Η συνεδρίαση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες χαρακτηρίζεται ως μια ακόμη δοκιμασία για την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της κριτικής για μια σειρά δεσμεύσεων που έχει αναλάβει αλλά καθυστερεί να υλοποιήσει (hot spots,κέντρα μετεγκατάστασης, καλύτερη φύλαξη των συνόρων κλπ). Μαζί με την Ελλάδα όμως θα κριθεί και η πορεία υλοποίησης της συμφωνίας της ΕΕ με την Τουρκία για την συγκράτηση και διαχείριση των προσφυγικών ροών προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Φυσικά, η «αξιολόγηση» και των δύο χωρών αποτελεί, αν και συχνά μας διαφεύγει, και αξιολόγηση της ίδιας της «λύσης» που προτείνει η Ευρώπη των 28 στο προσφυγικό ζήτημα και η οποία έχει δεχθεί σοβαρή κριτική.
Όπως αποκαλύπτει έγγραφο της Κομισιόν προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την αρμόδια επιτροπή για την εφαρμογή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, η γείτονα χώρα δεν έχει καταφέρει ακόμη να ανταποκριθεί επιτυχώς στην βασική υποχρέωση που έχει αναλάβει και φυσικά είναι η συγκράτηση των προσφυγικών ροών.
Στο έγγραφο παρατηρείται πως αν και υπάρχει μια μείωση, αυτή δεν είναι ικανοποιητική. Όπως μάλιστα τονίζεται: «...αυτή η πτωτική τάση ήταν κατά κάποιο τρόπο αναμενόμενη εξαιτίας των καιρικών συνθηκών που επικρατούν τον χειμώνα» και συνεχίζει «Τα νούμερα αυτά (ατόμων που περνούν στην ΕΕ μέσω Τουρκίας) παραμένουν υψηλά για την συγκεκριμένη περίοδο».
Οι ροές δεν μειώνονται παρά τη συμφωνία
Η Κομισιόν μάλιστα τονίζει πως αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα η αποτροπή παράνομης εισόδου σε χώρες της ΕΕ μέσω της Ελλάδας και επισημαίνει πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό τη Τουρκία να εκπονήσει επιχειρήσεις προς εξυπηρέτηση αυτού του στόχου.
Συγκεκριμένα:
- Ο συνολικός αριθμός ατόμων που έφτασαν στην ΕΕ από στεριά και θάλασσα (δηλ. μέσω Ελλάδας και Βουλγαρίας) ήταν 110.211 κατά την περίοδο 17 Δεκεμβρίου 2015 – 31 Ιανουαρίου 2016, που εξετάζεται.
- Το 99,2% αυτών, δηλ. 109.336 άτομα έφθασαν στην Ευρώπη δια θαλάσσης και συγκεκριμένα μέσω του Αιγαίου Πελάγους
Επίσης, κατά τις πρώτες 15 ημέρες του Ιανουαρίου και κατά τη διάρκεια επτά επιχειρήσεων των τουρκικών διωκτικών αρχών, συνελήφθησαν 230 διακινητές. Σημειώνεται πως συνολικά ο αριθμός των διακινητών που συνελήφθησαν το 2015 στη χώρα, είναι κατά δήλωση των αρμόδιων της Τουρκίας 3.700.
Ακόμη, όπως προκύπτει από το έγγραφο της Κομισιόν, πάντως δεν υπάρχει σαφής εικόνα για την πρόοδο που μπορεί να έχει συντελεστεί σε ό,τι αφορά την αποδοχή από πλευράς της Τουρκίας, ελληνικών αιτημάτων επαναπροώθησης μεταναστών αφού ακόμη εξετάζονταν- κατά τη συγγραφή του εγγράφου- 322 τέτοιες αιτήσεις που είχαν υποβληθεί το πρώτο 15ημερο του έτους. Παρ' όλα αυτά, η Τουρκία έχει δεσμευθεί να βελτιώσει τη συνεργασία της με την Ελλάδα στο θέμα αυτό, εξετάζοντας άμεσα τα αιτήματα- αν και υπάρχει κωλυσιεργία και από πλευράς της Ελλάδας- και λειτουργώντας περισσότερα κέντρα επαναπροώθησης.
