Έχει να κάνει καθόλου με το Ισλάμ; Προφανώς, ναι. Το Ισλάμ και οι Μουσουλμάνοι εδώ στη Γερμανία και σε όλη την Ευρώπη το επιβεβαιώνουν. Αντί να ξεκινήσουμε ένα επιστημονικό ντιμπέιτ για την εγκράτεια του Ισλάμ, θα ήθελα να εκφράσω μια διαφορετική άποψη: έχουμε πρόβλημα επικοινωνίας! Ποιος είναι ο ειδικός στο σύγχρονο Ισλάμ, αν όχι το άτομο που εξασκεί τη θρησκεία σε καθημερινή βάση;
Στη σχετική κουβέντα για την ενσωμάτωση, οι άνθρωποι μιλούν ο ένας πάνω στον άλλο και όχι ο ένας στον άλλο. Χρειαζόμαστε περισσότερη επικοινωνία.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που είχατε μια κανονική συζήτηση με ένα Μουσουλμάνο; Πότε ήταν η τελευταία φορά που είχατε μια συζήτηση για τη θρησκεία με ένα Μουσουλμάνο;
Αλλά δε μιλάμε για τη θρησκεία- η θρησκεία είναι ένα προσωπικό θέμα, λέμε. Η κυβέρνηση μπορεί να προωθεί τη συνεργασία μέσα από νόμους, έρευνα και χρηματοδότηση για διαθρησκειακά πρότζεκτ. Παρόλα αυτά, αυτά δε φέρνουν αναγκαστικά την ειρήνη. Είναι απαραίτητη η ευθύνη των ατόμων να επικοινωνήσουν ανοιχτά ο ένας με τον άλλο και να εξασφαλίσουν μια αίσθηση κοινότητας.
Στη θεωρία του για επικοινωνιακή δράση, ο Jürgen Habermas περιγράφει την κοινωνία σαν ένα δωμάτιο επικοινωνίας, στο οποίο τα άτομα είναι υπεύθυνα για να ξεκινούν έναν ανοιχτό διάλογο. Μια κοινωνία που αποτυγχάνει να συμμετάσχει σε μια ανοιχτή αμοιβαία συζήτηση, αντιμετωπίζει πρόβλημα. Ο διάλογος είναι το θεμέλιο κάθε ειρηνικής κοινωνίας.
Γνωρίζετε αν υπάρχει κάποιο τζαμί στη γειτονιά σας; Το έχετε επισκεφτεί ποτέ; Σας ενδιαφέρει;
Στην έννοια περί ανεκτικότητας που δίνει ο φιλόσοφος Rainer Forst, εξήγησε ότι η ανεκτικότητα περιλαμβάνει τρία στοιχεία: αντίρρηση, αποδοχή και απόρριψη.
Επομένως, για να φτάσουμε στην ανεκτικότητα, πρέπει να επανεκτιμήσουμε τους λόγους των αντιρρήσεών μας, να φτάσουμε στην αποδοχή και τελικά να απορρίψουμε τις αρχικές μας θέσεις.
Η ανεκτικότητα μας ωθεί να πλησιάσουμε τους άλλους παρά τους αρχικούς λόγους που μας κρατούσαν σε απόσταση. Μας επιτρέπει επίσης την ύπαρξη διαφορετικών θέσεων, ακόμα και μετά την ανταλλαγή ιδεών.
Μια τέτοια ποικιλία είναι απαραίτητη για μια πλουραλιστική κοινωνία.
Γνωρίζετε αν υπάρχει κάποιο τζαμί στη γειτονιά σας; Το έχετε επισκεφτεί ποτέ; Σας ενδιαφέρει;
Στις μέρες μας, το Ισλάμ θεωρείται πρόκληση. Θεωρείται όμως πρόκληση επειδή υπάρχει τεράστια προκατάληψη που συνδέεται με τον όρο «Ισλάμ». Οι συζητήσεις περιφέρονται γύρω από αυτές τις εξωτερικές προκαταλήψεις. Και κανείς δε δίνει στο συνομιλητή του την ευκαιρία να εκφράσει τη θέση του. Πιστεύουμε πως η γυναίκα που φοράει μαντίλα είναι καταπιεσμένη και ο άνδρας που έχει μούσια είναι τρομοκράτης.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που αφήσατε τον εαυτό σας να ξαφνιαστεί; Πότε ήταν η τελευταία φορά που πλησιάσατε ένα ξένο και τον ρωτήσατε: Ποιος είσαι;
Η ανεκτικότητα και η δεκτικότητα δε συνεπάγεται Ισλαμοποίηση της Δύσης.
