Μεταξύ των οικονομικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα η γεωργία αποτελεί κατέχει εμβληματική θέση- ειδικά για τα δεδομένα της Ελλάδας. Ωστόσο, δεδομένου του ότι η καλλιέργεια της γης αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους τομείς δραστηριότητας που σχετίζονται με τη δημιουργία των πρώτων συγκροτημένων ανθρώπινων κοινωνιών και της εμφάνισης των πρώτων πολιτισμών, δεν είναι ο πρώτος κλάδος που έρχεται συνήθως στο μυαλό όταν μιλάμε για τεχνολογική εξέλιξη, ρομποτική και τα συναφή- και αυτό απέχει από την πραγματικότητα, καθώς η γεωργία είναι ένας από τους τομείς που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από την τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο ανά τους αιώνες.
Η «έξυπνη» γεωργία από μόνη της αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό κεφάλαιο, ειδικά για την Ελλάδα, καθώς τα τελευταία χρόνια- τα χρόνια της κρίσης- φαίνεται να αναζωπυρώνεται το ενδιαφέρον για την αγροτική παραγωγή και το πώς αυτή μπορεί να προσαρμοστεί στα δεδομένα της σύγχρονης οικονομίας- και ως εκ τούτου βρίσκεται στο επίκεντρο μιας από τις δράσεις που διοργανώνει το ΕΚΕΤΑ (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης) στο πλαίσιο της Βραδιάς Ερευνητή 2018, σήμερα Παρασκευή, στο Μέγαρο Μουσικής στη Θεσσαλονίκη.
Οι επισκέπτες θα έχουν, μεταξύ άλλων, την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τεχνολογίες «έξυπνης» γεωργίας μέσω της δράσης «Φάρμα- Ρομπότ», του Ινστιτούτου Βιο-οικονομίας και Αγρο-τεχνολογίας του ΕΚΕΤΑ (ιΒΟ/ΕKETA). Σε αυτό το πλαίσιο, με σκοπό την εξοικείωση των παιδιών και των γονέων τους με τις νέες τεχνολογίες «έξυπνης» γεωργίας, αποκτώντας εικόνα σχετικά με το τι περιλαμβάνει αυτός ο, άγνωστος σε πολλούς, κλάδος.
Όπως εξήγησε στη HuffPost Greece ο Δρ. Γεώργιος Μπανιάς, ερευνητής Γ, iBO/ΕΚΕΤΑ, δεν μιλάμε απλά για «γεωργία με ρομπότ», αλλά για κάτι πολύ παραπέρα- κυριολεκτικά μια «Γεωργία 4.0»: Μια επαυξημένη ψηφιακή γεωργία, που εξελίσσει τον τομέα της γεωργίας ακριβείας και συνδυάζει παράλληλα μεγαλύτερες αποδόσεις και καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος, μέσω της αξιοποίησης των ψηφιακών τεχνολογιών.
HuffPost Greece: Τι περιλαμβάνει η δράση που παρουσιάζετε στο πλαίσιο της Βραδιάς του Ερευνητή;
Δρ. Γ. Μπανιάς: Η δράση έχει ως σκοπό την εξοικείωση των παιδιών αλλά και των γονέων τους με τις νέες τεχνολογίες έξυπνης γεωργίας. Το κοινό κατά της διάρκεια της βραδιάς θα έχει την ευκαιρία να χειριστεί γεωργικά ρομποτικά οχήματα σε εικονικό περιβάλλον αλλά και σε πραγματικό χρόνο με τον χειρισμό ενός τηλεκατευθυνόμενου γεωργικού ελκυστήρα! Ταυτόχρονα οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν τη λειτουργία και τη χρήση μιας θερμικής κάμερας αλλά και να παρακολουθήσουν υλικό που παρουσιάζει τις εφαρμογές του Ινστιτούτου Βιο-οικονομίας και Αγρο-τεχνολογίας (iBO) επάνω στην ανάπτυξη συστημάτων έξυπνης γεωργίας που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μη-επανδρωμένα ιπτάμενα και επίγεια οχήματα αλλά και την πλατφόρμα έξυπνης γεωργίας!
