούμε πως μπορούμε να σταματήσουμε να τυπώνουμε εκατομμύρια βιβλία, μιας και απαιτούνται, μόνο για τα σχολεία, 10.000 τόνοι χαρτιού κάθε έτος;

Σαφέστατα, ο αναγνώστης θα πει πως μπροστά στο υπέρτερο καλό, που είναι η μόρφωση και η επένδυση στη νέα γενιά, ούτε χρήματα πρέπει να λογαριάζουμε, αλλά ούτε και δεντράκια. Όμως, εδώ γεννάται και το τρίτο ερώτημα. Για ποια μόρφωση μιλάμε; Για το δημόσιο σχολείο που έχει μετατραπεί σε καταναγκαστικά έργα για τους μαθητές; Που όποιο παιδί και να ρωτήσεις θα σου πει ότι το αγαπημένο του μάθημα είναι το διάλειμμα, η γυμναστική και η απεργία;

Όπως κάνω και στα υπόλοιπα άρθρα μου, έτσι και εδώ, στις επόμενες γραμμές θα προτείνω μια λύση, που ίσως δίνει απάντηση και στα τρία προβλήματα. Μείωση χρήσης χαρτιού, εξοικονόμηση πόρων και κυρίως, καλύτερο “προϊόν” εκπαίδευσης. Κάποιοι νομίζουν ότι τα παιδιά γίνονται όλο και πιο τεμπέλικα και δεν προσέχουν στο μάθημα. Αντί να προσαρμόσουν τις παιδαγωγικές μεθόδους στους μαθητές και στο έτος 2019, θέλουν να προσαρμόσουν τους μαθητές στις δικές τους ιδέες. Στην εποχή που τα κράτη και οι επιχειρήσεις επενδύουν στα ταλέντα, εμείς θα συνεχίσουμε να πριονίζουμε τα πόδια αυτών που θα μας βγάλουν από την κρίση; Των παιδιών και της νεολαίας;

Η πρόταση λοιπόν είναι η εξής απλή. Σταδιακά, κάθε μάθημα να πάψει να διδάσκεται από έντυπο βιβλίο και τη θέση του θα πάρει η διδασκαλία μέσω e-class, που θα λειτουργεί σε ένα περιβάλλον που θα θυμίζει παιχνίδι. Τα μαθήματα, σταδιακά, θα δημιουργούνται στη μορφή Applications, συνεπικουρούμενα από την παρουσία καθηγητή. Αυτό θα δημιουργήσει πολλά οφέλη που μπορούμε να τα δούμε αναλυτικά:

Πλεονεκτήματα:

-Ίσες ευκαιρίες για όλους.

Ανεξάρτητα από το πόσο καλός και ορεξάτος είναι ο δάσκαλος/καθηγητής, οι μαθητές θα μπορούν να αποκτούν τις ίδιες γνώσεις. Εκτός αυτού, χρειάζεται να υπάρξει η δυνατότητα σε βάθος χρόνου, η εφαρμογή αυτή να είναι προσωποποιημένη. Ένας μαθητής που μένει πίσω, να μπορεί να “ξεκλειδώνει” ασκήσεις επανάληψης, ενώ ένας άλλος που προχωράει πολύ εύκολα, να έχει τη δυνατότητα να “ξεκλειδώνει” ακόμα πιο δύσκολου επιπέδου ασκήσεις. Συνέχεια μιλάμε (και σύντομα σε επόμενο άρθρο θα αναλυθεί περισσότερο) για την αποκέντρωση και τις λιγότερες ευκαιρίες των παιδιών στα ακριτικά νησιά, τα χωριά κτλ που οδηγούν στην ερήμωση. Όμως ένας μαθητής που απλά θα έχει στην κατοχή του ένα κινητό/tablet και πρόσβαση στο ίντερνετ, θα έχει τις ίδιες ακριβώς ευκαιρίες με έναν μαθητή π.χ. στο Μαρούσι. Αλήθεια, τι πιο όμορφο από αυτό, πόσο επαναστατικό; Ποιος είναι αυτός που θα πει όχι σε κάτι τέτοιο; Ίσως ο σπόρος της Μαρίας Μοντεσόρρι μπορεί να βρει το κατάλληλο μέρος για να ανθίσει.

-Δυνατότητα εύκολης εφαρμογής διορθώσεων/αναβαθμίσεων.

