«ΓΥΜΝΟΣ ἐξῆλθον ἐκ κοιλίας μητρός μου, γυμνὸς καὶ ἀπελεύσομαι ἐκεῖ» (Ιώβ. 1,21.). Εκεί, στην Δευτέρα Παρουσία.
Ο Ερωτισμός στην τέχνη αρχίζει από τότε που ο άνδρας ζει με την γυναίκα την οποία έχει κλέψει από ένα μακρινό σπήλαιο. Και προσπαθεί να της σκαλίζει το πορτρέτο στα τοιχώματα της δικής του σπηλιάς. Προφανώς η απαγωγή γυναικών δεν σταμάτησε και θα την βρούμε μέχρι τον 16ο αιώνα π.Χ. Τον αιώνα του Μπαρόκ θα έχουμε πολλούς πίνακες από την Απαγωγή των Γυναικών της φυλής των Σαβίνων από τους Ρωμαίους, για παράδειγμα. Και άλλους τόσους από την Αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα που είναι η προσωποποίηση του Άδη.
Η συμφωνία που θα γίνει κάποτε ανάμεσα στην Πλούτωνα και στην Δήμητρα, μητέρα της Περσεφόνης, προβλέπει την διαμονή της κόρη;ς της 6 μήνες στον Άδη και 6 μήνες στην επιφάνεια της Γης, ώστε να «πιάσουν» τα στάχυα και να βγουν οι δημητριακοί καρποί. Ένα ακόμα επεισόδιο με αναφορά στην γονιμοποίηση.
Τα ερωτικά δάχτυλα του Μπερνίνι που σφίγγουν τους νεανικούς μηρούς της Περσεφόνης έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου.
Στο θέμα της εκστατικής παρθένας μπροστά σε μια μυστική, μεθυστική σκέψη, αίσθηση ή εικόνα, θα επιστρέψει ο Μπερνίνι μερικά χρόνια αργότερα όταν του αναθέτουν μια σύνθεση για την Αγία Τερέζα.
Ένα μνημειώδες σύμπλεγμα για τον εορτασμό της πρόσφατης αναγόρευσής της σε Αγία (1622). Στην Άβιλα της Ισπανίας η Τερέζα ήταν Μοναχή του Τάγματος των Καρμελιτών.
Η Έκσταση της Τερέζας
«Προσέξτε. Η Thérésa de Avilla με μάτια μισόκλειστα, χείλη μισάνοιχτα» γράφει ένας σχολιαστής.
Η Μοναχή Τερέζα ήταν 40 χρονών όταν στήθηκε τo άγαλμα του Cellini. 43 χρονών, δοκιμάζει την πρώτη της «έκσταση». Ένα απόσπασμα από το ημερολόγιό της:
«Έβλεπα στα χέρια του μια χρυσή λεπίδα και στην άκρη της μια φλόγα. Είχα την εντύπωση ότι την έχωνε πολλές φορές στην καρδιά μου μέχρι που άγγιζε τα σπλάχνα μου. Όταν την τραβούσε νόμιζα πως τραβούσε μαζί και τα σπλάχνα μου. Και με άφηνε να καίγομαι από μια μεγάλη αγάπη για το Θεό. Ο πόνος ήταν μεγάλος, αλλά η γλυκύτητα που μου πρόσφερε μ΄έκανε να επιθυμώ να μην σταματήσει ποτέ. …»
Στιγμές μυστικισμού που θα κρατήσουν πάνω από δύο χρόνια. Έκσταση μπροστά στην εικόνα του Χριστού.
Υπάρχουν ακόμα τρία γλυπτά του Χριστού ολόγυμνου, χωρίς λογοκρισία. Ένα του Ελ Γκρέκο και δύο του Μιχαήλ Άγγελου.
(Σε όλα τα αγάλματα αυτά οι γλύπτες σέβονται την ιστορική αλήθεια την σχετική με την εβραϊκή περιτομή. Άγνωστο αν είναι τυχαίο, παραδρομή ή ηθελημένο. Μάλλον, τον Χριστό οι πιστοί τον ήθελαν... Χριστιανό).
Η Σταύρωση της Αγίας Ιουλίας
Η Ιουλία ήταν Χριστιανή, βρέθηκε δούλη στην Κορσική, όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την Χαλκηδόνα και αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει. Δεν θα είναι η μόνη Χριστιανή που θα έχει το ίδιο τέλος.
Η σταύρωση μιας γυναίκας και μάλιστα γυμνής, αποτέλεσμα ενός «ενστίκτου διαστροφής», είναι στο βάθος ένας «ομαδικός βιασμός» που διαπράττεται από το σύνολο του συγκεντρωμένου πλήθους, θα πει ένας σχολιαστής.