Η δράση εντάσσεται στα πλαίσια του έργου NEXUS-ΚΡΗΠΙΣ που στοχεύει στην ανάπτυξη καινοτόμων συστημάτων που συνδέουν το Πλέγμα της Ενέργειας, του Περιβάλλοντος και της Αγροτικής Παραγωγής (Νερό, Τροφή, Ορυκτά) με Επιστημονικά Υπεύθυνο για το ΙΒΟ/ΕΚΕΤΑ το Διευθυντή του Ινστιτούτου Δρ Διονύση Μπόχτη και χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ)
Μιλήστε μας για την «έξυπνη» γεωργία, με τη χρήση ρομποτικών εφαρμογών: Τι περιλαμβάνει ο κλάδος;
Η έξυπνη γεωργία αλλά και η γεωργία ακριβείας περιλαμβάνουν την ενσωμάτωση προηγμένων τεχνολογιών στις υφιστάμενες γεωργικές πρακτικές, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα της παραγωγής και η ποιότητα των γεωργικών προϊόντων. Ως πρόσθετο πλεονέκτημα, βελτιώνουν επίσης την ποιότητα ζωής των εργαζομένων στη γεωργία, μειώνοντας τη βαριά εργασία και τα κουραστικά καθήκοντα. Από τις αλλαγές που επέφερε η ψηφιακή επανάσταση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης δε θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη η Γεωργία. Μιλάμε πλέον ξεκάθαρα για την επαυξημένη ψηφιακή Γεωργία, για τη Γεωργία 4.0. Η Γεωργία 4.0 αξιοποιεί τις ψηφιακές τεχνολογίες για μεγαλύτερες αποδόσεις και καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και αποτελεί θα λέγαμε την μετεξέλιξη της γεωργίας ακριβείας. H Γεωργία 4.0 μαζί με τη χρήση της δορυφορικής πλοήγησης, της τηλεπισκόπησης και άλλων εργαλείων για να καλλιεργείται κάθε τετραγωνικό μέτρο όσο πιο αποτελεσματικά και με βιώσιμο τρόπο, αποτελεί μια εξελισσόμενη πραγματικότητα για κάποιο χρονικό διάστημα.
Οι βασικές εφαρμογές της Γεωργίας 4.0 περιλαμβάνουν μεταξύ αλλων:
(i) Η παρακολούθηση των αγρών, των κτηνοτροφικών μονάδων, αλλά και των ιχθυοκαλλιεργειών με τη βοήθεια των drones,
(ii) η καλλιέργεια των χωραφιών με βάση τα big data analytics,
(iii) η χρήση αισθητήρων για την καθημερινή αποτύπωση της εξέλιξης της παραγωγής στα θερμοκήπια,
(iv) η πρόβλεψη ακρίβειας του καιρού και η δυνατότητα άμεσης αντιμετώπισης προβλημάτων με προδιαγεγραμμένες λύσεις είναι η νέα κατάσταση στον τομέα της γεωργίας που τη φέρνει η μεταφορά των εφαρμογών του Διαδικτύου των Πραγμάτων στους αγρούς.
Πόσο διαδεδομένος είναι ως κλάδος, και ποιες χώρες πρωτοστατούν σε αυτόν, και με τι είδους καλλιέργειες;
Ο κλάδος της «έξυπνης» Γεωργίας (ή της Γεωργίας βασισμένης στη γνώση) θα λέγαμε ότι σε ερευνητικό επίπεδο έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου και έχει εξελιχθεί σε πλείστες εφαρμογές, καλλιέργειες και πεδία. Σε επίπεδο ρεαλιστικής εφαρμογής, ειδικά στη χώρα μας, ο κλάδος διανύει την εμβρυακή του ηλικία. Αξίζει να τονισθεί ότι γίνονται σημαντικές προσπάθειες τόσο από την κεντρική διοίκηση της χώρας αλλά και από τους ακαδημαϊκούς φορείς (ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια) για μεταφορά τεχνογνωσίας προς τους αγρότες με διάφορες δράσεις (Πιλοτικές δράσεις) που αποβλέπουν στο να έρθει σε επαφή ο αγρότης με τις νέες τεχνολογίες.
Οι χώρες που πρωτοστατούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κυρίως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία με αρκετά ικανοποιητικά ποσοστά εφαρμογής. Ενώ τα βασικότερα είδη καλλιεργειών που έχουν εφαρμοστεί οι σχετικές τεχνολογίες είναι: τα σιτηρά, αμπέλι, αροτριαίες καλλιέργειες κλπ και κτηνοτροφικές εφαρμογές με εξειδίκευση ανάλογα με την οικονομική σημασία των καλλιεργειών για κάθε χώρα.