Σκεφτείτε ότι ένα ορθογραφικό λάθος ή ένα λάθος στη λύση μιας άσκησης Φυσικής είναι αδύνατο να διορθωθεί αν δεν τυπωθούν εκ νέου τα βιβλία. Το ίδιο ακριβώς στα μαθήματα τα σχετικά με τη Χημεία, τη Βιολογία κτλ. που νέα δεδομένα έρχονται συνεχώς στο φως. Με τη μορφή που προτείνω, με μια μικρή αναβάθμιση στο λογισμικό, η ύλη πάντα θα είναι σωστή και ενημερωμένη.

- Big Data

Μπορεί κάποιος να διανοηθεί πως για πρώτη φορά, σχεδόν, σε ζωντανή μετάδοση, το Υπουργείο Παιδείας, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και οι λοιποί αρμόδιοι φορείς, θα μπορούν να εντοπίζουν σε ποια σημεία τα πηγαίνουν οι μαθητές καλύτερα και που πρέπει να κάνουν διορθωτικές κινήσεις; Πλέον η Παιδεία δε θα ακολουθεί στρατηγικές που κατέβηκαν από το κεφάλι ενός Υπουργού, αλλά θα βασίζεται σε άμεσα και μετρήσιμα στοιχεία.

- Μάθηση μέσω παιχνιδιών ή βίντεο.

Φανταστείτε το μάθημα της Βιολογίας ή της Ιστορίας, αντί γενικά και αόριστα να μιλάει για το κύτταρο, τα μιτοχόνδρια κτλ. ή για τη στρατηγική μεγαλοφυία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, να παρουσίαζε τα θέματα αυτά μέσω animated βίντεο, όπως αυτά που δημιουργεί η επιστημονική ομάδα του Kurzgesagt και που τα παρακολουθούν εκατομμύρια άνθρωποι. Ποια μέθοδος πιστεύετε ότι τελικά θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη του μαθητή; Με ποιον τρόπο θα καλλιεργήσουμε τη νούμερο ένα δεξιότητα που θα χρειάζονται οι νέοι αύριο, τη φαντασία;

- Δημιουργία βίντεο/συνεργασία με youtubers.
Αναγνωρίζω πως κάπου εδώ οι μισοί εκπαιδευτικοί/απλοί αναγνώστες είσαστε έτοιμοι να κλείσετε το άρθρο και ήδη γελάτε με την ψυχή σας, με την ιδέα αυτή. Πως τολμώ να προτείνω βίντεο του μαθήματος της Φυσικής να πραγματοποιούνται από τον Astronio ή κάποια για την επεξήγηση του τρόπου λειτουργίας του ήχου από τον Mikeius; Θα αντιστρέψω την κατάσταση, ρωτώντας κάθε έναν από εσάς που σκέφτεστε στενόμυαλα, αν πιστεύετε ότι μπορείτε να περιγράψετε το παράδοξο του Fermi με καλύτερο τρόπο από αυτόν εδώ και να μη χασμουριούνται όσοι σας παρακολουθούν...

- Θέσεις εργασίας.

Κάποιος εύλογα θα ρωτήσει, μήπως αυτό το σχέδιο είναι προπομπός απολύσεων καθηγητών; Νομίζω ότι τουλάχιστον για τα επόμενα 15-20 χρόνια στη χώρα μας δεν υπάρχει περίπτωση οι καθηγητές να αντικατασταθούν από την τεχνολογία, οπότε κανένα άγχος για αυτό. Δεν μπορεί η γραφή να αντικατασταθεί από παιχνίδια σε ένα tablet, ούτε να γίνουν όλα apps και να μην υπάρχουν καθηγητές να επιβλέπουν. Αντιθέτως, ας μιλήσουμε για τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν. Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι, ειδικά του καλλιτεχνικού χώρου που επιβιώνουν από μικρές παραγωγές, θα μπορούσαν να εμπλακούν σε αυτό το εγχείρημα. Πόσοι άνθρωποι από το χώρο της Πληροφορικής θα μπορούσαν να προσφέρουν λύσεις. Πόσοι δάσκαλοι και καθηγητές με μεράκι θα μπορούσαν να δώσουν απίστευτα έξυπνες ιδέες. Το παραγόμενο προϊόν θα προσφέρει πολλές θέσεις εργασίας αν και θα δυσαρεστήσει κάποιους. Καθηγητές που παίρνουν λεφτά από τα πανάκριβα βιβλία τους και εκδοτικούς οίκους γαντζωμένος στο κρατικό χρήμα.