Η άφιξη του Φεμινισμού
“ΓΥΝΑΙΚΑ σταυρωμένη, εγκαταλελειμένη απ΄ το Θεό, ουδέποτε αναστημένη”\ φεμινιστικού κινήματος
Το φεμινιστικό κίνημα εμφανίστηκε και στις ΗΠΑ. Μια από τις δράσεις του είναι η χριστιανική τέχνη, με θέμα την εσταυρωμένη γυναίκα. Πιστεύοντας ότι η ζωγραφισμένη σταύρωση θα θυμίσει τις χριστιανές μοναχές που, στις αρχές του χριστιανικού κινήματος, πέθαναν στο σταυρό των ειδωλολατρικών λαών, Ρωμαίων βασικά και αργότερα καινούριων θρησκειών.
Γράφει η φεμινίστρια Ραχήλ Άντερσον:
«Η εσταυρωμένη: Τι βλέπεις σ΄αυτήν την εικόνα; Μια διαμαρτυρία για την γυναίκα στη θέση του Θύματος ακόμα και στην σεξουαλικότητά της; Δεν είναι εικόνες της κατανάλωσης. Είναι εικόνες Θρησκευτικές...».
Η άφιξη του πολιτικού σταυρώματος
Στην πολιτική διαμαρτυρία για την Γενοκτονία, με την σταύρωση Αρμενίων κοριτσιών γυμνών όπως ο Χριστός. Η απάντηση της Τουρκίας ήταν ότι πρόκειται για κινηματογραφική σκηνή, προπαγάνδα που έγινε στο Χόλυγουντ το 1920.
Δεν γνωρίζω την απάντηση των Αρμενίων αλλά τίποτα δεν αναιρεί την ύπαρξη της Γενοκτονίας από το ρατσιστικό κίνημα των Νεοτούρκων.
Τόσο το διαμαρτυρόμενο γυμνό όσο και το ουμανιστικό της Αναγέννησης είναι ούτως ή άλλως αμφότερα πηγές ερωτισμού. Οι εικόνες της Μαντόνας θηλάζουσας θα αντικαταστήσουν την γυμνότητα της σταύρωσης.
CHARITE ROMAINE
(Ρωμαϊκή Φιλανθρωπία)
Ένα συγκινητικό επεισόδιο που ήταν βυζαντινό αλλά πολιτογραφήθηκε ρωμαϊκό θα γίνει δημοφιλές στην Αναγέννηση χάρη στην τυπογραφία που μετέφερε τα λατινικά χειρόγραφα. «Ρωμαϊκή» η φιλανθρωπία γιατί τοποθετήθηκε στη αρχαία Ρώμη.
Ένας γηραιός πατέρας έχει καταδικαστεί σε θάνατο από ασιτία. Η κόρη του μελλοθάνατου που πρόσφατα γέννησε έχει το δικαίωμα να βλέπει τον πατέρα της στη φυλακή. Έρχεται κάθε βράδυ να δει τον δει. Θα τον θηλάζει όταν δεν προσέχουν οι φύλακες. Ο πατέρας επιζεί. Όταν οι Αρχές ανακαλύπτουν την φιλανθρωπία της κόρης απελευθερώνουν τον μελλοθάνατο πατέρα.
Έχω δει σε μια έκθεση στη Γαλλία 450 πίνακες μεγάλων ζωγράφων με θέμα την«Ρωμαϊκή Φιλανθρωπία».
Ο ερωτισμός όταν συγκινεί θεματικά και αισθητικά ανατρέπει όλα τα ηθικά εμπόδια που ο φιλότεχνος βρίσκει μπροστά του.
Τέλος, να μην ξεχάσουμε τους «παιδικούς» Πούτους που προσδίδουν αθωότητα στο γυμνό. Και ενίοτε στο... παιδοφιλικό. Ο κύριος ρόλος τους είναι να αμβλύνουν σκηνές τολμηρές με την παρουσία ενός «παιδιού». Ή αν θέλετε με ένα τρίτο είδος ανθρώπου ενίοτε μεταμφιεσμένοι σε Αγγελούδι. Η λατινογενής έννοια της λέξης πούτος είναι ομοφυλόφιλος.
Ο ερωτισμός στην τέχνη που απελευθερώνεται στην Αναγέννηση δεν διστάζει να είναι και τολμηρά θρησκευτικός.
*Βλ. Ροβήρου Μανθούλη «Οι Μεταμορφώσεις της Αφροδίτης» Τόμος Α, Εκδ. Γαβριηλίδη
Μέρες που ζούμε. Ο Τόμος Β είναι στη διάθεση του κοινού. Με τα κάτωθι ΛΙΝΚ :