Στα 5,5 εκατομμύρια υπολογίζεται πως ανέρχονται οι άνθρωποι οι οποίοι ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2014, σηματοδοτώντας την περαιτέρω αύξηση του αριθμού των βίαια εκτοπισμένων, καθώς μαίνονται πολεμικές συγκρούσεις σε Μέση Ανατολή, Αφρική και άλλα σημεία του κόσμου.
Η νέα έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.), με τίτλο Τάσεις Α’ Εξαμήνου 2014 (Mid-Year Trends 2014) καταδεικνύει ότι, από τα 5,5 εκατ. των νέων εκτοπισμένων, 1,4 εκατ. διέσχισαν διεθνή σύνορα κι έγιναν πρόσφυγες, ενώ οι υπόλοιποι εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας τους. Εάν ληφθεί υπόψη ο ήδη εκτοπισμένος πληθυσμός, οι αναθεωρήσεις στοιχείων, οι εκούσιες επιστροφές και τα περιστατικά μετεγκατάστασης, ο αριθμός των ανθρώπων που λαμβάνουν βοήθεια από την Υ.Α. ανήλθε σε 46,3 εκατ. στα μέσα του 2014 – υπερβαίνοντας κατά περίπου 3,4 εκατ. τον αντίστοιχο αριθμό στα τέλη του 2013 και σημειώνοντας νέο ρεκόρ.
Στα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι για πρώτη φορά οι Σύριοι αποτελούν τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό υπό την εντολή της Υ.Α. (οι Παλαιστίνιοι στη Μέση Ανατολή εμπίπτουν στην εντολή της UNRWA), ξεπερνώντας τους Αφγανούς, οι οποίοι διατηρούσαν αυτή τη θέση για περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Καθώς ξεπέρασαν τα 3 εκατ. τον Ιούνιο του 2014, οι πρόσφυγες από τη Συρία πλέον αντιπροσωπεύουν το 23% του συνόλου των προσφύγων τους οποίους βοηθά η Υ.Α. ανά τον πλανήτη.
Παρότι βρίσκονται στη δεύτερη θέση, οι 2,7 εκατ. Αφγανοί πρόσφυγες σε ολόκληρο τον κόσμο παραμένουν ο μεγαλύτερος πληθυσμός σε παρατεταμένη προσφυγική κατάσταση υπό τη φροντίδα της Υ.Α. (ο οργανισμός ορίζει ως «παρατεταμένη» μια προσφυγική κατάσταση διάρκειας τουλάχιστον πέντε ετών). Μετά τη Συρία και το Αφγανιστάν, οι κυριότερες χώρες προέλευσης προσφύγων είναι η Σομαλία (1,1 εκατ.), το Σουδάν (670.000), το Νότιο Σουδάν (509.000), η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (493.000), η Μιανμάρ (480.000) και το Ιράκ (426.000).
Το Πακιστάν, το οποίο φιλοξενεί 1,6 εκατ. Αφγανούς πρόσφυγες, παραμένει η μεγαλύτερη χώρα υποδοχής σε απόλυτους αριθμούς. Άλλες χώρες με μεγάλους προσφυγικούς πληθυσμούς είναι ο Λίβανος (1,1 εκατ.), το Ιράν (982.000), η Τουρκία (824.000), η Ιορδανία (737.000), η Αιθιοπία (588.000), η Κένυα (537.000) και το Τσαντ (455.000).
Συγκρίνοντας τον αριθμό των προσφύγων με το μέγεθος του πληθυσμού ή την οικονομία μιας χώρας, η έκθεση της Υ.Α. αναδεικνύει τις διαστάσεις της συμβολής των χωρών υποδοχής: Ο Λίβανος και η Ιορδανία φιλοξενούν το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων σε σχέση με τον πληθυσμό τους, ενώ η Αιθιοπία και το Πακιστάν φέρουν τα μεγαλύτερα βάρη σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας τους.
Συνολικά, ο αριθμός των προσφύγων υπό την εντολή της Ύπατης Αρμοστείας έφτασε τα 13 εκατομμύρια στα μέσα της χρονιάς, όντας ο υψηλότερος από το 1996. Παράλληλα, ο συνολικός αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων που προστατεύονται ή επικουρούνται από τον Οργανισμό άγγιξε τον καινοφανή αριθμό των 26 εκατ. Καθώς η Υ.Α. παρέχει βοήθεια σε εσωτερικά εκτοπισμένους μόνο στις χώρες των οποίων οι κυβερνήσεις ζητούν τη συνδρομή της, ο αριθμός αυτός δεν ισοδυναμεί με το σύνολο των εσωτερικά εκτοπισμένων σε ολόκληρο τον πλανήτη.
«Το 2014 είδαμε τον αριθμό των ανθρώπων υπό την προστασία μας να αυξάνεται σε πρωτοφανή επίπεδα. Όσο η διεθνής κοινότητα συνεχίζει να αποτυγχάνει στην εύρεση πολιτικών λύσεων για τις υπάρχουσες συγκρούσεις και στην πρόληψη νέων συγκρούσεων, θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τις δραματικές ανθρωπιστικές συνέπειές τους», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Αντόνιο Γκουτέρες. «Το οικονομικό, κοινωνικό και ανθρώπινο κόστος της παροχής φροντίδας στους πρόσφυγες και τους εσωτερικά εκτοπισμένους βαραίνει κυρίως τις φτωχές κοινότητες, που έχουν τη μικρότερη ικανότητα να ανταπεξέλθουν. Η ενίσχυση της διεθνούς αλληλεγγύης είναι απαραίτητη, εάν θέλουμε να αποφύγουμε τον κίνδυνο όλο και περισσότεροι ευάλωτοι άνθρωποι να μένουν χωρίς κατάλληλη υποστήριξη».
Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της έκθεσης είναι η μεταβολή στην περιφερειακή κατανομή των προσφυγικών πληθυσμών. Μέχρι πέρυσι, η περιοχή που φιλοξενούσε το μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό ήταν η Ασία και ο Ειρηνικός. Λόγω της κρίσης στη Συρία, η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική πλέον κατέστησαν οι περιοχές με το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων.
Η έκθεση της Υ.Α. για τις Τάσεις Α’ Εξαμήνου 2014 βασίζεται σε δεδομένα των κυβερνήσεων και των γραφείων του οργανισμού σε ολόκληρο τον κόσμο. Καθώς οι πληροφορίες που διαθέτει η Υ.Α. αυτή την περίοδο του έτους είναι ελλιπείς, δεν καταδεικνύουν το σύνολο των αναγκαστικά εκτοπισμένων σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτά τα στοιχεία παρουσιάζονται κάθε Ιούνιο στην ετήσια έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις της Υ.Α., η οποία στα τέλη του 2013 κατέληξε ότι οι βίαια εκτοπισμένοι σε ολόκληρο τον κόσμο ανέρχονταν σε 51,2 εκατ. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα που παρουσιάζονται στην έκθεση αντιστοιχούν σε σημαντικό τμήμα του παγκόσμιου συνόλου και αποτελούν σημαντικό δείκτη των παγκόσμιων τάσεων σχετικά με τους πρόσφυγες και τους εσωτερικά εκτοπισμένους.