- Πληθώρα χρήσιμων μαθημάτων για ανάπτυξη πολιτών

Σχεδόν κάθε επιστημονικός κλάδος (Οικονομικά, Θετικές επιστήμες, Πληροφορική κτλ.) πάντα προτείνει πως το τάδε μάθημα (Οικιακή οικονομία, Επιχειρηματικότητα, Προγραμματισμός, Πρώτες βοήθειες, Πατριδογνωσία, Σεξουαλική αγωγή, Καμπάνιες για ναρκωτικά, Επαγγελματικός προσανατολισμός, Οδική αγωγή κτλ.) πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριληφθεί στις σχολικές αίθουσες. Θα συμφωνήσω απόλυτα, να ενταχθούν όλα αυτά και ακόμα περισσότερα στις ύλες των μαθημάτων. Όμως αυτό είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί μέσα στις λίγες ώρες που οι μαθητές παραμένουν στα σχολεία, ενώ δεν υπάρχει και αντίστοιχα καταρτισμένο προσωπικό. Γιατί να μην μπορεί όμως ένας νέος, χωρίς να χρειάζονται εξετάσεις στα μαθήματα αυτά, να καταλάβει την αξία της αποταμίευσης, της ισότητας και να αντιληφθεί πόσο κακό είναι να κάνει μπούλινγκ σε άλλους μαθητές, μέσα από παιδαγωγικά βίντεο/παρουσιάσεις; Πράγματα που μπορεί να τα βλέπει στον ελεύθερο χρόνο του, μιας και σίγουρα θα τον ενδιαφέρουν.

- Αξιολόγηση καθηγητών

Πολλοί νομίζουν ότι η αλλαγή είναι κακή. Όμως δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή. Είναι απλά αλλαγή. Σημασία έχει αν εμείς θα χτίσουμε τείχη όταν έρχεται αέρας, ή ανεμόμυλους. Για το λόγο αυτό, είμαι σίγουρος πως χιλιάδες εκπαιδευτικοί που επιτελούν λειτούργημα, άνθρωποι με μεράκι που για πενιχρούς μισθούς κάθονται και ετοιμάζουν θεατρικές παραστάσεις, powerpoints, σεμινάρια, ξεναγήσεις και πολλά άλλα, θα βρουν την ιδέα μου προς τη θετική κατεύθυνση. Όχι τέλεια, μα προς τη θετική κατεύθυνση. Σαφώς όμως και μια μειοψηφία, αυτή που λίγο πολύ όλοι τη συναντήσαμε στα δημόσια σχολεία, θα βρει αυτό το μέτρο αρνητικό. Είμαι σίγουρος πως ο “καθηγητής” που μου έκανε στο Γυμνάσιο Φυσική και έμπαινε στην αίθουσα, κάπνιζε μισό πακέτο, έκανε ανάλυση των κυριακάτικων ντέρμπι και μετά έφευγε, δε θα θέλει αξιολόγηση. Όμως μέσω της εφαρμογής αυτής μπορεί να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να βαθμολογούν τους καθηγητές τους. Αν κάθε χρόνο αυτοί λαμβάνουν αρνητικές αξιολογήσεις, να περνάνε μορφωτικά σεμινάρια και φυσικά αν χρειάζεται, πειθαρχικό έλεγχο. Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε μια κοινωνία που πλέον κάποιος φορές ο δάσκαλος πέφτει θύμα παραπόνων από γονείς επειδή δεν είναι μαλθακός, για αυτό πρέπει το Υπουργείο να φτιάξει τις κατάλληλες δικλείδες ασφαλείας που θα προστατεύουν και τον καθηγητή, αλλά τουλάχιστον με τον τρόπο αυτό θα μπορεί να εντοπίζει τέτοιες περιπτώσεις και να επεμβαίνει.

- Αλλοδαποί μαθητές

Στην εποχή μας, πολλές τάξεις αποτελούνται από παιδιά που είτε τα ίδια, είτε οι γονείς τους γεννήθηκαν στο εξωτερικό και δε γνωρίζουν τη γλώσσα μας. Γιατί να μη δημιουργηθεί ένα μάθημα για παιδιά που τα ελληνικά δεν είναι η μητρική τους, ώστε να μπορούν να ενταχθούν πιο εύκολα στην ελληνική κοινωνία;

- Πρόσβαση των Ελλήνων του εξωτερικού

Αντίστοιχα, πολλά παιδιά 2ης και 3ης γενιάς στο εξωτερικό που απομακρύνονται σιγά σιγά από τις ρίζες τους, θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε κάποιες διαμορφωμένες τάξεις ή σε μαθήματα Ελληνικών, όπως αυτά που περιγράφω άνωθεν, για νέους που έρχονται στην Ελλάδα και δυσκολεύονται με τη γλώσσα.

- Εκπαίδευση καθηγητών.