Μια γνωστή μου που φορά μαντίλα, μου εκμυστηρεύτηκε κάτι προσφάτως. Ένας άντρας στο δρόμο ισχυριζόταν μεγαλόφωνα ότι η ίδια ήταν οπαδός του Ισλαμικού Κράτους και μια γυναίκα στο μετρό της είπε ότι «δεν είχε κάτι εναντίον των Μουσουλμάνων, αλλά...».
Εδώ είναι η ρίζα του προβλήματος: δεν είναι μόνο πως πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε τι είναι το Ισλάμ- είναι ότι επιπλέον κρίνουμε όσους ακολουθούν τη θρησκεία αυτή.
Ένας ειλικρινής διάλογος, στον οποίο απαριθμούνται τα προβλήματα και τίθενται ερωτήματα, και οι θέσεις επανεκτιμούνται, δεν έχει γίνει εφικτός εδώ και πολύ καιρό.
Από προσωπική εμπειρία στο διαθρησκειακό διάλογο, μπορώ να πω με σιγουριά πως η ανταλλαγή απόψεων και αξιών είναι μια εμπειρία που σε κάνει πιο πλούσιο. Γνωρίζεις συναρπαστικούς ανθρώπους. Αλλά αυτό απαιτεί ένα πράγμα: θάρρος. Θάρρος να αλλάξεις, και θάρρος να συνυπάρξεις με τον άλλο.
Για μένα και τους συνομιλητές μου, αυτό σημαίνει ότι πρέπει συχνά να εξηγούμε και να δικαιολογούμε τα «πιστεύω» μας. Ένας τόσο ανοιχτός διάλογος μας οδηγεί αναπόφευκτα στο να αμφισβητούμε τις θέσεις μας, κάτι που αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Μας ωθεί στο να αναρωτηθούμε: Είναι σχετικοί οι ίδιο νόμοι; Είναι σχετικός ακόμα ο ρόλος της Χριστιανικής εκκλησίας; Πρέπει να δώσουμε στις μουσουλμανικές κοινότητες παρόμοια προνόμια;
Πιστεύω πως θα πρέπει να δουλέψουμε έχοντας στο μυαλό τη συνεργασία αντί της παθητικής συνύπαρξης. Δοκιμάστε το. Αναζητήστε αυτές τις συζητήσεις.
Για να γίνει μια επιτυχημένη ενσωμάτωση του Ισλάμ, απαιτείται ένας ανοιχτός διάλογος για τα υπάρχοντα προβλήματα, και μια εκτίμηση πιθανών λύσεων. Η αναμόρφωση θα έρθει μόνο μέσα από την ανοιχτή συζήτηση.
Αυτός ο διάλογος έχει ξεκινήσει ήδη, αλλά δυστυχώς πραγματοποιείται μόνο ανάμεσα στις ελίτ. Γιατί δεν παίρνετε την πρωτοβουλία να ξεκινήσετε έναν ανοιχτό και παράξενο διάλογο; Ίσως να μάθετε κάτι καινούριο για κάποιον άλλο αλλά και για τον εαυτό σας. Αυτή είναι η πραγματική πρόκληση.
Ο διάλογος είναι ο καλύτερος τρόπος να αποτρέψουμε τον εξτρεμισμό. Υπάρχουν ομάδες ακτιβιστών όπως το Ufuq.de, που πραγματοποιούν συζητήσεις για το Ισλάμ και την Ισλαμοφοβία σε σχολεία και άλλα ιδρύματα. Τέτοιες πρωτοβουλίες θέτουν το ερώτημα: Πώς θέλουμε να ζούμε;
Αντιθέτως, το να δείξεις ελάχιστη ανεκτικότητα στο μετρό, στο δρόμο ή σε ένα γήπεδο μεγαλώνει την εμπιστοσύνη. Δε χρειάζεται καν να είναι μια συζήτηση σχετικά με τη θρησκεία.
Θα προσέξετε ότι η πλειονότητα των Μουσουλμάνων δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο ακραίοι από την πλειονότητα της κοινωνίας. Είτε είσαι, είτε δεν είσαι Μουσουλμάνος, βάλε αυτή την πρόκληση στον εαυτό σου.
Η ελευθερία της θρησκείας δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σαν αποκλεισμός της θρησκείας από το διάλογο. Αντιθέτως, θα πρέπει να μπορούμε να μοιραζόμαστε τους λόγους μας για τα θρησκευτικά μας «πιστεύω».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη HuffPost Germany και μεταφράστηκε στα ελληνικά.