Ας μιλήσουμε για το κόστος: Πόσο προσβάσιμες είναι για τα δεδομένα των Ελλήνων αγροτών/ καλλιεργητών οι τεχνολογίες «έξυπνης» γεωργίας;
Για τον Έλληνα αγρότη με τον μικρό και κατακερματισμένο κλήρο, το κόστος σήμερα καθίσταται σχεδόν απαγορευτικό. Θα μπορούσε όμως να έχει πρόσβαση σε επίπεδο μεγάλων αγροτικών/ καλλιεργητικών σχημάτων. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να καταστεί εφικτό στην σημερινή αγροτική πραγματικότητα. Πιο συγκεκριμένα, μεγάλα αγροτικά/καλλιεργητικά σχήματα (Ομάδες παραγωγών, Αγροτικοί Συνεταιρισμοί κα) θα πρέπει να συμπράξουν με τους ακαδημαϊκούς φορείς για την παροχή υπηρεσιών ολιστικής βελτιστοποίησης της παραγωγικής και καλλιεργητικής τους διαδικασίας. Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό ότι το κλειδί στην προσβασιμότητα στις νέες αγροτικές τεχνολογίες και μεθοδολογίες που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία σε ερευνητικό επίπεδο είναι η ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ! Ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος είναι και η εκατέρωθεν αποδαιμονοποίηση των σχετικών πρακτικών. Θα πρέπει τόσο η ακαδημαϊκή κοινότητα να δείξει μεγαλύτερη κατανόηση στους ρυθμούς και στη ψυχολογία των αγροτών αλλά και η κοινότητα των αγροτών/παραγωγών θα πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στις νέες τεχνολογίες/μεθοδολογίες που τους προτείνονται.
Ποιες καλλιέργειες (και ίσως περιοχές) στην Ελλάδα θα μπορούσαν να επωφεληθούν περισσότερο από τη χρήση τέτοιων τεχνολογιών;
Δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός όσον αφορά την καλλιέργεια ή την περιοχή εφαρμογής της αρκεί η διαθέσιμη τεχνολογία που θα περιλαμβάνει το σύστημα της έξυπνης γεωργίας που θα εφαρμοστεί να έχει τη δυνατότητα να προσαρμοστεί στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τόσο της καλλιέργειας όσο και της περιοχή. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους Οπωρώνες στην περιοχές της Ημαθίας, Πέλλας Πιερίας, ή τις αροτριαίες καλλιέργειες π.χ. Βαμβάκι στην περιοχή της Θεσσαλίας. Αναφέρομαι στις συγκεκριμένες καλλιέργειες με δεδομένο ότι αποτελούν πυλώνα ανάπτυξης και ζήτησης για τις ως άνω περιοχές.
Ποιοι είναι οι ερευνητικοί φορείς/ ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στη σχετική έρευνα στον χώρο; Πού επικεντρώνεται η έρευνά τους;
O τομέας της «έξυπνης» Γεωργίας αποτελεί πεδίο δραστηριοποίησης πλείστων ακαδημαϊκών φορέων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διάφοροι φορείς επικεντρώνονται σε πεδία του expertise τους και η σύνθεση όλων αυτών θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζει τη πολύ-παραγοντική διάσταση της έξυπνης Γεωργίας. Ενδεικτικά, ο ερευνητικός φορέας που έχω την τιμή να εκπροσωπώ έχει ως βασική ερευνητική στόχευση του την ευρύτερη επιστημονική περιοχή της Βιοοικονομίας και των Αγροτεχνολογιών. Στοχεύει στην προώθηση και την ανάπτυξη αειφορικών πρακτικών και τεχνολογιών που αφορούν στις επιστημονικές περιοχές που σχετίζονται με τα ευφυή συστήματα γεωργίας, την αγρο-υλικοτεχνική υποστήριξη, τους αυτοματισμούς, τις τεχνολογίες πληροφορικής, τα Συστήματα Υποστήριξης Απόφασης (Decision Support System), τους αισθητήρες, την αγρο-ρομποτική, τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την περιβαλλοντική διαχείριση, τη διαχείρισης υδάτινων και εδαφικών πόρων, την εκτίμηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Πιο συγκεκριμένα, τα ερευνητικά ενδιαφέροντα που σχετίζονται με την «έξυπνη» Γεωργία του EKETA/iBO επικεντρώνονται κυρίως στην: (i) αύξηση του κέρδους του παραγωγού μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής, (ii) στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν την παραγωγή, λόγο έγκαιρης προειδοποίησης, (iii) στη μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου λόγω της ορθολογικής χρήσης φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και αρδευτικού νερού, (iv) στη βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος και στην αύξηση του ύψους παραγωγής, λόγω της ακριβούς αντιμετώπισης των αναγκών των καλλιεργειών σε λίπανση, φυτοπροστασία και άρδευση.
Η Βραδιά Ερευνητή διοργανώνεται από το ΕΚΕΤΑ στις 28 Σεπτεμβρίου με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Βραδιά του Ερευνητή και σας προσκαλεί στο Μέγαρο Μουσικής (κτίριο Μ1). Η εκδήλωση είναι με ελεύθερη είσοδο και θα ξεκινήσει στις 17.00, οπότε και η Βραδιά του Ερευνητή θα ανοίξει τις πύλες της σε επισκέπτες όλων των ηλικιών. Δείτε εδώ το πλήρες πρόγραμμα.