Αντίστοιχα σεμινάρια πολλές φορές πρέπει να γίνονται και στους καθηγητές. Πως να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, πως να αντιμετωπίζουν παιδιά στην εφηβεία, το μπούλινγκ, το κάπνισμα κτλ. Γιατί να μην υπάρχει, σε βάθος χρόνου, αντίστοιχη δυνατότητα και για τους καθηγητές, ώστε να συμπληρώνουν ώρες παρακολούθησης;

- Πανεπιστήμια

Αν και η εφαρμογή που ανέφερα για λόγους κόστους κυρίως, απευθύνεται μαζικά στο σχολείο, το ίδιο ακριβώς μοτίβο θα είχε περιθώρια εφαρμογής και στο Πανεπιστήμιο. Ειλικρινά αρνούμαι να αντιληφθώ το λόγο που έχουμε τόσες δεκάδες σχολές Οικονομικών, Λογιστικής κτλ. ή αντίστοιχα στην Πληροφορική ΤΕΙ, ΑΕΙ, Πολυτεχνεία και κάθε ένα διδάσκει Λογιστική Ι ή Εισαγωγή στον Προγραμματισμό με C/Java/Python, όμως με διαφορετικά βιβλία μεταξύ τους. Βιβλία που συνήθως τα εκδίδουν καθηγητές και εισπράττουν 40-50-70ευρώ το τεμάχιο.

Δηλαδή η Χρέωση και η Πίστωση είναι διαφορετικές στην ΑΣΟΕΕ και διαφορετικές στο ΤΕΙ Λογιστικής της Πάτρας;

- Λοιπές δυνατότητες

Σε βάθος χρόνου αυτή η εφαρμογή θα μπορούσε να παρέχει και άλλες δυνατότητες, όπως να μπορούν οι γονείς να δουν βαθμούς και απουσίες, έκδοση πιστοποιητικών, ηλεκτρονική υπογραφή για έγκριση συμμετοχής σε εκδρομές κτλ. Όρεξη να έχουμε και η ψηφιοποίηση του κράτους μπορεί να κάνει θαύματα.

Προκλήσεις

- Κόστος

Δεν είμαι αιθεροβάμων, ούτε πιστεύω ότι αυτή είναι η μοναδική λύση που θα σώσει την παιδεία. Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να εξεταστεί είναι το κόστος και αναμφίβολα οι παραγωγές αυτές δεν είναι φθηνές. Ένα application, η ψηφιοποίηση μαθημάτων, πνευματικά δικαιώματα, Wifi σε σχολεία και tablets δεν έχουν αμελητέο κόστος. Όμως μην παραβλέπουμε πως ό,τι δημιουργείται, θα έχει εσαεί χρήση, σε αντίθεση με την έκδοση βιβλίων που κάθε χρόνο καταλήγουν στα σκουπίδια.

Μια λύση, όσον αφορά τα Tablets που θα χρειαστούν, είναι να αγοραστούν από το κράτος (ειδικά αν γίνεται αυτά να παράγονται στην Ελλάδα για να μην έχουμε “εκροή συναλλάγματος”) και έπειτα να “χρεώνοται” στους μαθητές (κάθε τάξη να “χρεώνεται” και σε έναν καθηγητή), οι οποίοι θα πρέπει να τα συντηρούν σε άριστη κατάσταση, αλλιώς θα αναλαμβάνουν να αποζημιώνουν στο ακέραιο το κράτος. Τα Tablets δε χρειάζεται να είναι ακριβά, μιας και θα απαιτούνται λίγες και απλές εργασίες. Όσοι μαθητές επιθυμούν, φυσικά και θα μπορούν να φέρνουν τα προσωπικά τους tablets ή θα χρησιμοποιούν τα κινητά τους μιας και με τον ίδιο κωδικό θα έχουν πρόσβαση στο app από παντού. Σαφέστατα θα χρειαστεί μεγαλύτερο αρχικό κόστος και σίγουρα το κράτος θα πρέπει στην αρχή να επενδύσει κάποια χρήματα, τα οποία όμως σε βάθος χρόνου θα αποσβέσει. Αρνούμαι να δεχτώ όμως πως 40-50 εκατομμύρια είναι πολλά για να δείξουμε πιο αποτελεσματικά στις μελλοντικές γενιές τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των τσιγάρων/ναρκωτικών/της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης κτλ. Αρνούμαι να δεχτώ πως με λίγα μόλις εκατομμύρια, πολλοί άνθρωποι δε θα αποκτήσουν ψυχολογικά λόγω του bullying, πολλές κοπέλες θα βιώσουν μια πιο όμορφη εφηβεία μιας και δε θα χρειαστεί να κάνουν έκτρωση και εμείς ακόμα το σκεφτόμαστε. Ένα αρχικό κόστος που μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει σε πολλαπλάσιο περιορισμό δαπανών π.χ. στο σύστημα υγείας.