Γενναία οικονομική ενίσχυση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία
Όπως καθίσταται σαφές στο έγγραφο της Κομισιόν, η συγκράτηση των ροών αποτελεί το κύριο ζητούμενο στη συμφωνία και η ΕΕ πέραν των 3δισ. ευρώ που θα διαθέσει για τη διετία 2016-2017 προς ενίσχυση των πρόσφυγες που θα παραμείνουν στην Τουρκία έχει ήδη διαθέσει ένα εξίσου σημαντικό ποσό αν και η «απόδοσή» αυτών των πόρων που διατέθηκαν, μάλλον...σηκώνει πολύ συζήτηση.
«Στο μεταξύ η ΕΕ συνεχίζει να προσφέρει άμεση βοήθεια στην Τουρκία. Από την αρχή της κρίσης το ποσό των 365εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ έχει διατεθεί απευθείας για την στήριξη των Σύριων προσφύγων και στις τουρκικές κοινότητες που τους φιλοξενούν». Όπως τονίζεται «...περίπου 173εκατ. ευρώ διοχετεύτηκαν από το ΙPA (Ιnstrument for Pre-Accession, ταμείο που αποσκοπεί στην τεχνική και οικονομική υποστήριξη χωρών που εξετάζονται στο πλαίσιο διεύρυνσης της ΕΕ) και μέσω του EU Trust Fund το 2015» ενώ «Τον Δεκέμβριο του 2015 το συμβούλιο του ΕU Trust Fund για τη Συρία ενέκρινε νέες οικονομικές αποφάσεις για δράσεις στην Τουρκία συνολικού κόστους 150εκατ. ευρώ» ενώ ένα ακόμη πρόγραμμα 21 δράσεων αξίας 383εκατ. ευρώ είναι υπό έγκριση.
Υποχρεώσεις και επείγουσες προτεραιότητες
Για την ΕΕ λοιπόν που προσφέρει μεγάλα ποσά σε μια τρίτη χώρα για να «λύσει» το πρόβλημα, οι απαιτήσεις που υπάρχουν από την Τουρκία είναι πολλές και η αξιολόγησή της πορείας υλοποίησης των συμφωνηθέντων θα είναι διαρκής. Σημειώνεται πως σήμερα η Τουρκία φιλοξενεί στο έδαφός της 2.582.600 Σύριους πρόσφυγες στους οποίους και έχει χορηγήσει καθεστώς προστασίας αλλά όχι σε κάθε άτομο ξεχωριστά αλλά ως σύνολο ατόμων βάσει της εθνικότητάς τους. Ελάχιστοι όμως επιθυμούν να παραμείνουν στη χώρα. Χαρακτηριστικό είναι πως το 2015 υπεβλήθησαν μόλις 64.109 αιτήσεις ασύλου. Επίσης όμως ολοκληρώθηκε η εξέταση μόνο 459!
Βάσει λοιπόν της συμφωνίας και της λίστας των άμεσων προτεραιοτήτων, η Τουρκία:
- Πρέπει να εναρμονίσει την πολιτική της που αφορά τη χορήγηση viza με αυτή της ΕΕ κυρίως σε ό,τι αφορά χώρες εκτός της Συρίας καθώς παρατηρείται πως αυξάνει σημαντικά ο αριθμός εθνοτήτων που επιχειρούν να περάσουν στην ΕΕ μέσω Τουρκίας. Στη λίστα αυτών των χωρών περιλαμβάνονται πλέον και το Αφγανιστάν και το Ιράκ – αν και μέχρι σήμερα αντιμετωπίζονταν όπως και οι Σύριοι- ενώ αυτή συμπληρώνεται από χώρες όπως το Πακιστάν, το Μαρόκο, το Ιράν, το Μπαγκλαντές κα. Παράλληλα επανήλθε το καθεστώς χορήγησης viza και για Σύριους που ταξιδεύουν προς Τουρκία μέσω τρίτων χωρών.
