Όταν ακούει κανείς για «ανθρώπους που έσωσαν τον κόσμο», συνήθως η έννοια αυτή γίνεται αντιληπτή στην πιο ευρεία/ μεταφορική διάστασή της, καθώς το μυαλό πάει σε επιστήμονες, που πέτυχαν κάποιο πολύ σημαντικό επίτευγμα, ή σε πολιτικούς οι οποίοι προέβησαν σε επιλογές που εν τέλει αποδείχτηκαν σωτήριες, αποτρέποντας πολύ άσχημες εξελίξεις. Εναλλακτικά, κανείς μπορεί να σκεφτεί ήρωες κινηματογραφικών ή τηλεοπτικών υπερπαραγωγών, κόμικ, βιβλίων ή βιντεοπαιχνιδιών.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι λίγοι – ελάχιστοι- άνθρωποι οι οποίοι αξίζουν απόλυτα κυριολεκτικά αυτόν τον χαρακτηρισμό: Ένας από αυτούς ήταν ο Βασίλι Αλεξάντροβιτς Αρκίποφ, ο οποίος πραγματικά, στις 27 Οκτωβρίου 1962 – ακριβώς 53 χρόνια πριν- βρέθηκε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή, ενώ η Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα βρισκόταν στο αποκορύφωμά της.
Το υπόβαθρο της κρίσης είναι σε γενικές γραμμές γνωστό: Η απόφαση της σοβιετικής ηγεσίας και του καθεστώτος Κάστρο για εγκατάσταση βαλλιστικών πυραύλων στην Κούβα προκάλεσε την άμεση αντίδραση των ΗΠΑ, οι οποίες προχώρησαν σε μπλόκο, προκειμένου να εμποδιστεί η άφιξή τους στη χώρα. Η κατάρριψη ενός αμερικανικού κατασκοπευτικού U-2 πάνω από την Κούβα επιδείνωσε την κατάσταση, ενώ οι στόλοι των υπερδυνάμεων βρίσκονταν στα πρόθυρα θερμού επεισοδίου, που θα μπορούσε να οδηγήσει στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο- μια πυρηνική αναμέτρηση με αναμφίβολα καταστροφικές συνέπειες για την ανθρωπότητα.
Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε στις 27 Οκτωβρίου, όταν το αμερικανικό αντιτορπιλικό USS Beale εντόπισε το σοβιετικό υποβρύχιο Β-59, το οποίο έφερε τορπίλες με πυρηνικές κεφαλές, και άρχισε την «εικονική»/ προειδοποιητική προσβολή του, με εκπαιδευτικές βόμβες βυθού, με σκοπό να το αναγκάσει να αναδυθεί. Και άλλα αμερικανικά αντιτορπιλικά κατέφθασαν στην περιοχή, συνδράμοντας το Beale- ωστόσο, o Βαλεντίν Σαβίτσκι, καπετάνιος του υποβρυχίου, δεν είχε τη δυνατότητα να ξέρει εάν επρόκειτο για πραγματικές ή εκπαιδευτικές βόμβες βυθού, οπότε θεώρησε ότι τα αμερικανικά σκάφη στα αλήθεια προσπαθούσαν να τον βυθίσουν – άρα ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ήδη ξεσπάσει. Ο Σαβίτσκι έδωσε εντολή να ετοιμαστεί προς εκτόξευση πυρηνική τορπίλη, με σκοπό την προσβολή του αεροπλανοφόρου USS Randolf, που ήταν επικεφαλής της αμερικανικής Task Force.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό τι θα είχε επακολουθήσει εάν είχε συμβεί κάτι τέτοιο. Ωστόσο, η απόφαση χρήσης πυρηνικού όπλου από το Β-59 επί της προκειμένης προϋπέθετε συγκατάθεση και ομόφωνη απόφαση των τριών ανώτερων αξιωματικών του σκάφους: Του καπετάνιου, του πολιτικού αξιωματικού (Ιβάν Μασλένικοφ) και του υπάρχου, που ήταν ο Αρκίποφ. Υπό κανονικές συνθήκες, απαιτούνταν μόνο η συγκατάθεση του πολιτικού αξιωματικού, ωστόσο στη συγκεκριμένη περίπτωση η κατάσταση ήταν διαφορετική, καθώς ο Αρκίποφ, αν και ύπαρχος στο Β-59, ήταν διοικητής του στολίσκου των σοβιετικών υποβρυχίων (και ομόβαθμος του Σαβίτσκι, ασχέτως που εκείνος ήταν ο καπετάνιος του σκάφους) που βρίσκονταν στην περιοχή, και ως εκ τούτου έπρεπε να δώσει την έγκριση και αυτός- κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε πεισματικά να κάνει, αντιστεκόμενος στις πιέσεις. Επιπροσθέτως, ο Αρκίποφ είχε αποκτήσει φήμη στον Κόκκινο Στόλο λόγω της θαρραλέας στάσης του κατά την υπηρεσία του στο υποβρύχιο βαλλιστικών πυραύλων Κ-19, στο οποίο είχε σημειωθεί το 1961 πυρηνικό ατύχημα- που είχε ως αποτέλεσμα να εκτεθεί ο ίδιος σε ραδιενέργεια, ενώ βοηθούσε στις επισκευές του αντιδραστήρα (το περιστατικό έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο).
Εν τέλει, ο Αρκίποφ έπεισε τον Σαβίτσκι να αναδυθεί και να περιμένει εντολές από τη Μόσχα, αποτρέποντας πρακτικά τον πυρηνικό πόλεμο. Μετά το περιστατικό συνέχισε την υπηρεσία του στον Κόκκινο Στόλο, φτάνοντας στον βαθμό του αντιναυάρχου το 1981 και βγαίνοντας στη σύνταξη στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Πέθανε στις 19 Αυγούστου του 1998, σε ηλικία 72 ετών. Η «κληρονομιά» του μπορεί να συνοψιστεί σε μια φράση του Τόμας Μπλάντον (πρώην διευθυντή του National Security Archive) το 2002: «Ένας τύπος ονόματι Βασίλι Αρκίποφ έσωσε τον κόσμο».