Αν το Υπουργείο θεωρεί ότι το ποσό αυτό είναι απαγορευτικό, ας βγει να κάνει έρανο στους Έλληνες του Εξωτερικού. Κανείς δε θα αρνηθεί αν ο σκοπός είναι ιερός και υπάρχει σχέδιο!

Αρκετοί έχοντας διαβάσει το κείμενο θα πουν πως αυτό δεν μπορεί να γίνει. Δε θα απαντήσω, μόνο θα αναφέρω κάποια παραδείγματα που “δε γίνονται”. Η μεγαλύτερη εταιρεία ταξί παγκοσμίως...δε διαθέτει στην κατοχή της ούτε ένα αυτοκίνητο (Uber), ο μεγαλύτερος λιανέμπορος παγκοσμίως δε διαθέτει….αποθέματα και αποθήκες (Alibaba) και ο μεγαλύτερος πάροχος υπηρεσιών διαμονής δε διαθέτει...ούτε ένα ξενοδοχείο στην κατοχή του (Airbnb). Είναι το ίδιο μοντέλο εκπαίδευσης που έχει δημιουργήσει η Khan Academy, έχοντας προσελκύσει το ενδιαφέρον των μεγαλύτερων εταιρειών και ιδρυμάτων παγκοσμίως. Αλλά μάλλον…”δε γίνεται”.

Θα μείνουμε λοιπόν πίσω και θα δούμε τους άλλους λαούς να προχωρούν στις κοσμογονικές αλλαγές που θα επιφέρει η ψηφιακή εποχή, ώστε έπειτα από 30 χρόνια να μας δείχνουν πώς τελικά...έγινε; Ή θα ξεκινήσουμε, και μάλιστα θα το προωθήσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προσπαθώντας να κάνουμε τον Ελληνισμό να ξαναγίνει γεννήτορας λύσεων και όχι προβλημάτων, στην ευρωπαϊκή οικογένεια;

Περνάμε γοργά, από την εποχή του καπιταλισμού, στην εποχή του “ταλεντισμού”, στην εποχή που οι εταιρείες και τα κράτη θα προελαύνουν όχι μέσω της ορθής αξιοποίησης μεγάλου κεφαλαίου, μα μέσω της αξιοποίησης και προσέλκυσης των καλύτερων ταλέντων.

Το είδαμε με τον πιο εμφατικό τρόπο στην περίπτωση των τουρκικών γεωτρήσεων στην Κύπρο και των ενταλμάτων σύλληψης που εξέδωσε αυτή για τα πληρώματα. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία ξόδεψε μεγάλα ποσά για αγορά εξοπλισμού, αυτός δεν μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς τη χρήση εξειδικευμένου προσωπικού, το οποίο αποσύρθηκε υπό την απειλή της σύλληψης.

Αντί επιλόγου, θα κλείσω με τα λόγια ενός σπουδαίου ανθρώπου.
Πέρασαν δέκα χρόνια από την έναρξη της κρίση που βιώσαμε, αλλά οι αιτίες της παραμένουν. Ο κ. Χρήστος Γιανναράς μιλούσε από το 2014 για το πως θα αναστηθεί αυτή η πεθαμένη κοινωνία (και έπειτα θα αναστηθεί αυτή η πεθαμένη οικονομία) και θυμάμαι χαρακτηριστικά τα λόγια του:

Είμαστε υπερχρεωμένοι, ραγιάδες στους δανειστές μας; Λοιπόν, από την επόμενη χρονιά, η Ελλάδα θα έχει τα καλύτερα κλασικά λύκεια της Ευρώπης, δεν στοιχίζει τίποτε περισσότερο, μόνο μια επιτελική ομάδα ψυχωμένων αρίστων (την έχουμε) και την απαιτητικότερη δυνατή αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Είτε μέσω της ιδέας που ανέφερα, είτε με άλλες που έχουν δημοσιευθεί στο δημόσιο διάλογο, θα δημιουργήσουμε τα καλύτερα κλασικά λύκεια στην Ευρώπη; Θα αναστηθεί αυτή η κοινωνία; Δεν ξέρω, έχουμε μήπως κάτι καλύτερο να κάνουμε από το να ξεκινήσουμε να το πραγματοποιούμε;

Θερμές ευχαριστίες στην Α.Ζ. για τη συμβολή της στη συγγραφή του άρθρου αυτού.

Θα περιμένω τα σχόλιά σας στο Facebook: ΕΔΩ

Και στο Twitter: ΕΔΩ

Δημοφιλή